Χρονικό συναντήσεων-συζητήσεων

Αρχική » Δραστηριότητες » Χρονικό συναντήσεων-συζητήσεων
 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Μια από τις πρώτες εκδηλώσεις της Ελληνικής Παλαιογρα­φικής Εταιρείας ήταν η οργάνωση κλειστών συναντήσεων με ομιλίες και συζητήσεις. Στις συναντήσεις αυτές, που γίνονταν σε σπί­τια μελών, καθώς η Εταιρεία δεν είχε ακόμη δική της στέγη (τα Γραφεία της στην οδό Ισαύρων, όπου στεγαζόταν έως τον Μάρτιο του 1992, νοικιάστηκαν το 1974), μέλη της Εταιρείας αναλάμβαναν να πα­ρουσιάσουν θέματα και βιβλία της επιλογής τους που προσφέρον­ταν για συζήτηση. Σημειώνουμε, από μνήμης, την εισήγηση του Τριαντάφυλλου Σκλαβενίτη για την «Ελληνική Εθνική Βιβλιο­γραφία» και τις ομιλίες του Ντίνου Ντόκου με θέμα «Μαρξ και Ιστορικός υλισμός» και του Χρήστου Λούκου με θέμα «Ο Καποδί­στριας και οι Έλληνες ιστορικοί». Οι περισσότερες ομιλίες όμως είχαν τη μορφή, βιβλιοπαρουσιάσεων. Σημειώνουμε παρακάτω, από μνήμης πάντα, μερικούς τίτλους βιβλίων με τα ονόματα των ειση­γητών: Χρήστος Καρούζος, Περικαλλές άγαλμα εξεποίησ' ουκ αδαής,  46 (Ροζίνα Κολώνια)· Γιώργος Βελουδής, Alexander der Grosse. Ein alter Neugrieche, 1969 (Όλγα Γκράτζιου)· Ε. H. Carr, What is History?, 1961 (Ελένη Γαρδίκα)· Ε. J. Hobsbawm,: Bandits, 1969 (Κατερίνα Γαρδίκα)· Χρύσανθος Χρήστου, Πολιτισμός και Ιστορία, 1973 (Κώστας Λάππας)· Κατερίνα Κακούρη, Διονυσιακά, 1963 (Μαίρη Καράπα)· Margaret Mead, Sex and Temperament in three Primitive Societies, 1968 (Ελευθέριος Αλεξάκης)· Jan Vansina, Oral Tradition. A Study in Histo­rical Methodology, 1965 (Ε. Αλεξάκης)· Udo Kultermann, Geschichte der Kunstgeschichte, 1966 (Δημ. Τριανταφυλλόπουλος). Η ευρύτητα της θεματολογίας των βιβλιοπαρουσιάσεων είναι χαρακτηριστική της σύνθεσης και της ποικιλίας των ενδιαφερόντων των μελών της Εταιρείας την εποχή αυτή.
Οι βιβλιοπαρουσιάσεις και ομιλίες σε σπίτια μελών κράτησαν ως το 1974, που η Εταιρεία στεγάστηκε στα Γραφεία της οδού Ισαύρων, οπότε οι συναντήσεις μεταφέρθηκαν εκεί. Στα Γραφεία της Εταιρείας έγιναν για ένα διάστημα και μαθήματα ελληνικής και λατινικής παλαιογραφίας από τον Κων. Ντόκο και τον Νίκο Μοσχονά, ενώ την άνοιξη του 1975 οργανώθηκε στον ίδιο χώρο, με τη φροντίδα του Ν. Μοσχονά και της Κατερίνας Γαρδίκα, μια έκ­θεση φωτογραφιών με χάρτες ελληνικών νησιών και φορεσιές από δύο βιβλία του 16ου αιώνα: Thomaso Porcacchi, L'isole piωu fa­mose del mondo (Βενετία 1576) και Cesare Vecellio, Habiti antichi et moderni di tutto il mondo (Βενετία 1598).
Συνεχίζοντας τις επιστημονικές συναντήσεις της Ελληνικής Παλαιογραφικής Εταιρείας, η ΕΜΝΕ άρχισε να οργανώνει από το 1975 στα Γραφεία της, ανά δεκαπενθήμερο περίπου και ημέρα Τετάρτη, δημόσιες ομιλίες-συζητήσεις σε θέματα νεοελληνικού κυ­ρίως ενδιαφέροντος. Από το 1975 ως τα τέλη του 2002 έγιναν 454 ομιλίες (βλ. αναλυτικό πίνακα στο Παράρτημα). Στα πρώτα χρό α (1975-1977), οι ομιλίες αποτελούσαν μέρος ευρύτερων θε­ματικών ενοτήτων και είχαν σκοπό να αντιμετωπίσουν μέσα από μια διαχρονική οπτική θέματα της νεοελληνικής ιστορίας «παρα­γνωρισμένα», κατά κάποιον τρόπο, από την επίσημη ιστοριογρα­φία (επεμβάσεις των ξένων δυνάμεων στην Ελλάδα, ιδεολογικές και κοινωνικές συγκρούσεις). Η φιλόδοξη αυτή προσπάθεια, που ασφαλώς δεν ήταν άσχετη με το πολιτικο- ιδεολογικό κλίμα της μεταδικτατορικής περιόδου και τις ιστοριογραφικές αναζητήσεις της εποχής, δεν μπορούμε να πούμε ότι είχε ικανοποιητικά απο­τελέσματα. Ήταν όμως μια χρήσιμη και διδακτική εμπειρία για την ΕΜΝΕ, από την άποψη ότι κατέδειξε τις σοβαρές ελλείψεις της ιστοριογραφίας μας σε ειδικές μελέτες, αλλά και τις δικές μας θεωρητικές και μεθοδολογικές ανεπάρκειες.
Με βάση τις εμπειρίες αυτές, οι δεκαπενθήμερες συναντήσεις πήραν από το 1977 και ύστερα, τη μορφή ομιλιών σε ειδικά θέ­ματα. Βασική επιδίωξη της ΕΜΝΕ είναι οι ανακοινώσεις να έχουν, κατά το δυνατόν, σεμιναριακό χαρακτήρα: να αναφέρονται δηλαδή σε ένα συγκεκριμένο θέμα, νεοελληνικού ή ιστοριογραφικού γενικά ενδιαφέροντος, το οποίο αποτελεί αντικείμενο μελέτης του ομιλη­τή, και να επιτρέπουν τον διάλογο με το ακροατήριο. Το πρό­γραμμα των ομιλιών καταρτίζεται από την Επιτροπή Παρουσιά­σεων, η οποία αναζητά τους ομιλητές στον κύκλο των νεοελληνι­στών, με την ευρεία έννοια του όρου, αλλά και στον χώρο των ιστορικών γενικά και των επιστημόνων με ιστοριογραφικά ενδια­φέροντα. Επιδίωξη της Επιτροπής είναι να αντιπροσωπεύονται στο πρόγραμμα, κατά το δυνατόν, όλοι οι τομείς της ιστορικής επιστήμης. Στην Γενική Συνέλευση του 2003 αποφασίσθηκε η συμμετοχή ειδικών σε κάθε ζήτημα “συζητητών”, οι οποίοι προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια με τις παρεμβάσεις τους στην διεξαγωγή της συζήτησης μετά από κάθε ομιλία. Το νέο σχήμα εφαρμόζεται από τον Οκτώβριο του 2003.
 

ΧΡΟΝΙΚΟ

1975  1976  1977  1978  1979  1980  1981  1982  1983  1984  1985  1986  1987  1988  1989  1990  1991  1992  1993  1994  1995  1996  1997  1998  1999  2000  2001  2002  2003  2004  2005  2006  2007  2008  2009  2010  2011  2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022


 
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ ΘΕΜΑ
29.10.1975 Λίνα Σαράντη, Αθανάσιος Μαρκόπουλος Από  τις Σταυροφορίες ως την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας
19.11.1975 Λυδία  Τρύφωνα, Κωνσταντίνος Ντόκος Βενετοκρατία
26.11.1975 Ιωάννης  Γιαννόπουλος, Κώστας Λάππας Τουρκοκρατία
10.12.1975 Μαρία  Τσάτσου Μαρξισμός  και ιστορικισμός
17.12.1975 Δημήτρης Λουλές, Χρήστος Λούκος Επανάσταση και Καποδίστριας
14.01.1976 Δέσποινα Κατηφόρη Οθωνική  περίοδος ως τον Κριμαϊκό πόλεμο
21.01.1976 Κ. Λάππας, Π. Μιχαηλάρης, Τρ. Σκλαβενίτης Δημοτικισμός
11.02.1976 Κατερίνα Γαρδίκα Από  τον Κριμαϊκό πόλεμο ως την ήττα του ‘97
18.02.1976 Πασχάλης Κιτρομηλίδης Η  δημιουργία του ελληνικού ενωτικού κινήματος στην Κύπρο
10.03.1976 Ελένη  Κατσιαδάκη Από  την ήττα του ‘97 ως την καταστροφή του ‘22
20.03.1976 Μαρία  Τσάτσου Κοινοβουλευτισμός  και επανάσταση
12.05.1976 Χρήστος  Λούκος Κατοχή,  Αντίσταση, Εμφύλιος (1941-1947)
10.11.1976 Κώστας Λάππας Ιδεολογικές  αντιθέσεις στα χρόνια του νεοελληνικού διαφωτισμού. Η αντίδραση των συντηρητικών κύκλων στις ιδέες του διαφωτισμού
24.11.1976 Χρήστος  Λούκος, Άντζελα Λαμπίρη Αντιθέσεις συντεχνιών, εκκλησίας, αρχόντων. Κοινωνικές αναταραχές στη Σμύρνη και στη Λάρισα (τέλος 18ου-αρχές 19ου αι.)
08.12.1976 Αλέξης Κράους Οι αντιλήψεις γύρω από την ιστορία. Γαλική ιστορική σχολή
15.12.1976 Ιωάννης  Γιαννόπουλος Κοινωνικές αντιθέσεις κατά την Επανάσταση του 1821. Λαϊκές κινητοποιήσεις στα πρώτα χρόνια του Αγώνα
19.01.1977 Δέσποινα Κατηφόρη Κοινωνικές αντιθέσεις κατά την Επανάσταση του 1821. Εμφύλιοι πόλεμοι
16.02.1977 Μαριέττα Οικονομοπούλου, Παναγιώτης Καμηλάκης Το κίνημα του Παπουλάκου
02.03.1977 Μαρία  Αντωνοπούλου Οι ιδέες και η καταδίκη του Θεόφιλου Καΐρη
23.03.1977 Κατερίνα Γαρδίκα, Δέσποινα Λούκου Φιλελεύθεροι,  σοσιαλιστές, αναρχικοί (τέλος 19ου αι.)
20.04.1977 Ελένη  Κατσιαδάκη, Ντίνα Βλάχου Οι πρώτες απεργιακές κινητοποιήσεις (τέλος 19ου αι.)
25.05.1977 Καρία  Καζανάκη-Λάππα, Κώστας Λάππας Οι απαρχές του φοιτητικού κινήματος
02.11.1977 Όλγα Κατσιαρδή Η  ελληνική παροικία στην Τεργέστη τον 18ο και στις αρχές του  19ου αιώνα
23.11.1977 Μαρία  Αντωνοπούλου, Μαρίνα Βιτζηλαίου, Ντίνα Βλάχου, Κατερίνα Γαρδίκα, Πόλυ Ζηνέλη, Χρήστος Λούκος Η  ταξινόμηση του δημοτικού αρχείου της Ερμούπολης
30.11.1977 Δήμητρα  Πικραμένου-Βάρφη Προβλήματα γενικής ελληνικής βιβλιογραφίας
14.12.1977 Αλέξης Πολίτης Το αρχείο του Fauriel στο Παρίσι
11.01.1978 Νικηφόρος  Διαμαντούρος Το πολιτικό σύστημα του Κωλέττη
25.01.1978 Γιώργος  Δερτιλής Η  βιομηχανία στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα
08.02.1978 Λήδα Μόσχου Ο  “Σύλλογος Πτυχιούχων Ιστορικών και Αρχαιολόγων” και τα προβλήματα των ιστορικών
22.02.1978 Αθανάσιος  Μαρκόπουλος Η  εξέλιξη του χρονογραφικού είδους στο Βυζάντιο
08.03.1978 Νότα Αποστόλου Προβλήματα αποδελτίωσης του περιοδικού “Πανδώρα”
22.03.1978 Φίλιππος Ηλιού Ιστορία  των νοοτροπιών και ιστορία του βιβλίου. Μεθοδολογικά προβλήματα
29.03.1978 Βασίλης  Παναγιωτόπουλος Η  μεγάλη γαιοκτησία επί Τουρκοκρατίας
05.04.1978 Ιωάννης  Γιαννόπουλος Η  κρητική κοινωνία στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα: ευγενείς,  κάτοικοι πόλεων, κάτοικοι υπαίθρου
19.04.1978 Δημήτρης Δημηρούλης Η  διαμάχη Ροΐδη-Βλάχου και η κριτική του ρομαντισμού από τον  Ροΐδη
10.05.1978 Κώστας Λάππας Παναγιώτης Σοφιανόπουλος (1785-1856)
24.05.1978 Κρίτων Χρυσοχοΐδης Προβλήματα γύρω από τα οικονομικά του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (Πανάγιος  Τάφος), 16ος-18ος αι.
20.09.1978 Νίκος  Γ. Σβορώνος Μεθοδολογικά της Ιστορίας
11.10.1978 Αντώνης  Λιάκος Οι ελληνοϊταλικές σχέσεις στα 1859-1862. (Ο Γαριβάλδι και οι Έλληνες)
18.10.1978 Σπύρος Ι. Ασδραχάς Για  την αγροτική ιστορία
01.11.1978 Τριαντάφυλλος  Σκλαβενίντης Η  χρήση των χρησμών
15.11.1978 Συλλογική  παρουσίαση Το Δημοτικό Αρχείο Ερμούπολης
22.11.1878 Όλγα Cicanci Οι ελληνικές κομπανίες της Τρανσυλβανίας και το ευρωπαϊκό εμπόριο  στην περίοδο 1636-1746
29.11.1978 Ματούλα  Κουρουπού, Ιωάννα Πετροπούλου, Ευαγγελία Μπαλτά Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (Μέλπως Μερλιέ)
13.12.1978 Έρη  Σταυροπούλου Παναγιώτης Πανάς
20.12.1978 Γιώργος  Σμπιλίρης Τα απελευθερωτικά κινήματα στη Θεσσαλία, Μακεδονία και Κρήτη  (1840-1841)
24.01.1979 Νατάσα Παπαδία Αγροτικές  εξεγέρσεις στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη
07.02.1979 Παναγιώτης Πετράκης Ποσοτικές  μετρήσεις στην οικονομική ιστορία
21.02.1979 Γιώργος  Ροδολάκης Για  την ιστορία του Δικαίου και το Δίκαιο στην Τουρκοκρατία
07.03.1979 Άρτεμη Ξανθοπούλου-Κυριακού Ο  Κοσμάς ο Αιτωλός στα Επτάνησα (Με βάση ανέκδοτα βενετικά έγγραφα)
14.03.1979 Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου Οργανωμένες  συλλογικές δραστηριότητες των δημοτικιστών ως το 1909 (Γλωσσοεκπαιδευτικές  προσπάθειες)
21.03.1979 Συλλογική  παρουσίαση Το Συμπόσιο για την Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1949, Ουάσιγκτον 9-12 Νοεμ. 1978
04.04.1979 Ελένη  Ζατς Για  το θεωρητικό πλαίσιο και τη μεθοδολογία της κοινωνικής ανθρωπολογίας
11.04.1979 Αμαλία Κολώνια-Gabrieli Κτηματικές απογραφές στη βενετοκρατούμενη Κεφαλονιά
16.05.1979 Παναγιώτης Μιχαηλάρης Οι έμποροι Περούληδες στη Βενετία (μέσα 17ου αι-1793)
30.05.1979 Μαριάννα Κολυβά-Καραλέκα Για  την Ιστορία της Ζακύνθου τον 16ο αιώνα
10.10.1979 Κ. Θ. Δημαράς Συγκριτισμός
24.10.1979 Δημήτρης Γ. Αποστολόπουλος Ο  Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο εξ απορρήτων ως ιστορική πηγή
07.11.1979 Άντεια Φραντζή Φαναριώτικες ποιητικές συλλογές
21.11.1979 Ευγενία  Βέη-Χατζηδάκη Σχέσεις  των εκκλησιαστικών χρυσοκεντημάτων με τη λαϊκή τέχνη και τη  νεοελληνική καλαισθησία
05.12.1979 Συλλογική  παρουσίαση Αποδελτίωση  των πρώτων εφημερίδων του ελλαδικού κράτους. Προβλήματα μεθόδου
12.12.1979 Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου Ιταλοί πρόσφυγες στην Ελλάδα μετά το 1848
Οκτ.-Δεκ.  79 Παναγιώτης Ανθουλιάς Εισαγωγή στα Μαθηματικά: σύνολα και άλγεβρα (πέντε μαθήματα)
09.01.1980 Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης Η  συγκριτική μέθοδος στις επιστήμες του ανθρώπου
23.01.1980 Λουκία Δρούλια Το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. Προγράμματα έρευνας
06.02.1980 Άλκης  Παναγιωτόπουλος Ελληνισμός και Νεότουρκοι 1908-1912
20.02.1980 Βύρων  Καρύδης Η  ελληνική παροικία της Οδησσού (c. 1794-1830)
05.03.1980 Γιώργος  Μαργαρίτης Απελευθέρωση 1944. Πολιτικές προοπτικές και δυνατότητες
19.03.1980 Προκόπης Παπαστράτης Οι Βρετανοί και οι αντιστασιακές οργανώσεις του ΕΑΜ και ΕΔΕΣ
26.03.1980 Πηνελόπη Στάθη Ο  Χρύσανθος Νοταράς και οι αντιλήψεις του όπως εξάγονται από  τα χειρόγραφά του
16.04.1980 Hagen  Fleischer Επαφές και συνεργασία των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων με τις  δυνάμεις κατοχής
30.04.1980 Βασιλική Μπόμπου-Σταμάτη Βικέντιος  Δαμοδός
14.05.1980 Ελευθέριος Πρεβελάκης Το πρόβλημα των γενικεύσεων στην ιστορία
28.05.1980 Νίκος  Αλιβιζάτος Τα νομικά κείμενα πηγή της ιστορίας. Παρατηρήσεις με αφορμή έρευνα  των πολιτικών θεσμών της σύγχρονης Ελλάδας
15.10.1980 Λίνος  Πολίτης Η  φιλολογική έρευνα για τον Διονύσιο Σολωμό
29.10.1980 Γιώργος  Βάρσος Προβλήματα γύρω από μία κοινωνιολογία της σύγχρονης ελληνικής ιστοριογραφίας
12.11.1980 Θάνος  Βερέμης Οικονομικά προβλήματα της Παγκαλικής δικτατορίας
26.11.1980 Μάρκος Δραγούμης Η  Μέλπω Μερλιέ και η έρευνα της δημοτικής μουσικής
10.12.1980 Γιώργος  Δερτιλής “Το  ζήτημα των Τραπεζών (1871-73)”: συζήτηση και σύνδεση  με τρέχουσα ερευνητική εργασία
17.12.1980 Φώτης  Α. Δημητρακόπουλος Το Βυζάντιο στη νεοελληνική σκέψη (1830-1860)
14.01.1981 Ντίνος Παπαθανασόπουλος Ελληνική εμπορική ναυτιλία (1833-1856):εξέλιξη και αναπροσαρμογή
28.01.1981 Βασίλης  Καρδάσης Σύρος  1843-1857: εμπόριο, έμποροι και κοινωνικές λειτουργίες
11.02.1981 Αγαμέμνων  Τσελίκας Κωδικογραφικές ταυτίσεις σε αθηναϊκά χειρόγραφα (15ος αι.)
25.02.1981 Νανώ Χατζηδάκη Η  θέση των ζωγράφων στην ιστορία της μεταβυζαντινής ζωγραφικής και η συγκρότηση των πρώτων ιδιωτικών συλλογών εικόνων
11.03.1981 Χρήστος  Αντωνίου Θέματα και μοτίβα της λαϊκής παράδοσης στο έργο του Σεφέρη
01.04.1981 Λευτέρης Παπαγιαννάκης Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι (1880-1910)
08.04.1981 Αλέξης Κράους Όψεις  από τις οικονομικές σχέσεις της Εθνικής Τράπεζας με τη Δύση  και τις ελληνικές παροικίες (1842-1862): από την αλληλογραφία της ΕΤΕ με το εξωτερικό
15.04.1981 Ιωάννα Πετροπούλου Ο Καππαδόκης λόγιος Φίλιππος Παπαγρηγορίου-Αριστόβουλος (1825-1903) και η αλληλογραφία του
20.05.1981 Ματούλα Κοροπού Κανονισμοί και καταστατικά Συλλόγων Σχολείων της Μικράς Ασίας (1840-1922)
27.05 1981 Χρήστος Λούκος Απόπειρες  για την ίδρυση Τράπεζας στην Ελλάδα (1831-1841). Η περίπτωση του αγγλικού οίκου J. Wright & Co.
30.09.1981 Πέτρος Πιζάνιας Τιμές, μισθοί, ημερομίσθια, 1832-1912
7.10.1981 Ι.Θ. Κακριδής Νεοελληνικά  Πάρεργα. Α΄Ιδιοτυπίες στη χρήση του εμπροθέτου. Β΄Ανορθόδοξες τελικές  προτάσεις.
4.11.1981 Νόρα Σκουτέρη-Διδασκάλου Το πλέγμα των οικισμών στη λεκάνη του Άνω Αλιάκμονα τον 19ο αιώνα (προβλήματα έρευνας)
18.11.1981 Αικατερίνη Κουμαριανού Ελληνικές  φιλολογικές εταιρείες στις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα
2.12.1981 Γιάννης Κιουρτσάκης Η  δυτική σκέψη στο έργο του Σεφέρη
16.12.1981 Δημήτρης Σπάθης Θεατρικές  μεταφράσεις (18ος και αρχές 19ου αι.)
12.01.1982 Άννα Ταμπάκη Η  «τύχη» του Μολιέρου στον 19ο αιώνα
26.01.1982 Ηρώ Κατσιώτη Το κωμειδύλλιο και το δραματικό ειδύλλιο: μύθος και πραγματικότητα
10.02.1982 Νάσος Βαγενάς Ανδρέα Κάλβου, απόσπασμα αγνώστου ποιήματος: προτάσεις για μία χρονολόγηση
24.02.1982 Φανούριος Βώρος Προβλήματα διδασκαλίας της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
3.03.1982 Αλέξης Πολίτης Δημοτικά τραγούδια και ρομαντικά προβλήματα
10.03.1982 Νίκος  Νικολάου Η  «Ελένη»: από τον Ευριπίδη στο Σεφέρη
17.03.1982 Σοφία  Ματθαίου Η  «Καμπάνα» του Μυριβήλη: όργανο των εφέδρων και των ντόπιων  συμφερόντων Μυτιλήνη 1923-1924
31.03.1982 Κώστας Λούλος Η  πολιτ της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα (1900-1914)
7.04.1982 Χριστίνα Αγγελίδη Βίοι αγίων: η διάθλαση της ιστορικής πραγματικότητας
28.04.1982 Μαριέττα Σέρβου Οι μεταφράσεις των γαλλικών μυθιστορημάτων στον 19ο  αιώνα
12.05.1982 Σωτήρης Βαλντέν Οικονομικές  σχέσεις με τις ανατολικές χώρες και εσωτερική πολιτική (1950-1974)
19.05.1982 Άννα Φραγκουδάκη Γλώσσα και πολιτική
26.05.1982 Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Νεοελληνική  Ιστοριογραφία (1750-1821)
29.09.1982 Ελένη  Καλαφάτη Τα διδακτήρια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, 1821-1929
13.10.1982 Μανόλης  Χατζηδάκης Εμπειρίες  ενός ερευνητή
20.10.1982 Κων. Θ. Κυριακόπουλος Προβλήματα γύρω από τον βίο και το έργο του Μελετίου Μήτρου, μητροπολίτη Αθηνών
3.11.1982 Οδυσσέας Δημητρακόπουλος Από  τα αρχειακά δεδομένα σε μία καθολικότερη θεώρηση: με αφορμή μια έρευνα για την καταγωγή του Κ.Π. Καβάφη
10.11.1982 Μιχάλης Πιερής Από  το αρχείο Καβάφη, Α΄
24.11.1982 Diana Haas Από  το αρχείο Καβάφη, Β΄
1.12.1982 Αλέξης Κράους Ο  ρόλος της Εθνικής Τράπεζας στην εισροή κεφαλαίων από τη διασπορά
15.12.1982 Λίνα Δεμαθά Τα κάστρα-οικισμοί, στοιχεία ιστορικό:το Κάστρο της Σίφνου
12.01.1983 Εμμ. Ν. Φραγκίσκος Αδαμάντιος Κοραής. Προβλήματα της Αλληλογραφίας του
19.01.1983 Κώστας Λάππας Το Πανεπιστήμιο Αθηνών στον 19ο αιώνα
23.01.1983 Κώστας Παπαντωνόπουλος Η  αναζήτηση του Βυζαντίου στην Ελλάδα του 19ου αιώνα
9.02.1983 Γιάννης Μουρέλος Οι σχέσεις της Γαλλίας με την κεμαλική Τουρκία. Οι επιπτώσεις τους στη μικρασιατική καταστροφή (1919-1922)
23.02.1983 Μαρούλα Ευθυμίου Οι εμπορικές σχέσεις της περιοχής της Ρόδου με την Αίγυπτο στο  18ο αιώνα
9.03.1983 Γιάννης Τζώρτζης Ανάλυση  του χαρακτήρα της μεταπολίτευσης. Αντικειμενικές προϋποθέσεις για την ανασύσταση του μεταδικτατορικού κομματικού συστήματος στην Ελλάδα
30.03.1983 Λευτέρης Αλεξάκης Η  μελέτη του ελληνικού συστήματος συγγένειας σε σχέση με την  αντίστοιχη δομή της κοινωνίας
6.04.1983 Έλλη Δρούλια-Μητράκου Ο  Σπυρίδων Ζαμπέλιος και η σύγχρονή του ποιητική παραγωγή
20.04.1983 Λίντα Παπαγαλάνη Το χωριό Άγιος Πέτρος Λευκάδας: μεθοδολογία και προβληματική μίας εθνολογικής προσέγγισης
18.05.1983 Γιώργος Μπώκος Τα ελληνικά τυπογραφεία στο χώρο της «καθ’ ημάς» Ανατολής (1627-1827)
19.10.1983 Δημήτρης Καρύδης Προβλήματα έρευνας της πολεοδομικής εξέλιξης στα Βαλκάνια στην Τουρκοκρατία
2.11.1983 Δημήτρης Ψυχογιός Τα μαθηματικά και η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στις κοινωνικές επιστήμες
9.11.1983 Γιώργος  Καλογιάννης Το περιοδικό «Νουμάς». Γλωσσικοί και  ιδεολογικοί αγώνες
23.11.1983 Αλέξης Φραγκιάδης Το Λαυρεωτικό ζήτημα. Πολιτικές επιπτώσεις
7.12.1983 Ελένη Τσουγκαράκη Άγγλοι περιηγητές στην Ελλάδα, 1800-1821
14.12.1983 Βασίλης Παναγιωτόπουλος Προβλήματα μελέτης της οθωμανικής πόλης
11.01.1984 Θανάσης  Καλαφάτης Εμπορικές  δραστηριότητες στο Αίγιο (1880-1890)
1.02.1984 Λιζιάνα Δελβερούδη Ελληνικά θεατρικά έργα (1901-1922)
15.02.1984 Κων. Παπαθανασόπουλος Εταιρεία Ελληνικής Ατμοπλοΐας και Κράτος (1857-1872)
7.03.1984 Χριστίνα Ντουνιά Η  νεοελληνική κριτική στα αθηναϊκά περιοδικά της δεκαετίας του  ‘30
21.03.1984 Νίκος Μπακουνάκης Η  κοινωνική δομή της Πάτρας στον 19ο αιώνα
28.03.1984 ΆλκηςΠαναγιωτόπουλος Εθνική συνείδηση στων Ελλήνων της Μικράς Ασίας (τέλη 19ου-αρχές 20ού αι.)
11.04.1984 Ευαγγελία  Μπαλτά Η  Εύβοια από ένα τουρκικό κατάστιχο του 15ου αιώνα
2.05.1984 Μαρίνα Μαροπούλου Το εθιμικό δίκαιο στα Ζαγοροχώρια στον 19ο αιώνα
9.05.1984 Χρήστος Λούκος Μία  ελληνική πόλη σε παρακμή: η Ερμούπολη το δεύτερο μισό του  19ου αιώνα
16.05.1984 Χρήστος Χατζηιωσήφ Η  ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα
23.05.1984 Έμη Βαϊκούση Οι Χρηστοήθειες (18ος-αρχές 19ου αι.)
17.10.1984 Συζήτηση Συνέδρια και νεοελληνική ιστοριογραφία
31.04.1984 Χριστίνα Αγριαντώνη Η  ελληνική βιομηχανία στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα
14.11.1984 Κώστας Στάικος Χάρτα  της ελληνικής τυπογραφίας
28.11.1984 Άρης Κουτούγκος-Παντελής Νικολακόπουλος Ιστορία  και θεωρία: τι είδους προβλήματα από την ιστορική έρευνα ενδιαφέρουν τη φιλοσοφία
12.12.1984 Όλγα Αυγουστάτου Η  διαμόρφωση της γλώσσας στο μυθιστόρημα της γενιάς του 1880
19.12.1984 Ελένη Φουρναράκη Ο  λόγος για την γυναικεία εκπαίδευση στο νεοελληνικό κράτος τον 19ο αιώνα
9.01.1985 Εύα Καλπουρτζή-ΤόνιαΚιουσοπούλου-Άκης Παπαταξιάρχης Η  μορφή της οικογένειας πηγή για την ιστορία
23.01.1985 Συζήτηση Η  έννοια «εξάρτηση» κι η ελληνική ιστορία και ιστοριογραφία
6.02.1985 Μαίρη Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου Πελατεία και συνθήκες εργασίας των Κρητικών ζωγράφων της Βενετοκρατίας
20.02.1985 Συζήτηση Η  γένεση της νεοελληνικής εθνικής συνείδησης
244.04.1985 Ηλίας  Αναγνωστάκης Το δημοτικό τραγούδι στα αστικά κέντρα
8.05.1985 Αλίκη  Ασβεστά Προσπάθειες  προσδιορισμού του «λόγου» του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου
15.05.1985 Μιράντα Τερζοπούλου-Ελένη Ψυχογιού Προβλήματα έκδοσης δημοτικών τραγουδιών
9.10.1985 Λεωνίδας Καλλιβρετάκης Βιογραφώντας τον Gustave Flourens (1838-1871)
23.10.1985 Έφη Αβδελά Μισθωτές σχέσεις και φυλετικός καταμερισμός της εργασίας: οι γυναίκες  δημόσιοι υπάλληλοι στον μεσοπόλεμο
6.11.1985 Ιωσήφ  Σολομών Χώρος  και πειθαρχία στο πρωτοβάθμιο ελληνικό σχολείο (19ος αι.)
20.11.1985 ΚατιάναΜίχα Μερικές  απόψεις για τις ελληνογαλλικές σχέσεις στην περίοδο του μεσοπολέμου
4.12.1985 Συζήτηση.  Εισήγηση: Χρήστος Λούκος Η  επανάσταση του 1821: ανάγκη για καινούριες προσεγγίσεις
18.12.1985 Ρίκα Μπενβενίστε Δικαστικά  αρχεία και ιστορία
8.01.1986 Χάρης Καμπουρίδης Ο  «Μικρός Ήρωας» και η παρέα του: η παιδική παραλογοτεχνία στην Ελλάδα (1945-1967) και η εξέλιξη των αφηγηματικών μοντέλων της
22.01.1986 Γιώργος  Μαργαρίτης Οι δεισιδαιμονίες και η μαγεία στον ελληνικό χώρο κατά την τουρκοκρατία:  τεκμήρια των ξένων περιηγητών
29.01.1986 Δημήτρης Κυρτάτας Παρακμή  του δουλοκτητικού συστήματος στον αρχαίο ελληνικό κόσμο
12.02.1986 Νίκος Παντελάκης Η  φυσιογνωμία του έλληνα αξιωματικού του στρατού ξηράς (1950-1974)
26.02.1986 Χρήστος Λούκος Τα «έκθετα» στην Ερμούπολη: στοιχείο για την παθολογία μιας κοινωνίας
12.03.1986 Θύμιος Νικολαΐδης-Ηλίας Αθανασιάδης-Θοδωρής Μπεχράκης Για  τον καταρτισμό ενός Λεξικού ελληνικών επιστημονικών όρων (1700-1821)
26.03.1986 Μαργαρίτα Δρίτσα Η  συμβολή των προσφύγων στην εκβιομηχάνιση κατά τον μεσοπόλεμο
9.04.1986 ΈρηΣταυροπούλου Παναγιώτης Πανάς: ένας ριζοσπάστης ρομαντικός
23.04.1986 Μιχάλης Ρηγίνος Μισθολογικές διαφοροποιήσεις και οργάνωση του εργασιακού χώρου (1909-1936)
28.05.1986 Οντέτ Βαρών Ελληνικός  νεανικός τύπος, 1940-1945. Πρώτη προσέγγιση
8.10.1986 Αλόη Σιδέρη Έλληνες  φοιτητές στο πανεπιστήμιο της Πίζας από την αρχή του ΙΘ΄αιώνα ως το 1860
15.10.1986 Προκόπης Παπαστράτης Η  πρόταση για βαλκανική ενότητα, εναλλακτική λύση
22.10.1986 Σπύρος Ι. Ασδραχάς «Ανάγκη στήναι»; Γνώσεις, ευρυμάθεια και νέες μέθοδοι
5.11.1986 Νίκος Μέλιος-Απ. Παπαδόπουλος Το Κωπαϊδικό ζήτημα: μια πρώτη προσέγγιση
3.12.1986 Αντώνης Λιάκος Το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και η διαμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα
17.12.1986 Βάσω Θεοδωρίδου Διαθήκες ομογενών
14.01.1987 Ελένη  Βαρίκα Οι απαρχές της γυναικείας συνείδησης στην Ελλάδα του ΙΘ΄αιώνα (1838-1908)
21.01.1987 Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Η  σχολική βιβλιοθήκη τον ΙΘ΄αιώνα
28.01.1987 Νέτα Αποστολίδου Ο  Παλαμάς, ιστορικός κριτικός της λογοτεχνίας
11.02.1987 Λιζιάννα Δελβερούδη Η  νεοελληνική ελαφρά κωμωδία (1940-1970)
25.02.1987 Γ.Π. Σαββίδης Εκδοτικά προβλήματα νεοελλήνων συγγραφέων
4.03.1987 Ευγενία Δρακοπούλου Ευρετήριο  ελλήνων ζωγράφων μετά την Άλωση
18.03.1987 Εύη  Καρούζου Αγροτικές  εκμεταλλεύσεις και ενυπόθηκη πίστη, 1860-1890
1.04.1987 Παντελής Καρέλλος Ο  εποικισμός των Σλάβων στη νότια Βαλκανική μέσα από τα βυζαντινά  κείμενα
8.04.1987 Γιάννης Πίκουλας Το οδικό δίκτυο στην Τουρκοκρατία: Τριπολιτσά-Μεσσηνία-Λακωνία.  Σκέψεις για μία αρχαιολογία των νεωτέρων χρόνων
29.04.1987 Απόστολος Δούρβαρης Το λαϊκό μυθιστόρημα
13.05.1987 Αλέξης Κράους Το Ιστορικό Αρχείο του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας
20.05.1987 Αλέξανδρος Κύρτσης Αστικός  εκσυγχρονισμός και διανόηση στην Ελλάδα του 20ού αιώνα. Μεθοδολογικά  προβλήματα ενός ερευνητικού προγράμματος
27.05.1987 Δήμητρα  Σαμίου Τα πολιτικά δικαιώματα των Ελληνίδων 1864-1952: βασικές υποθέσεις
7.10.1987 Νάντια Ντάνοβα Το αρχείο του Κων. Φωτίνοφ και η βαλκανική ιστορία
21.10.1987 Μαρία Κορασίδου Η  οικογένεια στην Αθήνα τον 19ο αιώνα
4.11.1987 Μαρία Σπηλιωτοπούλου Οι καθολικοί κάτοικοι της Σαντορίνης (17ος-18ος αι.)
18.11.1987 Γρηγόρης Ψαλλίδας Οι συνεργασίες του Λαϊκού Μετώπου στην Ελλάδα κατά τα μέσα της δεκαετίας 1930
2.12.1987 Μιχάλης Ψαλιδόπουλος Οι οικονομικές ιδέες κατά τον Μεσοπόλεμο
16.12.1987 Χρήστος Μπουλώτης Η  γυναίκα στη θρησκευτική παράδοση των κρητομυκηναϊκών χρόνων
13.01.1988 Συζήτηση.  Εισηγητές: Γιάννης Μπαφούνης, Λήδα  Μόσχου, Γιώργος Μητροφάνης, Μαρίνος Σιγάλας Πληροφορική  και κοινωνικές επιστήμες
21.10.1988 Αλίκη Βαξεβάνογλου Οι έλληνες κεφαλαιούχοι στα τέλη του 19ου και στις  αρχές του 20ού αιώνα
17.02.1988 Νώντας Παπαγεωργίου Ελληνική εκπαίδευση 1944-1964: απόπειρες μεταρρυθμίσεων και ανοιχτά ερωτήματα
24.02.1988 Πάρης Κονόρτας Σχέσεις  της Ορθόδοξης Εκκλησίας με την οθωμανική διοίκηση
9.03.1988 Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου Ο  εμπορικός οίκος Γερούση
16.03.1988 Αλέκα Μπουτζουβή-Μπανιά Σχεδίασμα  ιστορικής βιογραφίας: Αύρα Θεοδωροπούλου (1880-1963)
30.03.1988 ΝάσηΜπάλτα-Δέσποινα Παπαδημητρίου Τύπος  και ιστορία: προσεγγίσεις και προβλήματα μέσα από δύο συγκεκριμένες  μελέτες
20.04.1988 Δέσπονα Γεωργοπουλάκη-Λούκου Πολιτιστική  ζωή στην Ερμούπολη τον 19ο αιώνα. Το θέατρο
27.04.1988 Φίλιππος Ηλιού Οι κομμουνιστικές πηγές για τον εμφύλιο πόλεμο
4.05.1988 Σοφία Ιωαννίδη-Ματθαίου Οι έλληνες παλαιοί πολεμιστές, 1922-1925
18.05.1988 Άννα Ματθαίου Για  μια ιστορία της διατροφής στην Τουρκοκρατία: προτάσεις και  ερωτηματικά
1.06.1988 Ευαγγελία  Μπαλτά Το καραμανλίδικο έντυπο
12.10.1988 Βασίλης Σφυρόερας Ο  Νικόδημος Αγιορείτης και ο νεοελληνικός Διαφωτισμός
19.10.1988 Λία Παπαδάκη Οι Δελφικές γιορτές από το αρχείο Σικελιανού
2.11.1988 Ελένη  Καλαφάτη Ιστορία  αρχιτεκτονικής: ζητήματα μεθόδου και αντικειμένου
16.11.1988 Γιάννης Πίκουλας Τοπωνύμια  και κεραμεική: τα όρια της μητροπόλεως Μονεμβασίας τον 14ο αιώνα
30.11.1988 Αγγέλα Καστρινάκη Ο  νεανικός λόγος στην ελληνική πεζογραφία: δύο στερεότυπα
14.12.1988 Τόνια Κιουσοπούλου-Ρίκα Μπενβενίστε Γαμήλιες στρατηγικές και «παρεκκλίσεις» στον οικογενειακό βίο: Βυζάντιο και μεσαιωνική Δύση
11.01.1989 Αλέξης Πολίτης Πληροφορίες  και υλικό για τους Κλέφτες από παροίκους και πρόσφυγες: Τεργέστη 1824
25.01.1989 Άγγελος  Ματθαίου Το αρχείο Σ.Α.Κουμανούδη
8.02.1989 Αγγελική Ροβάτσου Η  μυθολογία του τοκετού στην αρχαία Ελλάδα
22.02.1989 Γιάννης  Αντωνόπουλος Τα χαρακτηριστικά του γαλλικού ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα (1897-1914)
1.03.1989 Κώστας Μέκκας Τα λιμάνια στην Αδριατική τον ΙΗ΄αιώνα: το παράδειγμα της Αυλώνας
8.03.1989 Νίκος Σιδέρης Ψυχανάλυση και ιστορία: δυνατότητες ενός διαλόγου
22.03.1989 Γιάννης Μπαφούνης Η  στατιστική τον ΙΘ΄αιώνα
5.04.1989 Ιόλη Βιγγοπούλου Ιστ΄αιώνας: οι αναγνώσεις των περιηγητών
19.04.1989 Γιώργος Δερτιλής Φορολογία  (1830-1940): αριθμοί και πολιτικές προεκτάσεις
10.05.1989 Βίκυ Πάτσιου Ο  ιστορικός χρόνος στην πεζογραφία το παράδειγμα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη
24.05.1989 Χριστίνα Αγριαντώνη Βαμβάκι  και βαμβακοβιομηχανία
31.05.1989 Χρήστος Λούκος Η  χολέρα στην Ερμούπολη το 1854: επιδημία και κοινωνία
4.10.1989 Χρήστος Χατηιωσήφ Τα διακόσια χρόνια από τη Γαλλική Επανάσταση: εορτασμός ή αμφισβήτηση;
18.10.1989 Μάχη Οικονόμου Κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις στα Βίλια Αττικής. Η παραγωγή της ρητίνης
8.11.1989 Νίκος Καραπιδάκης Ελληνικά αρχεία: δημόσια και ιδιωτική ανεπάρκεια
22.11.1989 Ιωάννα Πετροπούλου Ο εξελληνισμός/εξαρχαϊσμός της Καππαδοκίας (19ος αι.)
6.12.1989 Τασία Λαγουδάκη Η  διαχρονική εξέλιξη των πράξεων εφαρμογής σχεδίου πόλεως
20.12.1989 Ματίνα Ναούμη Ο  πληθυσμός της Ερμούπολης τον 19ο αιώνα. Πρώτη προσέγγιση με τη μέθοδο της ανασύστασης των οικογενειών
10.01.1989 Συζήτηση. Εισηγητές: Άννα Αβραμέα, Μπέσυ Φιλιππακοπούλου Χάρτες-χαρτογραφία και ιστορική έρευνα
24.01.1990 Μιχάλης Ρηγίνος Μορφές παιδικής εργασίας στην ελληνική βιομηχανία-βιοτεχνία (19ος-20ός αι.)
7.02.1990 Χριστίνα Αγγελίδη Ρολόγια, μοναχοί και εικόνες: η διήγηση για τη μονή των Οδηγών στην  Κωνσταντινούπολη
21.02.1990 Ευαγγελία Άντζακα Ο  εκδοτικός οίκος Μιχαήλ Ι. Σαλίβερου και η παραγωγή του
7.03.1990 Μαρία Αντωνοπούλου Κοινωνιολογία  και Ιστορία
21.03.1990 Δαυίδ Αντωνίου - Νίκος Καραπιδάκης Δεοντολογία  αρχειακών υπαλλήλων
25.04.1990 Αλέξης Κράους Από  την πόλη που σκοτώνει στην πόλη που περιθάλπει: εξέλιξη του  νοσοκομείου της Σύρου
9.05.1990 Αντώνης Λιάκος Ζητήματα ιστοριογραφίας
30.05.1990 Λίνα Βεντούρα Μεταμορφώσεις  της ιστορίας: το εγχειρίδιο Ιστορίας του Γυμνασίου κατά τον Μεσοπόλεμο
10.10.1990 Αγγελική Ιγγλέση Κοινωνική  διαστρωμάτωση στα Γιάννενα. Η συγκρότηση του αρχοντικού σώματος (τέλη 17ου-αρχές 19ου αι.)
24.10.1990 Σοφία Αυγερινού-Κολώνια Κοζάνη:  από τη γέννηση στην ακμή της (14ος-18ος αι.)
7.11.1990 Δημήτρης Κυρτάτας Οι μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα και η σύγχρονη πολιτική θεωρία
21.11.1990 Κώστας Μπουραζέλης Νεοελληνική  ιδεολογία και ιστοριογραφία της αρχαιότητας. Τρία συνθετικά έργα
  Παναγιώτης Δουκέλλης Ο  ρωμαϊκός επεκτατισμός στην ιστοριογραφία του 20ού αιώνα
5.12.1990 Βασίλης Κρεμμυδάς Στη σκολιά οδό της οικονομικής ιστοριογραφίας: μία γοητευτική περιπέτεια χωρίς τέλος
19.12.1990 Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Η  μετάφραση της Πολιτικής Οικονομίας του Say και ο Σπυρίδων Βαλέτας
16.01.1991 Τίτσα Καλόγρη Το Λαύριο και η Ελληνική Εταιρεία των Μεταλλουργείων
30.01.1991 Βάσω Θεοδώρου Φιλανθρωπικές  αντιλήψεις για τα ορφανά και εγκαταλειμμένα παιδιά τον 19ο αιώνα
13.02.1991 Χριστίνα Αγγελίδη-ΤόνιαΚιουσοπούλου Προβλήματα βυζαντινής ιστοριογραφίας
27.02.1991 Αντώνης Πάρδος Επαναστατικές  και μεταναστευτικές κινήσεις των Μανιατών στο πλαίσιο της δυτικοευρωπαϊκής μεσογειακής πολιτικής (16ος-17ος αι.)
13.03.1991 Κώστας Γαγανάκης Ιστοριογραφία  και Μεταρρύθμιση
27.03.1991 Θανάσης Καλπαξής-Θανάσης Μποχώτης Αρχαιολογία  και πολιτική: οι ανασκαφές της Ολυμπίας στη δεκαετία του 1870
17.04.1991 Παναγιώτης Τσακόπουλος Εισαγωγή των ευρωπαϊκών μοντέλων στο σχεδιασμό και την οργάνωση της πόλης στο νέο ελληνικό κράτος στις αρχές του 19ου αιώνα. Ιδεολογικές προθέσεις και μορφολογικές ιδιαιτερότητες
24.04.1991 Μαριέττα Σέρβου Νεοελληνική  κοινωνία και μυθιστόρημα στο 19ο αιώνα
22.05.1991 Συζήτηση. Εισηγητές: Α. Λιάκος, Μιχ. Βαρλάς, ΈφηΓαζή, Βαγγ. Καραμανωλάκης, Βαγγ. Κεχριώτης, Ιω. Λαλιώτη, Μαρία Λεμπέση, Μαργ. Μηλιώρη, Σταυρούλα Μπασακίδου,  Ιουλία. Πεντάζου, Παν. Στάθης Αφηγηματικές στρατηγικές στην ιστοριογραφία
29.05.1991 Παναγιώτης Μιχαηλάρης Η  ποινή του αφορισμού κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας
9.10.1991 Κώστας Λάππας Πανεπιστήμιο Αθηνών και φοιτητές τον 19ο αιώνα
23.10.1991 Γιώργος Θεοδωρίδης Α. Μαυροκορδάτος και η εποχή του
6.11.1991 Άννα Μανδηλαρά Οι ελληνικοί εμπορικοί οίκοι στη Μασσαλία (τέλος 18ου-19ος αι.)
20.11.1991 Άρης Τσαραβόπουλος Νεοελληνικές κασέλες: τύποι και εξέλιξη
4.12.1991 Έλσα Κοντογιώργη Αγροτική εγκατάσταση των προσφύγων στη Μακεδονία (1922-1930)
18.12.1991 Λίνα Λούβη Ομογενείς  και εξωτερική πολιτική: το παράδειγμα της Κωνσταντινούπολης  (1870-1880)
8.01.1992 Γιώργος Μαργαρίτης Από  την ήττα στην εξέγερση: Ελλάδα 1941-1942
30.01.1992 Βάσω Θεοδώρου Φιλανθρωπικές  αντιλήψεις για τα ορφανά και εγκαταλειμμένα παιδιά τον 19ο αιώνα
22.01.1992 Θανάσης Μποχώτης Η  εφημερίδα «Ημέρα» της Τεργέστης (1868-1911): αντικοινοβουλευτισμός  και αντισημιτισμός
5.02.1992 Όλγα Γκράτζιου Η  ιστορία στα μουσεία και το πρόβλημα του ιστορικού μουσείου
19.02.1992 Νίκος Ανδριώτης Πληθυσμός  και οικισμοί στην Κρήτη (16ος-19ος αι.)
4.03.1992 Αλέξης Φραγκιάδης Η  διανομή των εθνικών γαιών και η εδραίωση της ατομικής ιδιοκτησίας  στην ελληνική ύπαιθρο τον 19ο αι.
18.03.1992 Νάσια Γιακωβάκη -  Στέλλα Νταβαρούκα Επισημάνσεις Σύγχρονων Αρχείων: Αρχεία Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα
1.04.1992 Λία Χιωτάκη Άσκηση της αγροτικής πίστης στην Άρτα από την Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας στα τέλη του 19ου αι.
15.04.1992 Όλγα Κατσιαρδή Άγνωστοι βενετικοί χάρτες της Πελοποννήσου και των Επτανήσων (17ος-18ος αι.)
6.05.1992 Αθηνά Γεωργαντά Ο  Ροΐδης πριν από την Πάπισσα Ιωάννα: Η αισθητική και ιδεολογική περιπέτεια του συγγραφέα (1860-1865)
15.05.1992   Ο  Εθνικισμός στα Βαλκάνια σήμερα: Προβλήματα και προσεγγίσεις
20.05.1992 Ομάδα Μελέτης της Ελληνικής Ιστοριογραφίας Ιστορία  της Ιστοριογραφίας: Η διδασκαλία της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο
27.05.1992 Χριστίνα Κουλούρη-Χρήστος Λούκος Καποδίστριας και νεοελληνική ιδεολογία. Το «αυταρχικό» πρότυπο του κράτους
14.10.1992 Νίκος Χατζηνικολάου Το πρόβλημα της «αυλικής τέχνης»και η ζωγραφική στην Αιμιλία  κατά τον 16ο αιώνα
21.10.1992 Θανάσης Σφήκας Η  πολιτική της βρετανικής Εργατικής Κυβέρνησης στην Ελλάδα (1946-1947)
4.11.1992 Παντελής Λέκκας Εθνικιστική  ιδεολογία: παράδοση και εκσυγχρονισμός
18.11.1992 Σωκράτης Πετμεζάς Εκκλησιαστική  εξουσία και τοπικές κοινωνίες στην Τουρκοκρατία: κοινωνική  ιεράρχηση και αναπαραγωγή των ηγεμονικών στρωμάτων
2.12.1992 Βενετία Αποστολίδου Ο Raymond Williams και η μελέτη της «Κουλτούρας»
16.12.1992 Αλεξάνδρα Δεληγιώργη Η  θεωρητική θεμελίωση των ιστορικών επιστημών
13.01.1993 Νικόλας Φαράκλας Η  Ελίκη της Αχαΐας και η εξαφάνισή της
27.01.1993 Γιάννης Κοκκινάκης Οι πολιτικές αντιδράσεις στην οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1890
10.02.1993 Σπύρος Μαρκέτος Ο  Αλέξανδρος Παπαναστασίου απέναντι στον εθνισμό της εποχής του
24.02.1993 Όλγα Αλεξανδροπούλου Ο  Διονύσιος Ιβηρίτης και το έργο του «Ιστορία της Ρωσίας»
10.03.1993 Ζιζή Σαλίμπα Δύο  αποκλίνουσες προτάσεις για τη γυναικεία εργασία στις πρώτες δεκαετίες της ελληνικής εκβιομηχάνισης. Ο θεσμικός και ο φιλανθρωπικός  λόγος
24.03.93 Αίγλη Μπρούσκου Η  διακίνηση των παιδιών στη Θεσσαλονίκη τον 20ό αιώνα. Ανθρωπολογική  προσέγγιση (Δημοτικό Βρεφοκομείο Θεσσαλονίκης Άγιος Στυλιανός)
7.04.93 Ulrich Moennig Τα ελληνικά συμφέροντα του Ορφανοτροφείου της Halle (πρώτο μισό του 18ου αιώνα)
28.04.93 Ελευθερία Ζέη Οικογενειακό δίκαιο και ακίνητη ιδιοκτησία στις Κυκλάδες την εποχή της  Τουρκοκρατίας: το παράδειγμα της Πάρου
12.03.93 Δώρα Μαρκάτου Προτάσεις  για ένα πανελλήνιο Ηρώο του Εικοσιένα (1830-1930)
26.05.93 Βασίλης Πατρώνης Αγροτική παραγωγή και εξωτερικό εμπόριο στην περιοχή της Πάτρας (1860-1900)
2.06.93 Οντέτ Βαρών Εβραϊκή  γενοκτονία 1943-1944: η υπόθεση του «ρεβιζιονισμού»
20.10.93 Φίλιππος Ηλιού Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια: η εμπέδωση ενός ιδεολογήματος
27.10.93 Τζίνα Πολίτη Λόγοι  της Ιστορίας και λόγος περί Ιστορίας κατά τη γένεση του ιστορικού  μυθιστορήματος
10.11.93 Γιώργος Κόκκινος Ρατσισμός  και κοινωνικός δαρβινισμός στην πολιτική σκέψη του ΝεοκλήΚαζάζη
24.11.93 Δ. Δημητρόπουλος Μύλοι, φούρνοι, εκκλησίες στη Μύκονο τον 17ο αιώνα: το ζήτημα της συνιδιοκτησίας
1.12.93 Άννα Μίσιου Ήξεραν οι Αθηναίοι της κλασικής περιόδου (5ος-4ος αι. π.Χ.) γραφή και ανάγνωση;
15.12.93 Ρίκα Μπενβενίστε Η  κατασκευή της ετερότητας στην «Ιστορία» του Αγίου Λουδοβίκου»  (13ος αι.)
22.12.93 Ιφιγένεια Σπηλιωτοπούλου-Βίκυ  Βασιλειάδη Από  τον πλαγίαυλο στο φλάουτο (ανακοίνωση και μουσική εκδήλωση)
12.01.94 Γιώργος Γραμματικάκης Η  γένεση του σύμπαντος, η ιστορική του διαδρομή και το τέλος της ιστορίας του
26.01.94 Ειρήνη Ρενιέρη Οικονομικός  μετασχηματισμός και πληθυσμιακές μετακινήσεις στη Μικρά Ασία κατά τον 19ο αιώνα
9.02.94 Αλέκα Μπουτζουβή-Μπανιά Προσεγγίζοντας την προφορική ιστορία (περιεχόμενα, νέα ερωτήματα, η συνέντευξη  ως μεθοδολογικό εργαλείο)
23.02.94 Gunnar Hering Συστημικές κρίσεις στη Γιουγκοσλαβία του Μεσοπολέμου
2.03.94 Γιώργος Τζεδόπουλος Οι μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ και  οι χριστιανοί των βαλκανικών επαρχιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
16.03.94 Γιώργος Θαλάσσης Εθνικιστικές τάσεις στη σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση
23.03.94 Νίκος Θεοτοκάς Ο  εθνικισμός ως δεσμευτική αρχή κατασκευής του παρελθόντος
6.04.94 Αγγελική Κωνσταντακοπούλου Μεταπολεμική βαλκανική ιστοριογραφία
20.04.94 Zanna Litu Η  αλβανική ιστοριογραφία και η προέλευση των Αλβανών
11.05.94 Slavenko Terzic Η  ιστοριογραφία στη Σερβία (μετ. Έλλη Σκοπετέα)
25.05.94 Σοφία Βούρη Η  αλβανική σχολική ιστοριογραφία των βαλκανικών χωρών μετά την κατάρρευση του σοσιαλισμού
1.06.94 Nadia Danova Η  εικόνα του «άλλου» στη βουλγαρική ιστοριογραφία (18ος-19ος αιώνες)
8.06.94 Ιωάννα Λαλιώτου – Αντώνης Λιάκος Μνήμη E.P.Thompson
5/6.10.94 Σπύρος Ι. Ασδραχάς Η  μικρή ιστορία του Χρίστου Μιλιόνη, 1754
19.10.94 Αγγελουρανία Κώστογλου Ο  ρόλος του μαθήματος και η διδακτική του πρακτική
19.10.94 Βαγγέλης Δρακόπουλος Επιλογή  και τρόποι παρουσίασης διδακτικών ενοτήτων στα ελληνικά εγχειρίδια  ιστορίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από το 1960 ως σήμερα
19.10.94 ΝατάσαΚυρκίνη Σύγχρονα μοντέλα διδασκαλίας
19.10.94 Γιώργος Κόκκινος Η  αναγκαιότητα μεταβολής του ρόλου, του γνωστικού περιεχομένου και των μεθόδων προσπέλασης
9.11.94 Χριστίνα Κουλούρη Αθλητικά σωματεία και νέες μορφές κοινωνικότητας (1875-1922)
23.11.94 Γιώργος Κωνστάντζος Τα προεπαναστατικά και επαναστατικά θούρια, οι δημιουργοί και η μουσική τους
7.12.94 Μαρία Κορασίδου Επαιτεία και περιπλάνηση στην Αθήνα
7.12.94 Ζιζή Σαλίμπα Υπηρέτριες,  πορνεία, αυτοκτονίες
7.12.94 Πελαγία Μαρκέτου Η  έκθεση βρεφών και το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών: πρώτες προσεγγίσεις
7.12.94 Βαγγέλης Καραμανωλάκης Φρενοβλαβείς και εγκλεισμός: το Δρομοκαΐτειο Φρενοκομείο Αθηνών
21.12.94 Έφη Γαζή Ιστορικός  χρόνος, φιλοσοφικές συνιστώσες και ιστορική γραφή
11.01.95 Πάρις Κονόρτας - Χριστίνα Κουλούρη - Αντώνης Λιάκος -Χρήστος Χατζηιωσήφ Η  διδασκαλία της Ιστορίας στα Ιστορικά Τμήματα: Προβλήματα και  προοπτικές
18.01.95 ΈφηΑβδελά – Βασίλης Κρεμμυδάς- Ρίκα Μπενβενίστε – ΠροκόπηςΠαπαστράτης Η  διδασκαλία της Ιστορίας στα Τμήματα Κοινωνικών Επιστημών: Προβλήματα και προοπτικές
25.01.95 Τόνια Κιουσοπούλου – Δημήτρης Κυρτάτας – Χρήστος Λούκος Ενότητα  και περιοδολόγηση στη διδασκαλία της Ιστορίας
8.02.95 Μιλτιάδης Πολυβίου Ο Καισάριος Δαπόντες και η ανοικοδόμηση του Καθολικού της Μονής Ξηροποτάμου
22.02.95 Βαγγέλης Χεκίμογλου Ένα  σχεδίασμα για την ανάπτυξη των πιστωτικών σχέσεων στη Μακεδονία  από τα μέσα του 18ου αι. ως το τέλος της Τουρκοκρατίας
8.03.95 Δέσποινα Βλάμη Έλληνες  έμποροι στο Λιβόρνο (1700-1900). Η «ανασύσταση»μιας ιστορικής κοινότητας
22.03.95 Γεωργία Πετράκη Ο  πατερναλισμός ως σύστημα διοίκησης του προσωπικού στην ελληνική βιομηχανία. Η περίπτωση της κλωστοϋφαντουργίας «Αιγαίο» (1956-1987)
5.04.95 Δώρα Λαφαζάνη Μηχανισμοί ιδεολογικής νομιμοποίησης στις σύγχρονες βαλκανικές συγκρούσεις
3.05.95 Μαρία Στασινοπούλου Ελληνική κοινωνία και ελληνικός κινηματογράφος στη δεκαετία του 1950
17.05.95 Κατερίνα Καριζώνη Τοκογλυφικά  δίκτυα στη Μακεδονία στις αρχές του αιώνα
31.05.95 Νίκη Μαρωνίτη Πολιτική και κόμματα στην Ελλάδα (1900-1910)
4.10.95 Κωνσταντίνος Πιτσάκης Από  την έρευνα της ιστορίας του δικαίου: προβλήματα και εμπειρίες
18.10.95 Γιώργος Ροδολάκης Η  έκδοση μεταβυζαντινών δικαιοπρακτικών κειμένων: τα προβλήματα
1.11.95 Αντώνης Γλυτζουρής Η  δημιουργία θέσης σκηνοθέτη στο «Βασιλικό Θέατρο» 1898-1901
15.11.95 Θανάσης Καλαφάτης – Φίλιππος Οικονόμου Ιστορία  της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και του αθλητισμού στη νεώτερη Ελλάδα
29.11.95 Δημήτρης Κοτρόγιαννος Ο Μοντεσκιέ και η Ιστορία
13.12.95   Αρχεία Κοινωνικής Ιστορίας
20.12.95 Μιχάλης Βαρλάς – Μαρία Γιαννιτσοπούλου – Γιάννης Καραχρήστος Μελετώντας την κοινότητα στο Αιγαίο
10.01.96 Βερονίκη Δαλακούρα Ο διηγηματογράφος Φώτης Πρασίνης (Μάδυτος Ανατολικής Θράκης 1912-Καβάλα 1973). Το λογοτεχνικό έργο ως  κοινωνική μαρτυρία
24.01.96 Όλγα Γκράτζιου Ο  ζωγράφος φωτογραφίζεται στο ατελιέ του ή «ut pictura photographia»
7.02.96 Παναγιώτης Κιμουρτζής Πανεπιστήμιο Αθηνών: οι πρώτες γενιές διδασκόντων
21.02.96 Μαρία Κοτζάμπαση Η  εικόνα του «άλλου» στον καθρέφτη του Τύπου: Έλληνες και Βούλγαροι  την περίοδο 1911-1913
6.03.96 Έφη Κάννερ Φιλανθρωπία: η κοινωνική λειτουργία του φαινομένου στην ελληνική κοινότητα  της Κωνσταντινούπολης (1861-1922)
20.03.96 Τίτος Παπαμαστοράκης Στρατιωτικοί άγιοι: οι υπεράνθρωποι του Μεσαίωνα και οι κυράδες τους
3.04.96 Κώστας Μέκκας Το εμπόριο και η διακίνηση λαδιού στην Κέρκυρα του 18ου αι.
24.04.96 Βάσω Ψιμούλη Σούλι και Σουλιώτες (18ος αι.)
8.05.96 Μαριλίζα Μητσού Σ.Α. Κουμανούδης: η διαχρονικότητα του Διαφωτισμού
22.05.96 Σοφία Ματθαίου Σ.Α. Κουμανούδης (1818-1899)
5.06.96 Βασίλης Κάλφας Ερμηνευτικά  στον Πλάτωνα
2.10.96 Χρήστος Χατζηιωσήφ Εσωτερική  εξέλιξη και εξωγενείς ρήξεις στην ιστοριογραφία και τη γεωγραφία κατά την περίοδο εκκόλαψης των Annales
16.10.96 Θεόδωρος Κρητικός Πανεπιστήμιο και νέα γνωστικά αντικείμενα: η θέσπιση της Ιστορίας των Επιστημών στην αθηναϊκή Φυσικομαθηματική Σχολή
6.11.96 Δέσποινα Καρακατσάνη «Ιδιότητα  του πολίτη» και εκπαίδευση στη μεταπολεμική Ελλάδα. Σχολικά εγχειρίδια πολιτικής αγωγής: ιστορική εξέλιξη και ιδεολογία
20.11.96 Γιάννης Κιουρτσάκης Το «Σαν Μυθιστόρημα» ως μέθοδος γραφής και η αίσθηση της Ιστορίας
27.11.96 Anna Zimbone Σελίδες  νεοελληνικής ιστορίας στα πεζογραφήματα του Γιώργου Ιωάννου
11.12.96 Γιάννης Παπαθεοδώρου Η  αφηγηματική τέχνη στα ίχνη της Ιστορίας: οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα
18.12.96 Γιώργος Ξηροπαΐδης Ιστορική κατανόηση και Ερμηνευτική. Μία κριτική προσέγγιση στο πρόβλημα  του ιστορισμού
15.01.97 Στρογγυλό Τραπέζι: Τάκης Καγιαλής, Αλέξης Πολίτης, Άννα Τζούμα, Χρύσα Προκοπάκη Ιστορία  και Λογοτεχνία
29.01.97 Εύη Καρούζου Η  ισπανική ιστοριογραφία μετά τον Φράνκο (1975-1990)
19.02.97 Φίλιππος Ηλιού Δεκαοχτώ χρόνια στο γκούλαγκ: τα απομνημονεύματα  του Κώστα Φυλακτόπουλου (επαναστατικό ψευδώνυμο «Ψαρράς»)
12.03.97 Στέλλα Μανέ Μισελέ-Παπαρρηγόπουλος: δύο ρομαντικοί ιστορικοί, δύο ρομαντικοί
9.04.97 Αγγέλα Καστρινάκη Ο  Κωνσταντίνος Θεοτόκης και η κοινωνική αξία της γης
16.04.97 Στρογγυλό τραπέζι: ΈφηΑβδελά, Αλεξάνδρα Μπακαλάκη, Άκης Παπαταξιάρχης, Ελένη Φουρναράκη Κοινωνικό  φύλο: ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις
7.05.97 Γιάννης Γιαννιτσιώτης Θάνατος  στον Πειραιά τον 19ον αιώνα: «Έχων σώας ταςφρένας και υγιείς τας αισθήσεις συντάσσω την διαθήκην μου…»
14.05.97 Λήδα Παπαστεφανάκη Σχηματισμός  της εργατικής δύναμης και συνθήκες εργασίας στη βαμβακοβιομηχανία: το εργοστάσιο «Αδελφοί Ρετσίνα» στον Πειραιά, 1912-1940
28.05.97 Χρήστος Λούκος Κοινωνική  ιστορία του ταγκό: από τις υποβαθμισμένες συνοικίες του Μπουένος Άϊρες στα σαλόνια της Ευρώπης
15.10.97 Αντώνης Λιάκος Στίγμα,  τραύμα, απώθηση και εξιδανίκευση στις εθνικές ιστοριογραφίες
29.10.97 Νίκος Μέλιος – ΛίτσαΜπαφούνη Επενδυτικές  και επιχειρηματικές στρατηγικές των ελαιουργικών επιχειρήσεων «Ελαΐς» (1920-1995)
12.11.97 Κώστας Ράπτης Αστικές  τάξεις στην Κεντρική Ευρώπη του 19ου αιώνα. Η περίπτωση των εμπόρων
19.11.97 Αντωνία Διάλα Η  σλαβική ιδέα και οι Έλληνες (τέλη 19ου αιώνα)
3.12.97 Γιάννης Κόκκωνας Πέτρος ΟμηρίδηςΣκυλίτσης (1784-1871)
17.12.97 Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης Η  σχολική βιβλιοθήκη, 18ος-20ός αι.
14.01.98 Γιώργος Τόλιας Η  κατασκευή του ελληνικού χώρου: 16ος-19ος αι.
28.01.98 Μαίρη Ρούσση Η  Εγγύς Ανατολή και το ιμπεριαλιστικό όραμα του Benzamin Disraeli (1804-1881)
11.02.98 Έλσα Κοντογιώργη Πρόσφυγες, αγροτική μεταρρύθμιση και μειονότητες στη Μακεδονία του Μεσοπολέμου
25.02.98 Τζίνα Πολίτου Ιστορικοί  και αφηγηματικοί μετασχηματισμοί στη «Νύφη του Lamermour» του Walter Scott
11.03.98 ΓιάννηςΣμαρνάκης Ιδεολογικοί  προσανατολισμοί του Γεωργίου Πλήθωνα-Γεμιστού
1.04.98 Εύη Ολυμπίτου Πάτμος,  16ος-19ος αι. Ο οικισμένος χώρος και η οργάνωσή του
8.04.98 Ιωάννα Λαλιώτου Βίος και υποκειμενικότητα. Η χρήση των αυτοβιογραφιών στη μελέτη της ελληνικής μετανάστευσης
29.04.98 Φίλιππος Ηλιού -Βαγγέλης Καραμανωλάκης Φάκελος  Νίκου Πλουμίδη: Πολιτικοί προβληματισμοί και ιστοριογραφικές θεωρήσεις
13.04.98 Δημήτρης Μπιλάλης Η  μνήμη του φόρου: Επιστημολογικές συγκλίσεις στα οθωμανικά  κατάστιχα του 16ου.
20.05.98 Τιτίνα Κορνέζου Ένας θεωρητικός της τέχνης στη Γαλλία τον 17ο αιώνα: FreartdeChambray (1606-1676)
3.06.98 Ρένα Μόλχο Οι εβραϊκές εργατικές κατοικίες της Θεσσαλονίκης μετά τις πυρκαγιές  του 1890 και 1917
21.10.98 Γεώργιος Δερτιλής Μεθοδολογικά προβλήματα
4.11.98 Έφη Βουτυρά Μηχανισμοί κατασκευής εθνικής ταυτότητας
18.11.98 Φωτεινή Τσιμπιρίδου «Μας λένε Πομάκους»: Μειονοτικές, περιθωριακές ταυτότητες
2.12.98 Αντώνης Αστρινάκης Πολιτισμική  διαφοροποίηση και συγκρότηση υποπολιτισμικής ταυτότητας
16.12.98 Πολυμέρης Βόγλης Ταυτότητα, υποκείμενο, υποκειμενικότητα: η περίπτωση των πολιτικών κρατουμένων  στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου
13.01.99 Αναστασία Καρακασίδου Μακεδονικές  ταυτότητες
20.01.99 Ελένη Βαρίκα Προβλήματα εννοιολόγησης του κοινωνικού και του πολιτικού στην ιστορία
27.01.99 Άννα Μίσσιου Εκφάνσεις  της έμφυλης ανισότητας στην κλασική  Αθήνα
10.02.99 Κώστας Φουντανόπουλος Εργατικό κίνημα και ταξική ταυτότητα στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη
24.02.99 Κώστας Γιαννακόπουλος Ανδρικές ταυτότητες, ομοφυλοφιλίες και σχέσεις εξουσίας: μια προσέγγιση του φύλου και της σεξουαλικότητας
17.03.99 Παρασκευάς Ματάλας Το ταξίδι στη Σπάρτη: η κατασκευή του τοπίου στην ταξιδιωτική  λογοτεχνία
24.03.99 Κατερίνα Παπακωνσταντίνου-Βάσω Σειρηνίδου Δρόμοι του εμπορίου, δρόμοι της μετανάστευσης: βαλκάνιοι έμποροι στην Κεντρική Ευρώπη
31.03.99 Αλέξης Μάλλιαρης Η  συγκρότηση του κοινωνικού χώρου στην Πελοπόννησο κατά την  περίοδο της δεύτερης Βενετοκρατίας (1685-1715): πληθυσμός και γαιοκτησία
21.04.99 Αντώνης Γλυτζουρής Επαγγελματική  κι ιδεολογική κρίση στο νεοελληνικό θέατρο του Μεσοπολέμου: μία πρώτη προσέγγιση
5.05.99 Μαργαρίτα Μηλιώρη Οι πολιτικές, ηθικές και πολιτισμικές διαστάσεις του «εθνικού»: «ελληνισμός» και «φιλελληνισμός» στη βρετανική ιστοριογραφία  του 19ου αι.
19.05.99 Φωτεινή Ασημακοπούλου Η  Ελλάδα του Gobineau: οι Έλληνες «για να ζεστάνουν  τα χέρια τους καίνε το σπίτι τους»
2.06.99 Χρήστος Μπαλόγλου Η  πρόσληψη των ιδεών του Saint-Sauveur στον ελλαδικό χώρο, 1825-1837
9.06.99 Αθηνά Συριάτου ¨Καθήκον και ένστικτο»: η ιστορία στο σχολείο στην μεταπολεμική Βρετανία
13.10.99 Πάρις Κονόρτας Διαδικασίες εθνογένεσης στο θρακικό χώρο (19ος αρχές 20ού). Δημογραφικές πηγές και δεδομένα
27.10.99 Κωνσταντίνος Πιτσάκης Από  τη συμβολική της εκδίκησης στην πρόληψη: οι ανταποδοτικές  ποινές στον ελληνικό μεσαιωνικό χώρο
10.11.99 Ελένη Γκαρά - Αντώνης Αναστασόπουλος Οθωμανικές αντιλήψεις εγκλήματος και τιμωρίας
24.11.99 Σοφία Βιδάλη Αστυνομία  και αστυνόμευση στην Ελλάδα κατά τον 20ό αι.
8.12.99 Βασίλης Καρύδης Η  λαϊκή δικαιοσύνη στις ελεύθερες περιοχές της κατεχόμενης Ελλάδας
15.12.99 Μιχάλης Λυμπεράτος Η  κοινωνική σύνθεση της εαμικής συμμαχίας.  Άξονες σύγκλισης, παράγοντες αποσταθεροποίησης
26.10.00 Ειρήνη Νάκου – Μένης Θεοδωρίδης Η  ιστορική γνώση ως διανοητική δεξιότητα. Η επίσκεψη στο μουσείο  και η χρήση οπτικο-ακουστικών μέσων
9.02.00 Κώστας Πέτσιος Η  έννοια των δικαιωμάτων στη νεοελληνική σκέψη (τέλη 17ου-18ος αι.)
23.2.00 Παντελής Λέκκας Εθνικοί  μύθοι
8.03.00 Ζιζή Σαλίμπα Το προφίλ της ελληνίδας εργάτριας στη βιομηχανία και στη βιοτεχνία, 1870-1922
24.03.00 Κώστας Καρανάτσης Η  έγνοια της ιστορικότητας στην επιτόπια έρευνα-μία κατάθεση  προσωπικής μαρτυρίας και προβληματισμού
12.04.00 Θανάσης Μποχώτης Ο  Ροΐδης και η αντίληψή του για τον κοινοβουλευτισμό και το  έθνος, 1860-1880
10.05.00 Έλενα Χαϊδιά Ο δοσιλογισμός στη Μακεδονία μέσα από τα πρακτικά των δικών  του ειδικού δικαστηρίου Θεσσαλονίκης, 1945-1946
24.05.00 Ιωάννα Παπαθανασίου Μύθοι  και πραγματικότητα: η πολιτική του Νίκου Ζαχαριάδη στον Εμφύλιο
7.06.00 Ιουλία Πεντάζου Μεταξύ της «αέναης πάλης» και της «γενέθλιας γης»: οι μεταμορφώσεις  της έννοιας του «πολιτισμού» στο λόγο περί Μικράς Ασίας στον 19ο αιώνα
21.06.00 Βαγγέλης Καραμανωλάκης Η  τυραννία του παρελθόντος: Πανεπιστήμιο και ιστορία τον 19ο αι.
18.10.00 Προκόπης Παπαστράτης «… υφ’ ενός υπευθύνου υπουργού, αντί των νυν πολλών ανευθύνων καθηγητών». Προτάσεις μεταρρύθμισης στ Πανεπιστήμιο  στις αρχές του 20ού αιώνα
1.11.00 Τάκης Παπάς Χαρισματική  ηγεσία και πολιτική διαδικασία στη σύγχρονη Ελλάδα (1906-1996)
15.11.00 Αγαθοκλής Αζέλης Τύπος  και πολιτική κριτική στην Ελλάδα: από την ήττα του 1897 έως  το στρατιωτικό κίνημα του 1909
29.12.00 Άννυ Καρακατσούλη Τύπος, εξουσία και παράδοση. Η Revue de deux mondes στο Μεσοπόλεμο
13.12.00 Άγγελος Βλάχος «Η βιομηχανία των ξένων»: τουριστική ανάπτυξη και κρατική παρέμβαση  στην Ελλάδα (1900-1940)
10.01.01 Μαρία Κάρμεν Σμυρνέλλη Διακοινοτικά δίκτυα στη Σμύρνη (18ος-19ος αι.)
24.01.01 Δημήτρης Σταματόπουλος Η  Ορθοδοξία ως ιδανική πολιτεία: αναπαραστάσεις και μετασχηματισμοί  του ορθόδοξου μιλλέτ στην Οθωμανική  αυτοκρατορία (δεύτερο μισό του 19ου αι.)
7.02.01 Μαρία Τσικαλουδάκη Η  χριστιανική κοινότητα της Φιλιππούπολης (18ος-αρχές  19ου αι.): συνοχές και αλληλεγγυότητες
21.02.01 Άννα Μαχαίρα Ευρωπαίοι  υπερασπιστές του προτεσταντισμού. Γάλλοι οπαδοί του ελεύθέρου  εμπορίου και Μασσαλιώτες έμποροι. Μικρές διαπιστώσεις στη συζήτηση για τη δασμολογική πολιτική στη Γαλλία στο τέλος του 19ου αιώνα
7.03.01 Ελένη Γαρδίκα Δουλεμπόριο  και ελληνική επανάσταση
21.03.01 Μαρία Μουμουλίδου Η  προσχολική εκπαίδευση στην υπηρεσία των εθνικών, θρησκευτικών και κοινωνικών σκοπών κατά τον 19ο αιώνα
4.04.01 Μάρθα Πύλια Χριστιανικές κοινότητες του Μοριά κατά τη δεύτερη Τουρκοκρατία: λειτουργίες  και αυτονομία
25.04.01 Όλγα Σαπκίδου Καθολικοί  και ορθόδοξοι στη μεταπολεμική Σύρο: μία ανθρωπολογική προσέγγιση
2.05.01 Ελένη Καλαφάτη Ο  τεχνικός τύπος στην Ελλάδα, τέλος 19ου –πρώτο μισό 20ού αιώνα. Πρώτη γενική προσέγγιση
16.05.01 Ποθητή Χαντζαρούλα Οι υπηρέτριες στα αθηναϊκά σπίτια, 1920-1950
30.05.01 Χρήστος Δερμεντζόπουλος Η  κινηματογραφική ταινία ως ιστοριογραφικό τεκμήριο
13.06.01 Παναγιώτης Στάθης Από  τους μετακινούμενους κτηνοτρόφους στους «κλεφταρματολούς». Όψεις της εξέλιξης και ιστοριογραφικές αναγνώσεις του θεσμού
20.06.01 Δημήτρης Σωτηρόπουλος Η  διάτρητη κοινωνική προστασία: ερμηνείες της μεταπολεμικής  εξέλιξης του κράτους στην Ελλάδα
24.10.01 Γαβρίλης Λαμπάτος – Νίκος Κρητικός Έλληνες  πολιτικοί πρόσφυγες στην Τασκένδη: 1949-1957. Προβολή ιστορικού ντοκυμαντέρ: «Δεύτερη πατρίδα-Μητριά πατρίδα»
31.10.01 Χρήστος Λούκος Τυπογραφεία  και τυπογράφοι στο ελληνικό κράτος. Η περίπτωση της Αθήνας, 1930-1990
14.11.01 Μενέλαος Χαραλαμπίδης-Ελένη Στριφτόμπολα-Λουκάς Μπαλωμένος-Γιάννης Βουκλαρής-Τάσος Χριστοδουλόπουλος Η  κοινότητα μνήμης των διωκόμενων του Εμφυλίου: όψεις του πολυπρισματικού αφηγήματός της.
28.11.01 Αριάδνη Μουταφίδου Η  πολιτική της Αυστροουγγαρίας έναντι του ελληνο-τουρκικού πολέμου του 1897. Συμβολή στη διερεύνηση των κρίσεων και των  συμμαχιών πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
12.12.01 Δημήτρης Βογιατζής Από  το «πνεύμα της αεροπορίας» στον μύθο της μηχανής: εξελίξεις  στην αεροπορική ιστοριογραφία από το 1918 μέχρι σήμερα
16.01.02 Παυλίνα Κομητοπούλου Η  ηθική ολοκλήρωση του γένους, «κατ΄εικόνα και ομοίωσιν». Σχόλια σε κείμενα λογίων του 16ου-17ου αιώνα
30.01.02 Διονύσης Τζάκης Πελοποννήσιοι προύχοντες: στρατηγικές απόσχισης και ρωσική πολιτική  στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα
27.02.02 Πελαγία Μαρκέτου «Μελανείμων  φιλανθρωπία»: προνοιακές πολιτικές για τη βρεφική ηλικία και τη μητρότητα στο 19ο αιώνα
13.03.02 Έφη Αβδελά Εγκλήματα  τιμής στη μετεμφυλιακή Ελλάδα
27.03.02 Ειρήνη Στάθη Κινηματογράφος και προπαγάνδα: η ανεστραμμένη εικόνα
10.04.02 Νίκος Ανδριώτης Χριστιανοί και μουσουλμάνοι στην Κρήτη 1821-1924: ένας αιώνας συνεχούς  αναμέτρησης εντός και εκτός του πεδίου μάχης
24.04.02 Αλεξάνδρα Δεληγιώργη Γενεαλογικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις και το ζήτημα της προοπτικής
29.05.02 Φώτος Λαμπρινός «Το ελληνικόν θαύμα»: μία ημιτελής ταινία για τη Μικρασιατική εκστρατεία (με παράλληλη προβολή ταινίας)
12.06.02 Βαγγέλης Κεχριώτης Σύγκρουση, διαπραγμάτευση και συλλογική δράση στη Σμύρνη: ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός και το Νεοτουρκικό πολιτικό περιβάλλον (1908-1914)
23.10.02 Όλγα Κατσιαρδή-Hering Τεχνίτες και τεχνικές της βαφής νημάτων: από τη Θεσσαλία στην Κεντρική  Ευρώπη το 18ο αιώνα
6.11.02 Μερόπη Αναστασιάδου Επιστημονικός  λόγος και κοινωνικός μετασχηματισμός στην οθωμανική κοινωνία  των Τανζιμάτ, 19ος-20ός αιώνας
27.11.02 Ηλίας Κολοβός Τα όνειρα των σουλτάνων: νομιμοποιητικές ιστοριογραφικές στρατηγικές  οικειοποίησης του οθωμανικού παρελθόντος
11.12.02 Κώστας Λαμπρινός Οι αγροτικές της βενετοκρητικής υπαίθρου: νομικοκοινωνική θέση και πρακτικές εκπροσώπησης (16ος-17ος αιώνας)
15.1.2003 Λάμπρος Φλιτούρης Εικόνες της εμφυλιακής και μετεμφυλιακής Ελλάδας μέσα από τα γαλλικά αρχεία
29.1.2003 Κατερίνα Κωνσταντινίδου ... il mal contagioso va serpento... Η πανώλη στα Ιόνια, 17ος-18ος αιώνας
12.2.2003 Νίκος Ποταμιάνος Αριστερός και δεξιός ριζοσπαστισμός στην εποχή του κινήματος στο Γουδί
26.2.2003 Αλεξάνδρα Καραδήμου-Γερόλυμπου Πολεοδομία και εξαστισμός στη μεταπολεμική περίοδο. Η ελληνική πόλη 1945-1975
12.3.2003 Τζελίνα Χαρλαύτη Στα ίχνη των πλοίων: Η δημιουργία ηλεκτρονικών αρχείων ναυτιλιακής ιστορίας από το 18ο έως τον 20ό αιώνα
26.3.2003 Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης Το καθεστώς των μουσουλμάνων στην Ελλάδα από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα
9.4.2003 Ανδρομάχη Οικονόμου Οικολογική προσαρμογή και κοινωνική οργάνωση στις αρβανίτικες ορεινές κοινότητες του Κιθαιρώνα
7.5.2003 Μαρία Δαμηλάκου Έλληνες μετανάστες στην Αργεντινή: Εργασία, παροικιακός βίος και ταυτότητα
21.5.2003 Στρατής Μπουρνάζος Τα πρώτα βήματα του ελληνικού αντικομμουνισμού
4.6.2003 Μαρία Παπαθανασίου Ιστορία της παιδικής ηλικίας - ιστορία των κοινωνικών τάξεων: παράλληλες και επάλληλες πορείες. Προβληματισμοί και παραδείγματα από τον κεντροελλαδικό και τον ελλαδικό χώρο
17.10.2003 Χρήστος Λούκος, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κατερίνα Παπακωνσταντίνου, Κώστας Ράπτης Εκδήλωση για την συμπλήρωση τριακονταετίας από την ίδρυση της ΕΜΝΕ και του περιοδικού Μνήμων
5.11.2003 Μαρία Μαυροειδή. Συζητητές: Μιχάλης Ασημακόπουλος, Δημήτρης Βογιατζής Προσεγγίσεις της ιστορίας της τεχνολογίας στην Ελλάδα
26.11.2003 Κώστας Σαρρής. Συζητητές: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Πηνελόπη Στάθη “... κατά το δοκούν ημίν να διορθώσωμεν αυτήν, τα περιττά εκ μέσου εκβάλλοντες...”: Μια περίπτωση λογοκρισίας στις αρχές του 18ου αιώνα. Ο Χρύσανθος Νοταράς και η έκδοση της “Δωδεκαβίβλου” του Δοσιθέου Ιεροσολύμων.
17.12.2003 Ανδρέας Λυμπεράτος. Συζητητές: Άννα Ματθαίου, Ανδρέας Καπετάνιος Τζελέπηδες μπεγλικτσήδες και εθνική αποκρυστάλλωση στην Φιλιππούπολη (19ος αιώνας)
14.1.2004 Γρηγόρης Θεοδωρίδης. Συζητητές: Μαρία Παραδείση, Βασίλης Βαμβακάς Ιστορία και Ιδεολογία στον ελληνικό μεταπολεμικό κινηματογράφο (1945-1981). Το παράδειγμα της “Τριλογίας της Ιστορίας” του Θόδωρου Αγγελόπουλου
28.1.2004 Ηλίας Σκουλίδας. Συζητητής: Μιχάλης Κοκολάκης Το αλβανικό εθνικό κίνημα: Κέντρα διαμόρφωσης της “εικόνας των Ελλήνων” στο β΄ μισό του 19ου αιώνα
11.2.2004 Ελευθερία Ζέη. Συζητητές: Νίκος Καραπιδάκης, Θύμιος Νικολαΐδης “Όταν ο ήλιος είναι κάτω από τη γη”: Λόγια και “λαϊκή” νύχτα στην κοσμολογία του αγροτικού κόσμου (17ος-18ος αι.)
25.2.2004 Ευριδίκη Σιφναίου. Συζητητές: Βασίλης Καρδάσης, Ευγένιος Τσερνούχιν, Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου Οι αλλαγές στο ρωσικό σιτεμπόριο και η προσαρμοστικότητα των ελληνικών εμπορικών οίκων
10.3.2004 Βάσιας Τσοκόπουλος. Συζητητές: Άρης Μαραγκόπουλος, Χριστίνα Ντουνιά Δημοσθένης Βουτυράς
31.3.2004 Άννα Βλαχοπούλου. Συζητητές: Γιώργιος Νικολάου, Μάρθα Πύλια Ο Μοριάς στον καιρό των αγιάνηδων
21.4.2004 Πόλλη Θαναηλάκη. Συζητητές: Αλέξης Δημαράς, Κωνσταντίνα Κισκήρα Ο ρόλος και η συμβολή της γυναικείας μισσιοναρικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα
19.5.2004 Τασούλα Βερβενιώτη. Συζητητές: Δέσποινα Καρακατσάνη, Στρατής Μπουρνάζος Παιδομάζωμα ή/και παιδοφύλαγμα (1947-1950)
9.6.2004 Παναγιώτης Κιμουρτζής, Άννα Μανδηλαρά. Συζητητές: Χάρης Εξερτζόγλου, Κώστας Κωστής, Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Δημόσιες τελετές και συμβολική εξουσία κατά την οθωνική περίοδο (1833-1862)
20.10.04 Αντώνης Λιάκος. Συζητητές: Ιωάννα Λαλιώτου Ιστορία της ελπίδας
10.11.04 Βαγγέλης Αγγελής. Συζητητές: Νίκος Βαφέας, Νάση Μπάλτα Προπαγάνδα και Νεολαία στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου
24.11.04 Ευγένιος Ματθιόπουλος, Ελευθέριος Σπύρου, Αλέξανδρος Τενεκετζής. Συζητητές: Βαγγέλης Δημητρέας, Τάκης Καγιαλής Η τεχνοκριτική στην «Επιθεώρηση Τέχνης». Το Αρχείο Γ. Πετρή –
8.12.04 Ευγενία Μπουρνόβα. Συζητητές:Σταύρος Θωμαδάκης, Προκόπης Παπαστράτης, Τάσος Σακελλαρόπουλος Θάνατοι από πείνα. Η Αθήνα τον χειμώνα του 1941-1942
19.1.2005 Μανώλης Βουρλιώτης. Συζητητές: Πολυμέρης Βόγλης, Ιωάννα Παπαθανασίου Ο εμφύλιος πόλεμος στη Σάμο
26.1.05 Ρομίνα Τσακίρη. Συζητητές: Χαράλαμπος Γάσπαρης, Αγγελική Πανοπούλου Ποινές και κοινωνία στην Κρήτη του 16ου αιώνα
9.2.05 Έλλη Λεμονίδου. Συζητητές: Ελένη Κατσιαδάκη, Λίνα Λούβη, Δέσποινα Παπαδημητρίου Η Ελλάδα και η Γαλλία κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: κοινή γνώμη, λογοκρισία, προπαγάνδα
16.2.2005 Φώτης Μπαρούτσος. Συζητητές: Ελευθερία Ζέη, Νίκος Καραπιδάκης Ενοικιαστές και ενοικιάσεις φόρων στην Κρήτη τον 16ο αιώνα
2.3.2005 Θωμάς Δρίκος. Συζητητές: Βασίλης Καρδάσης, Χρήστος Λούκος, Λήδα Παπαστεφανάκη, Ζιζή Σαλίμπα Η πορνεία στην Ερμούπολη τον 19ο αιώνα
30.3.2005 Ζαχαρίας Παλιός. Συζητητές: Έρση Ζακοπούλου, Νίκος Παναγιωτόπουλος Η κατ' οίκον έρευνα
13.4.2005 Ιωάννα Μίνογλου. Συζητητές: Βασίλης Καρδάσης, Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου Η επιχειρηματική μέθοδος των Ελλήνων της διασποράς, 1780-1914
20.4.2005 Δόμνα Πασχαλίδου. Συζητητές: Βάσω Σειρηνίδου, Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Θρησκεία και καθημερινότητα των ελληνόφωνων χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, 18ος-αρχές 19ου αιώνα
11.5.2005 Αλεξάνδρα Σφοίνη. Συζητητές: Νίκος Καραπιδάκης, Θεοδόσης Νικολαΐδης  Ιστορική σημασιολογία-εννοιολογική ιστορία: θεωρία και πράξη
25.5.2005 Άντα Διάλλα, Νίκη Μαρωνίτη. Συζητητές: Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου, Δημήτρης Σταματόπουλος Όψεις του Ανατολικού Ζητήματος:Ιδεολογία και πολιτική (2ο μισό 19ου αιώνα)
8.6.2005 Λη Σαράφη. Συζητητές: Μιχάλης Λυμπεράτος, Αλέκα Μπουτζουβή, Προκόπης Παπαστράτης Έρευνα πάνω στην εμπειρία της Κατοχής, Αντίστασης και λευκής τρομοκρατίας σε δύο χωριά της Κεντρικής Ελλάδας: Προβλήματα μεθοδολογίας και εκ-φοράς της μνήμης
2.11.2005 Πασχάλης Κιτρομηλίδης. Συζητητής: Αντώνης Πάρδος Το “Κυπριακό ζήτημα” πριν από το Κυπριακό. Διπλωματικά παιχνίδια στον 17ο αιώνα
16.11.2005 Τίνη Σπηλιωτοπούλου. Συζητητές: Κώστας Γιαννακόπουλος, Έρση Ζακοπούλου, Μιχάλης Κοκκολάκης, Αλέκα Μπουτζουβή Όταν λείπουν οι άνδρες και απουσιάζουν οι γυναίκες. Ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις για το Ζαγόρι της Ηπείρου. Τέλη 18ου-μέσα 20ού αιώνα
7.12.2005 Γιάννης Καρράς. Συζητητές: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Ευγένιος Τσερνούχιν Εμπόριο και πολιτική:Πολιτικές πεποιθήσεις Ρωμιών της Νίζνας και Μόσχας 1700-1774
11.1.2006 Κατερίνα Κουτσογιαννάκη. Συζητητές: Ηλίας Νικολακόπουλος, Ιωάννα Παπαθανασίου Για την ταυτότητα του χωριού Νίκος Μπελογιάννης Ουγγαρίας. Ο πληθυσμός, οι δομές και η παράδοση μέσα από τα τεκμήρια της κοινότητας (1950-1970)
8.2.2006 Κώστας Παπαχρήστου. Συζητήτρια: Αιμιλία Καραλή Το αρχείο Πορφύρη-Κονίδη, μια πρώτη προσέγγιση
15.2.2006 Μενέλαος Χαραλαμπίδης. Συζητητές: Πολυμέρης Βόγλης, Τάσος Σακελλαρόπουλος Επιβίωση και αντίσταση σε αστικό περιβάλλον:Συνοικίες της κατοχικής Αθήνας
22.2.2006 Χρήστος Ηλιάδης. Συζητητές: Αμαρυλλίς Λογοθέτη, Φώτης Μπενλίσοϊ Η μειονοτική πολιτική στη Δ. Θράκη μέσα από τα ελληνικά αρχεία (1945-1974)
1.3.2006 Στέλιος Ευαγγελινός. Συζητητές: Νίκη Μαρωνίτη, Προκόπης Παπαστράτης Το Πανεπιστήμιο σε φασιστικό περιβάλλον:η περίπτωση του Πανεπιστημίου Αθηνών (1936-1941)
22.3.2006 Κώστας Γαβρόγλου. Συζητητές: Έφη Κάννερ, Μανώλης Πατινιώτης Καταγραφή και ψηφιοποίηση των αρχείων των ελληνικών κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης (1780-2000)
12.4.2006 Πέτρος Πιζάνιας. Συζητές: Δημήτρης Σωτηρόπουλος, Διονύσης Τζάκης Μια έρευνα για τη δημιουργία του ελληνικού εθνικού κράτους, τέλος 18ου αιώνα έως το 1832
17.5.2006 Μάριος Χατζόπουλος. Συζητητής: Γιάννης Κουμπουρλής “Η Αρχαία Οδύνη”: Πρώιμες μορφές δεξίωσης του Βυζαντίου από την ελληνική εθνική ταυτότητα (1820-1840)
31.5.2006 Γιώργος Τζεδόπουλος. Συζητήτρια: Πόπη Στάθη Προς μία ιστορική ανάγνωση του μαρτυρίου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
25.10.2006 Δέσποινα Παπαδοπούλου Συζητήτριες: Όλγα Κατσιαρδή, Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου Έλληνες στο Παρίσι στα τέλη του 19ου αιώνα: συγκρότηση, οργάνωση και δράση μιας κοινότητας της διασποράς
15.11.2006 Δέσπω Κριτσιωτάκη
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Δημήτρης Πλουμπίδης		 Ψυχική νόσος και νεότητα: το παράδειγμα του Αιγινίτειου νοσοκομείου
29.11.2006 Μανώλης Πατινιώτης
Συζητητές: Γιάννης Κουμπουρλής, Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης		 Απαρχές της ιστοριογραφίας της νεότερης ελληνικής επιστήμης
13.12.2006 Νατάσσα Κωνσταντινίδου
Συζητητές: Κώστας Γαγανάκης, Νίκος Καραπιδάκης, Θεοδόσης Νικολαΐδης		 Έννοιες και παράγοντες «εκκοσμίκευσης» στην Ευρώπη του 16ου και 17ου αιώνα. Επιπτώσεις στην ηθική και πολιτική σκέψη
17.1.2007 Σωτήρης Κουτμάνης
Συζητές: Ίκαρος Μαντούβαλος, Βάσω Σειρηνίδου		 Όψεις της γυναικείας υποκειμενικότητας στην ελληνική κοινότητα της Βενετίας τον 17ο αιώνα
24.1.2007 Γωγώ Βαρζελιώτη
Συζητήτρια: Αγγελική Πανοπούλου		 Κρητική κωμωδία και καθημερινή ζωή: σχέση σκηνικής εικόνας και κοινωνίας στον βενετοκρατούμενο Χάνδακα, 16ος-17ος αιώνας
14.2.2007 Παναγιώτης Μιχαηλάρης
Συζητητές: Βασίλης Κρεμμυδάς, Ευτυχία Λιάτα		 Το αρχείο Περούλη: ένα μακρύ ερευνητικό ταξίδι...
7.3.2007 Γιάννης Μίχος
Συζητητής: Κωνσταντίνος Πιτσάκης		 Τιμωρητικές πρακτικές στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Το χρονικό μιας αναδιάταξης
21.3.2007 Έλενα Μπουλετή
Συζητητές: Σία Αναγνωστοπούλου, Αμαρυλλίς Λογοθέτη		 Η μουσουλμανική κοινότητα της Κύπρου κατά την πρώιμη περίοδο της βρετανικής διακυβέρνησης στα τέλη του 19ου με αρχές 20ού αιώνα: Μια παραδοσιακή θρησκευτική κοινότητα σε νεωτερικό πλαίσιο
18.4.2007 Φανή Αγγελοπούλου
Συζητήτρια: Ευδοκία Ολυμπίτου		 Θεωρητικές προσεγγίσεις του υλικού πολιτισμού στην επιστήμη της Ιστορίας
25.4.2007 Τουντόρ Ντίνου
Συζητητής: Φλορίν Μαρινέσκου		 Ο Ρουμάνος ηγεμόνας Μιχαήλ ο Γενναίος (1593-1601) στη συνείδηση των Ελλήνων
9.5.2007 Μιχάλης Λυμπεράτος
Συζητητές: Σπύρος Μαρκέτος, Προκόπης Παπαστράτης		 Η ματαίωση της διαδικασίας εκφασισμού της ελληνικής κοινωνίας στον Μεσοπόλεμο: Η συμβολή του Παλλαϊκού Μετώπου της Αριστεράς
23.5.2007 Κωστής Κορνέτης
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Λεωνίδας Καλλιβρετάκης		 Έλληνες και Ισπανοί φοιτητές στο τέλος της "μακράς" δεκαετίας του '60: Μια προσπάθεια σύγκρισης
6.6.2007 Δημήτρης Γιαννακόπουλος
Συζητητές: Μ. Ντούρου-Ηλιοπούλου,  Ν. Γιαντσή		 Το Δουκάτο των
Αθηνών. Ερευνητικά και Μεθοδολογικά προβλήματα των σχέσεων του Μεσαιωνικού
Ελληνισμού με τη Δύση
24.10.2007 Γιάννης Κουμπουρλής
Συζητητές: Τάσος Αναστασιάδης, Αλίκη Λαβράνου, Μαργαρίτα Μηλιώρη		 Ευρωπαϊκές ιστοριογραφικές επιδράσεις προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης του "τρισήμου σχήματος" του ελληνικού ιστορισμού
7.11.2007 Δημήτρης Μπαχάρας
Συζητητές: Στρατής Μπουρνάζος, Δέσποινα Παπαδημητρίου		 Μελετώντας τις απαρχές του αντικομμουνισμού στην Ελλάδα. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '20
 21.11.2007 Ίλια Χατζηπαναγιώτη
Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Γιάννης Καραχρήστος		 Ο τεκτονισμός στην ελληνική κοινωνία και γραμματεία τον 18ο αιώνα
 16.1.2008 Κώστας Κατσακιώρης
Συζητητές: Τάσος Αναστασιάδης, Αντώνης Λιάκος		 Σχέσεις Ανατολής-Νότου. Η ΕΣΣΔ, η Αφρική και ο αραβικός κόσμος στα χρόνια της αποαποικιοποίησης, 1945-1975
 30.1.2008 Ελένη Πασχαλούδη
Συζητητές: Ηλίας Νικολακόπουλος, Ιωάννα Παπαθανασίου		 Το παρελθόν ως διακύβευμα. Η δεκαετία του 1940 στον πολιτικό λόγο της ΕΔΑ, 1950-1967
27.2.2008 Δημήτρης Κοντογιώργης
Συζητητές: Ίκαρος Μαντούβαλος, Ελένη Μπενέκη		 Η ελληνική διάσταση της αλευροβιομηχανίας στη Ρουμανία 1880-1914
5.3.2008 Μιχάλης Κοκολάκης
Συζητητές: Γιώργος Μαυρομμάτης		 "Κατ' ανάγκην Έλληνες": Ο ελληνικός εθνικισμός και οι Αλεβήδες της Τουρκίας
2.4.2008 Sébastien Marre
Συζητητές: Γιάννης Μπαφούνης		 Ο πληθυσμός του ελληνικού βασιλείου (1834-1914)
16.4.2008 Κώστας Ράπτης
Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή- Hering, Κώστας Λούλος		 Από την αυτοκρατορία των Αψβούργων στα διάδοχα κράτη του Μεσοπολέμου: κεντροευρωπαϊκή αριστοκρατία σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο
7.5.2008 Στάθης Κουτρουβίδης
Συζητητές: Εύη Καρούζου, Αλέξης Φραγκιάδης		 Συγκέντρωση γης και επενδυτικές πρακτικές στο δήμο Δύμης του νομού Αχαϊοήλιδος στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα
14.5.2008 Γιάννης Στεφανίδης
Συζητητές: Γιάννης Γιαννουλόπουλος, Αλέξης Ηρακλείδης		 Η μικρή "Μεγάλη Ιδέα". Ο ελληνικός αλυτρωτισμός μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1945-1967)
4.6.2008 Βασίλης Κεχριώτης
Συζητητές: Κώστας Γαβρόγλου, Στέφανος Πεσμαζόγλου		 Ιστοριογραφικές διαδρομές της Επανάστασης των Νεοτούρκων και η πολιτική κληρονομιά που καλείται να διαχειριστεί η σύγχρονη Τουρκία
 15.10.2008 Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης
Συζητητές: Ελένη Καλαφάτη, Γιώργος Χρυσικός		 Η ίδρυση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (1958) και το δίλημμα: η ελληνική έρευνα μοχλός της εγχώριας ανάπτυξης ή συμβολή στο διεθνές μέτωπο της επιστήμης
 29.10.2008 Κωστής Καρπόζηλος
Συζητήτρια: Λίνα Βεντούρα		 Μεγάλη Ύφεση και New Deal: Αριστερά, συνδικαλισμός και το προοδευτικό κίνημα στις κοινότητες των Ελλήνων της Αμερικής
 12.11.2008 ’ννα Καρακατσούλη
Συζητητές: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Βάσιας Τσοκόπουλος		 Από τον 19ο στον 21ο αιώνα: Η εκδοτική ιστορία του Βιβλιοπωλείου της Εστίας
26.11.2008 Απόστολος Δελής
Συζητητές: Κώστας Δαμιανίδης, Χρήστος Λούκος		 Το ναυπηγείο της Σύρου τον 19ο αιώνα: παραγωγή, τεχνολογία και τεχνίτες
14.1.2009 Γιάννης Καρακατσιάνης
Συζητητής: Τάσος Σακελλαρόπουλος		 Οι δεξιές ομάδες της Μάνης την περίοδο 1940-1950: Δομή, οργάνωση, εσωτερικές σχέσεις και ιδεολογικοί προσανατολισμοί
28.1.2009 Βίκυ Καραφουλίδου
Συζητητής: Παναγιώτης Νούτσος		 Από τον "κοινωνισμό" στον "σοσιαλισμό". Ορισμένες όψεις του σοσιαλιστικού λόγου τον 19ο αιώνα
11.2.2009 Μαρία Καμονάχου
Συζητητές: Κατερίνα Κωνσταντινίδου, Κατερίνα Μπρέγιαννη		 Σχόλη και τυχερά παιχνίδια στην Κέρκυρα τον 19ο αιώνα
25.2.2009 Μάριος Χατζόπουλος
Συζητητές: ’ντα Διάλλα, Νίκη Μαρωνίτη, Αλέξης Πολίτης		 Μεσσιανισμός και μοναρχία στην Ελλάδα (1833-1862)
11.3.2009 Κώστας Παλούκης
Συζητήτρια: Λήδα Παπαστεφανάκη		 Συνδικαλιστικές πρακτικές και πολιτική οργάνωση των εργατικών στρωμάτων στην περίοδο 1927-1934. Η περίπτωση των Αρχειομαρξιστών
1.4.2009 Φλώρα Τσίλαγα Στην τροχιά του εμφυλίου πολέμου: η δράση του οργανισμού "UNRRA" στην Ελλάδα (Απρίλιος 1945-Ιούνιος 1947)
29.4.2009 Γεωργία Κοντού
Συζητητές: Βαγγέλης Αγγελής,		 Ο εθνικισμός στην εκπαίδευση κατά την εποχή της μεταξικής δικτατορίας
6.5.2009 Νικόλας Πίσσης
Συζητητές: Όλγα Αλεξανδροπούλου, Νίκος Ροτζώκος		 Η Ρωσία στις πολιτικές παραστάσεις του ελληνικού κόσμου, 1645-1725
20.5.2009 Σταυρούλα Μοσχοβίτη
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης		 Νικόλαος Βλάχος, ο ιστορικός και τα εθνικά δίκαια: Το Μακεδονικόν (1878-1908)
3.6.2009 Δάφνη Λάππα
Συζητητές: Νίκος Καραπιδάκης, Γιώργος Πλακωτός		 Εκχριστιανισμοί Εβραίων και Μουσουλμάνων μεταξύ Κέρκυρας και Βενετίας τον 18ο αιώνα
 21.10.2009 Αικατερίνη Κουμαριανού
Συζητητές: Κώστας Λάππας, Γιώργος Τόλιας		 Θνήσκον είδος. Παρεπόμενα της επιστολογραφίας
11.11.2009 Σπυρίδων Πλουμίδης
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου		 Η αναθεωρητική σκέψη στη μεσοπολεμική Βουλγαρία
 16.12.2009 Γιώργος Μαυρομμάτης
Συζητητής: Λάμπρος Μπαλτσιώτης		 Η ιστορία του μειονοτικού ζητήματος στη Θράκη, 1920-2000
 13.1.2010 Γιάννης Γκλαβίνας
Συζητητής: Νίκος Ανδριώτης, Κωστής Τσιτσελίκης		 Οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί στην Ελλάδα (1912-1923): Αντιλήψεις και πρακτικές της ελληνικής διοίκησης
 27.1.2010 Μάνος Αυγερίδης
Συζητητής: Ιωάννα Παπαθανασίου, Πολυμέρης Βόγλης		 Το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας στην τροχιά του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος (1941-1961)
 10.2.2010 Αθηνά Ζηζοπούλου
Συζητητής: Χρήστος Λούκος		 Τυπογράφοι της Αθήνας: μια επαγγελματική ομάδα με έντονη συνδικαλιστική δράση
24.2.2010 Γιάννης Καραχρήστος
Συζητητές: Μιχάλης Βαρλάς, Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη		 Πρακτικές ονοματοδοσίας στην  Ανω Σύρο, 1720-1800. Μία κοινότητα μεταξύ Δύσης και Ανατολής
10.3.2010 Λένα Κορμά
Συζητήτρια: Ιωάννα Πετροπούλου		 Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Γαλλία. Ζητήματα μεθοδολογίας, αρχεία, προβληματισμοί
14.4.2010 Παναγιώτης Γρηγορίου
Συζητητές: Τάσος Σακελλαρόπουλος, Μαρία Σπηλιωτοπούλου		 Οι προσωπικές γραφές του Μικρασιατικού Πολέμου και οι Αδελφές του Στρατιώτου. Ανθρωπολογικές και ιστοριογραφικές προσεγγίσεις
28.4.2010 Ελένη Μπενέκη
Συζητήτριες: Τζελίνα Χαρλαύτη, Μαρία-Χριστίνα Χατζηϊωάννου		 Εφοπλισμός και κοινωνική ηγεμονία. Οι Εμπειρίκοι από την  Ανδρο, μέσα 19ου-20ού αιώνα
12.5.2010 Ευγενία Παλιεράκη
Συζητητές: Μαρία Δαμηλάκου, Κωστής Καρπόζηλος		 Αριστερά και ένοπλος αγώνας στη Χιλή της δεκαετίας του 1960
26.5.2010 Θοδωρής Κουτσογιάννης
Συζητητής: Δημήτρης Παυλόπουλος		 Οι εικαστικές τέχνες στα Επτάνησα στις αρχές του 19ου αιώνα και η εισαγωγή του Νεοκλασικισμού στη νεοελληνική τέχνη
9.6.2010 Αγγελική Κουφού
Συζητητές: Χρήστος Λούκος, Μανώλης Σειραγάκης		 Το αθηναϊκό τραγούδι στην Αθήνα του Μεσοπολέμου. Η περίπτωση του Κλέωνα Τριανταφύλλου-Αττίκ
13.10.2010 Αλέξης Πολίτης
Συζητητές: Δημήτρης Κυρτάτας, Βάσιας Τσοκόπουλος		 Αναζητώντας το αναγνωστικό κοινό στα χρόνια του Μεσοπολέμου. Β΄ Η Μικρούλα του Τυμφρηστού, η Μικρά σειρά των εκδόσεων Ζηκάκης, κ.ά.
10.11.2010 Εύη Καπώλη
Συζητήτρια: Ελένη Καλαφάτη		 Εσωτερικοί μετανάστες στις γειτονιές της μεταπολεμικής Αθήνας (1949-1967)
24.11.2010 Σοφία Ματθαίου
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Γιώργος Χριστοδούλου		 Η Κλασική Φιλολογία στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Μία επιστήμη στην υπηρεσία του εθνικού κράτους
8.12.2010 Νίκος Παπαστρατηγάκης
Συζητήτρια: Άντα Διάλλα		 Ρωσική και Βρετανική ναυτική στρατηγική στα Στενά, 1890-1904
12.1.2011 Ισίδωρος Παχουνδάκης
Συζητητές: Παναγιώτης Μανωλάκος, Γιάννης Τσεβάς		 Η παρουσία των Διαμαρτυρομένων στον ελληνικό χώρο και η ιδεολογικοπολιτική σύγκρουση Ανατολής-Δύσης. Το παράδειγμα των Βαπτιστών
26.1.2011 Γιώργος Κουτζακιώτης
Συζητητές: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης		 Το μεσσιανικό κίνημα του εβραίου Σαμπατάι Τσεβί (1626-1676) και η ελληνκή λογιοσύνη
9.2.2011 Κατερίνα Γαρδίκα
Συζητήτρια: Βάσω Θεοδώρου		 Ελονοσία, σκάκι και ασταθείς επιδημίες στη νεότερη Ελλάδα
 9.3.2011 Νίκος Παπαστρατηγάκης
Συζητήτρια: Άντα Διάλλα		 Ρωσική και βρετανική ναυτική στρατηγική στα Στενά, 1890-1904
30.3.2011  Μάριος Παπακυριακού
Συζητητές: Ματούλα Τομαρά Σιδέρη, Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου		 Όργανο «πλουτισμού ή κυριαρχίας» ή απειλή για το μέλλον του «Ελληνισμού της Αιγύπτου»; Διαφορετικές προσεγγίσεις με αφορμή τη «γλωσσομάθεια» των Ελλήνων στην Αίγυπτο (τέλη 19ου - αρχές 20ού αι.)
6.4.2011  Μαριάννα Καράλη
Συζητητές: Φανή Κωνσταντίνου, Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης		 Το πρόσωπο και η εικόνα του: φωτογραφική προσωπογραφία και επαγγελματική φωτογραφία τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα
4.5.2011 Ευδοκία Ολυμπίτου
Συζητητές: Εύα Καλπουρτζή, Νίκος Κοταρίδης		 Σπογγαλιευτική δραστηριότητα και κοινωνική συγκρότηση στο νησί της Καλύμνου, 19ος-20ός αιώνας
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ
Με αφορμή τη συμπλήρωση των 40 χρόνων από την ίδρυση της ΕΜΝΕ
25.5.2011 Μεταναστευτικές διαδρομές και ιστοριογραφικές προσεγγίσεις (15ος-αρχές 19ου αι.) Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Μετακινήσεις πληθυσμών στον ελληνοβενετικό κόσμο. Ιδεολογικές, κοινωνικές, πολιτισμικές συνιστώσες.

Βάσω Σειρηνίδου, Ελληνικές εμπορικές παροικίες. Ο τόπος υποδοχής ως ιστορικό και ιστοριογραφικό πλαίσιο.

Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Πολιτική των κρατών υποδοχής κατά τις μετακινήσεις στη Διασπορά, 15-19ος αι. Οικονομικές και ιδεολογικές παράμετροι.

Ίκαρος Μαντούβαλος, Ανάμεσα σε «Άλλους». Όρια, εντάξεις και ταυτοτικές αναζητήσεις των «Ελλήνων» στο κεντροευρωπαϊκό περιβάλλον (17ος-αρχές 19ου αι.).

Μαρία Ευθυμίου, Μεταναστεύσεις και μετακινήσεις πληθυσμών: ένα παγκόσμιο φαινόμενο.
8.6.2011 Δώρα Μαρκάτου, Άρης Σαραφιανός, Παναγιώτης Ιωάννου, Τιτίνα Κορνέζου, Νίκος Δασκαλοθανάσης
Συντονιστής: Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος		 Σπουδές και ερευνητικές κατευθύνσεις στην Ιστορία της τέχνης
12.10.2011 Αγνοημένοι φορείς μεταναστευτικής πολιτικής: Οι διεθνείς οργανισμοί και η μητέρα πατρίδα Λίνα Βεντούρα, Ο Ψυχρός Πόλεμος και η Διακυβερνητική Επιτροπή Μεταναστεύσεως εξ Ευρώπης 

Δημήτρης Χριστόπουλος, Ιστορία της ελληνικής ιθαγένειας: μια απόπειρα περιοδολόγησης

Λάμπρος Μπαλτσιώτης, Η υποδοχή των ομογενών από τα Βαλκάνια και την ΕΣΣΔ στην Ελλάδα
9.11.2011 Υγεία και ασθένεια. Η ματιά του ιστορικού Κατερίνα Γαρδίκα, Ο ιστορικός και η ασθένεια. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Γιάννης Στογιαννίδης, Ασθενείς και οδοιπόροι. Οι φυματικοί της Αθήνας σε αναζήτηση τόπων θεραπείας 1900-1940

Βάσια Λέκκα, Ο επιληπτικός ασθενής από τον Ιπποκράτη έως τις αρχές του 21ου αιώνα: μία ιστορική προσέγγιση
23.11.2011 Σχεδιάζοντας πολιτικές για τη δημόσια υγεία και την κοινωνική πρόνοια. Ιατρικός λόγος και υγειονομική επίβλεψη του πληθυσμού. Συντονίστρια: Βάσω Θεοδώρου
 		 Θανάσης Μπαρλαγιάννης, Υγειονομική αστυνομία και συγκρότηση του ελληνικού κράτους, 1833-1909

Λένα Κορμά, Μετακινήσεις πληθυσμών και υγειονομικά ζητήματα: το Υπουργείο Περιθάλψεως και οι Καυκάσιοι πρόσφυγες

Δέσποινα Καρακατσάνη, Ευγονιστικές ανησυχίες και σχεδιασμοί στο Μεσοπόλεμο. Η κοινωνική πρόνοια για την υγεία του παιδιού και η βελτίωση του βιολογικού κεφαλαίου

Δέσπω Κριτσωτάκη, Ο τομέας της ψυχικής υγιεινής του Βασιλικού Εθνικού Ιδρύματος, 1956-1964: Μία νέα προσέγγιση στην ψυχική υγεία και κοινωνική πρόνοια
7.12.2011 Τα «Μνημεία» της Ιστορίας στο Διαδίκτυο: επιλογή, τεκμηρίωση και διαχείριση των πηγών σε ψηφιακό περιβάλλον

Συζητητές: Μήτσος Μπιλάλης, Φίλιππος Παππάς		 Έλλη Δρούλια, Πηγές και τεκμήρια ιστορίας: μικρή αναδρομή και το καθοριστικό σήμερα, θεωρία και πράξη

Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Η βουλιμία της πληροφορίας. Ψηφιοποιημένα ιστορικά τεκμήρια στο Διαδίκτυο.
21.12.2011 Μαρία Δαμηλάκου, Χρήστος Λούκος
Συζήτηση με αφορμή την έκδοση των Πρακτικών του ομότιτλου Συμποσίου		 Διακόσια χρόνια από τα επαναστατικά κινήματα για την ανεξαρτησία της Λατινικής Αμερικής: ερμηνεία του χθες, αναζητήσεις του σήμερα
11.1.2012 Χριστίνα Αγριαντώνη, Γιάννης Γιαννιτσιώτης, Χρήστος Λούκος, Γιάννης Μπαφούνης Συζητώντας για τις ιστορίες της πόλης
25.1.2012 Οι πόλεις στον πόλεμο Μαρία Καβάλα, Η όξυνση των αντιθέσεων του Μεσοπολέμου στη Θεσσαλονίκη του 1940-1945 και η βίαιη αλλαγή της φυσιογνωμίας της

Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Μία κοινωνία σε κίνδυνο. Στρατηγικές επιβίωσης στην κατοχική Αθήνα

Βασιλική Λάζου, Βιώνοντας τον εμφύλιο στα μετόπισθεν. Όψεις της καθημερινότητας σε μία επαρχιακή πόλη, Λαμία 1946-1949
22.02.2012 Γιάννης Σκαλιδάκης
Συζητητής: Προκόπης Παπαστράτης		 Οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις της συγκρότησης της Ελεύθερης Ελλάδας έως την ίδρυση της ΠΕΕΑ (καλοκαίρι ’43 - άνοιξη ’44)
14.03.2012 Ελένη Κυραμαργιού
Συζητητής: Πολυμέρης Βόγλης		 «Σωστή μάχη είχαμε». Στρατιωτικοποίηση, καταστολή και επιτήρηση σε μια εργατική παραγκούπολη (Δραπετσώνα, 1929-1955)
28.03.2012 Εύα Καλπουρτζή
Συζητητής: Γιώργος Τζεδόπουλος		 «Ως άλλου πάσχοντος»: Μια ακόμη προσέγγιση στο νέο μαρτυρολόγιο
18.04.2012 Θανάσης Μπαρλαγιάννης
Συζητητές: Κατερίνα Γαρδίκα, Βαγγέλης Καραμανωλάκης		 Συγκρότηση της υγείας, συγκρότηση της κοινωνίας: η ιατρική περίθαλψη και η υγειονομική προστασία στο ελληνικό βασίλειο (1833-1909)
30.05.2012  Κατερίνα Δέδε
Συζητητές: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Ηλίας Νικολακόπουλος		 Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου. Ο βραχύς βίος ενός κεντρώου κόμματος (1950-1953)
06.06.2012 Τζένη Λιαλιούτη
Συζητητής: Σωτήρης Ριζάς		 Πολιτισμικός αντιαμερικανισμός στη μεταπολεμική Ελλάδα
27.10.2012 Χρήστος Λούκος
Συζητητής: Δημήτρης Αρβανιτάκης		 Η αντιπολίτευση κατά του κυβερνήτη Καποδίστρια: επανεξέταση κάποιων προσεγγίσεων
21.11.2012 Αλεξάνδρα Πατρικίου
Συζητητής: Φίλιππος Κάραμποτ		 Όψεις της αξονικής και της συμμαχικής «Νέας Ευρώπης»: η ελληνική περίπτωση (1941-1944)
05.12.2012 Γιώτα Τουργέλη
Συζητητής: Γιάννης Παπαδόπουλος		 Μετανάστευση στην Αμερική και μετασχηματισμός της Πελοποννήσου (πρώτες δεκαετίες του 20ού αι.): μεθοδολογικά ζητήματα και πρώτες προσεγγίσεις
27.2.2013 Διονυσία Τζεμοπούλου
Συζητητής: Παναγής Παναγιωτόπουλος		 Η αποκεντρωτική διάσταση της πολιτιστικής πολιτικής στην Ελλάδα στον τομέα των τεχνών του θεάματος (1980-2010): η εξέλιξη των δημόσιων πολιτικών μέσα σ’ ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο
6.3.2013 Οντέτ Βαρών-Βασάρ
Νίκος Κούρκουλος
Νίκος Καραπιδάκης		 Μεταφράζοντας ιστοριογραφία
Η περίπτωση της γαλλικής ιστοριογραφίας
Η περίπτωση του Χόμπσμπαουμ
Η εμπειρία της επιμέλειας μιας εκδοτικής σειράς
20.3.2013 Δομνίκη Μουτζούρογλου - Ιουλία Πιπινιά
Συζητητής: Δημήτρης Σπάθης		 Θέατρο και πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων: πολιτικές ελέγχου και οικονομικός ανταγωνισμός στη δεκαετία του ’60
3.4.2013 Ευγενία Αδαμοπούλου
Συζητητής: Δημήτρης Σταματόπουλος		 Γλωσσικό ζήτημα: Κοινωνία και πολιτική. Η περίπτωση της Κωνσταντινούπολης
17.04.2013 Ξένια Μαρίνου
Συζητητές: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Δέσποινα Προβατά		 Από την Παρισινή Κομμούνα στο Μπουένος Άιρες. 
Η περίπτωση Ελλήνων κομμουνάρων
15.05.2013 Σωτηρούλα Μουστακά
Σοφία Αργυρού
Συζητητής:Σωτήρης Ριζάς		 Η σύζευξη κοινωνικών και εθνικών αιτημάτων και οι διαφορετικές οπτικές των Ελληνοκυπρίων στο καθεστώς της βρετανικής κυριαρχίας (1878-1950)
Ο ελληνικός εθνικισμός στην Κύπρο σε σύγκρουση με την ιμπεριαλιστική λογική της βρετανικής εξουσίας
29.05.2013 Γιούλη Ευαγγέλου
Συζητήτρια: Μάχη Παΐζη-Αποστολοπούλου		 Θρησκευτική και πολιτική εξουσία. Η εξάρτηση χωριών και μοναστηριών της Ηπείρου, 17ος-19ος αι.
 05.06.2013 Συντονιστής: Χρήστος Λούκος
Ομιλητές: Ευγενία Μπουρνόβα, Γιάννης Σκαλιδάκης, Μενέλαος Χαραλαμπίδης
Συντονίστρια: Τασούλα Βερβενιώτη
Ομιλητές: Άννα Ματθαίου, Δημήτρης Πλουμπίδης, Πλάτων Ριβέλλης		 Η πείνα στην κατοχική Αθήνα
Η επιβίωση, μέρα τη μέρα
Αισθήματα και αποτυπώσεις
16.10.2013 Χάγκεν Φλάισερ
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Αντώνης Λιάκος		 Μια γερμανική νιότη - Εκ τριπλής αποστάσεως
 30.10.2013 Βλάσης Κομνηνός
Συζητήτριες: Ελένη Κούκη, Μαρία Χάλκου		 Ιστορικές πολεμικές ταινίες: από τη δικτατορία στο σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο - ιδεολογία ή/και εικονογραφία
13.11.2013 Σταμάτης Λιαδάκης
Συζητήτρια: Δήμητρα Λαμπροπούλου		 Όψεις του εργατικού κινήματος στον Πειραιά του Μεσοπολέμου
27.11.2013 Δήμητρα Βασιλειάδου
Συζητήτρια: Μαρία Σταματογιαννοπούλου		 «Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει»: από τη χριστιανική ηθική στη συναισθηματική κοινότητα της οικογένειας (τέλη 19ου-αρχές 20ού αι.)
11.12.2013 Αντώνης Αντωνίου - Νίκος Τσικρίκης
Συζητητής: Πολυμέρης Βόγλης		 ΕΚΟΦ: μία όψη του παρακράτους στη σύντομη δεκαετία του 1960
22.01.2014 Παντελής Μούτουλας
Συζητήτρια: Χριστίνα Αγριαντώνη		 Εποικισμός και αστική ανάπτυξη τον 19ο αιώνα: ο κάμπος της Ηλείας
29.01.2014 Στάθης Κουτρουβίδης - Ιωάννα Πεπελάση
Συζητητές: Νίκος Μπακουνάκης, Αλέξης Φραγκιάδης		 Η κοινωνία της Πάτρας μέσα από τρεις πηγές (19ος - α΄ μισό 20ού αι.)
12.2.2014 Francesco Scalora
Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Ηλίας Σκουλίδας		 Ο «μύθος των Πελασγών». Η διαμόρφωση μιας ιδεολογίας: από το Έλληνο-Αλβανικό Ιεροσπουδαστήριο του Παλέρμο στην Αθήνα 
26.2.2014 Νίκος Ποταμιάνος
Συζητήτρια: Έφη Γαζή		 Απόκριες στην Αθήνα, 1870-1920: τάξεις και κουλτούρα
12.3.2014 Φίλιππος Κάραμποτ
Συζητητής: Antony Molho		 Η εβραϊκή παρουσία στην Αθήνα του 19ου αιώνα
30.4.2014 Ελένη Μπενέκη
Συζητητές: Βάσω Θεοδώρου, Ίκαρος Μαντούβαλος		 «Ου μόνον εις έργα απλής φιλανθρωπίας, αλλά και... προς έργα γενναία πολιτισμού και αναπτύξεως και προόδου»: Πράξεις ευποιίας στη νησιωτική κοινότητα της  Άνδρου, 19ος-20ός αιώνας
7.5.2014 Αλέξανδρος Σακελλαρίου
Συζητητές: Δημήτρης Αρκάδας, Αντώνης Παπαρίζος		 Η αθεΐα στην ελληνική κοινωνία (19ος-20ός αι.). Μορφές, εικόνες και στερεότυπα 
14.5.2014 Συντονιστής: Τάσος Σακελλαρόπουλος


Κώστας Ράπτης


Έλλη Λεμονίδου


Σπυρίδων Πλουμίδης		 Ιστοριογραφικές προσεγγίσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου 
στην Ευρώπη και την Ελλάδα

Γερμανική και κεντροευρωπαϊκή ιστοριογραφία για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: μια ερμηνευτική προσέγγιση
Η γαλλική ιστοριογραφία για τον «Μεγάλο Πόλεμο»: τομές και ορόσημα

Εθνικός Διχασμός ή interventionismo; Η μελέτη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια
28.5.2014 Ελευθέριος Αλεξάκης, Αικατερίνη Μάρκου, Ανδρομάχη Οικονόμου
Συζητητές: Δημήτρης Δημητρόπουλος, Ίκαρος Μαντούβαλος		 Εθνολογική / ανθρωπολογική προσέγγιση του χώρου 
μέσα από την ανάλυση τριών περιπτώσεων
11.6.2014 Υπακοή Χατζημιχαήλ
Συζητητές: Χρήστος Λούκος, Χρήστος Χατζηιωσήφ		 Αναζητώντας τους δανειστές στην Οθωνική Αθήνα
18.6.2014 Σπύρος Δημανόπουλος
Συζητητής: Άγγελος Βλάχος		 Κοινωνικά υποκείμενα και τουριστική ανάπτυξη: η
περίπτωση του νομού Ηρακλείου, 1945-1960
1.10.2014  Γιώργος Ματθιόπουλος, Μαριλίζα Μητσού, Πόπη Πολέμη Παρουσίαση του τόμου
Τυπογραφία και τυπογράφοι. Πρακτικά ημερίδας στη μνήμη
του τυπογράφου Χρίστου Γ. Μανουσαρίδη, Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, παράρτημα, αρ. 18 του περιοδικού Μνήμων, Αθήνα 2013
29.10.2014 Σπύρος Δημανόπουλος
Συζητητές: Ελευθερία Ζέη, Μιχάλης Νικολακάκης		 Κοινωνικά υποκείμενα και τουριστική ανάπτυξη: 
η περίπτωση του νομού Ηρακλείου, 1945-1960
12.11.2014 Βασίλης Κουτσούκος
Συζητητής: Λάμπρος Μπαλτσιώτης		 Αναμορφώσεις του θρακικού τοπίου, 1922-1930
26.11.2014 Ιωάννα Πετροπούλου, Τάσος Σακελλαρόπουλος Μνήμη, ιστορία, λογοτεχνία: «Ρωμιοπούλες» της Π.Σ. Δέλτα
10.12.2014 Καλλιόπη Παυλή
Συζητητής: Άκης Τσώνος		 Εξαργυρώνοντας την μεγαλοϊδεατική αρχαιολογία: η δαπανηρή απέλπιδα πολιτική της Ελληνικής Αρμοστείας Σμύρνης (1921-1922)
7.1.2015 Μαρία-Τσαμπίκα Λαμπίτση
Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Ίκαρος Μαντούβαλος		 Το ελληνικό διεθνές εμπόριο στο β΄ μισό 
του 18ου αιώνα: το εμπορικό Αρχείο Δημητρίου Κουρμούλη
28.1.2015 Μανόλης Αρκολάκης
Συζητητές: Χρήστος Λούκος, Υπακοή Χατζημιχαήλ		 Εμποροβιομηχανικές εκθέσεις (1859-1903): Νεωτερικότητα και η ελληνική περίπτωση
25.2.2015 Γιάννης Γονατίδης
Συζητητές: Μαρία Κορασίδου, Χρήστος Λούκος		 Αφροδίσια νοσήματα στην Ερμούπολη του 19ου αιώνα
11.3.2015
Ελένη Λαγουδάκη
Συζητητές: Έλλη Δρούλια, Θανάσης Καλαφάτης
 Οι γυναίκες της σταφίδας και η συμβολή τους στη διαμόρφωση της οικονομίας και της κοινωνίας της Αιγιαλείας (1920-1950)
1.4.2015
Γεωργία Κούτα
Συζητητής: Αλέξανδρος Ναυπλιώτης
 Πολιτική οργάνωση στη διασπορά: εισαγωγή στον Aγγλο-Ελληνικό Σύνδεσμο. Ταυτότητα, δράσεις και προπαγάνδα στο Λονδίνο του πρώιμου 20ού αιώνα
22.4.2015 Γιάννης Κολοβός
Συζητητής: Νικόλας Χρηστάκης		 Νεανικές υποκουλτούρες και συγκρότηση κοινωνικής ταυτότητας: Η περίπτωση των πανκ στην Αθήνα, 1979-2014
6.5.2015 Σωτήρης Φουρνάρος
Συζητητές: Λεωνίδας Μπαρτζελιώτης, Κωνσταντίνος Σβολόπουλος		 Ο θάνατος και η αθανασία της φιλοσοφίας: Ο Αδαμάντιος Κοραής και το πνευματικό περιβάλλον της εποχής του
27.5.2015
Κατερίνα Καραδήμα
Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Ίκαρος Μαντούβαλος
 Κοινωνικές και αστικές μετατοπίσεις των Ελλήνων στην Τεργέστη, 1830-1914
3.6.2015
Δημήτρης Σκλαβενίτης
Συζητητής: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης
 Οι μαθητικές κινητοποιήσεις απέναντι στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στη μεταπολίτευση (1976-1999)
17.6.2015
Ανδρονίκη Διαλέτη
Συζητήτρια: Μαρία Παπαθανασίου
 Επιτελέσεις του φύλου στην Αναγεννησιακή Αυλή
21.10.2015 Παρουσίασαν:
Έφη Γαζή, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κώστας Λάππας
Συντονίστρια: Σοφία Ματθαίου		 Παρουσίαση του τόμου:
Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία 
από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα
4.11.2015 Σάκης Δημητριάδης
Συζητητές: Κατερίνα Γαρδίκα, Αλέξης Φραγκιάδης		 Η «κοινωνική επικράτεια» των μεγαλοκτηματιών της Εύβοιας, 1830-1900
18.11.2015 Νίκος Μέλιος, Λήδα Παπαστεφανάκη, Τζελίνα Χαρλαύτη, Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου
Συντονίστρια: Χριστίνα Αγριαντώνη

Ιστορία Επιχειρήσεων και Οικονομική Ιστορία:
σχέσεις και προοπτικές
(συνεργασία Ε.Μ.Ν.Ε. - Ε.Ε.Ο.Ι.)

Νίκος Μέλιος, Επιχειρηματική ηθική και διακυβέρνηση, εταιρική υπευθυνότητα και φιλανθρωπία, διαφήμιση και branding: Ιστορία των επιχειρήσεων και σύγχρονη επιχειρηματικότητα

Λήδα Παπαστεφανάκη, Βιομηχανική ιστορία, εργατική ιστορία, οικονομική ιστορία και ιστορίαεπιχειρήσεων: διασταυρούμενες προσεγγίσεις; 

Τζελίνα Χαρλαύτη, Ιστορία επιχειρήσεων, οικονομική ιστορία και επιχειρηματικότητα

Μαρία Χριστίνα Χατζηωιάννου, Η βιογραφία του επιχειρηματία
2.12.2015 Γιάννης Γκλαβίνας
Συζητητές:  Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Δημήτρης Χριστόπουλος		 Το αρχείο της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών και η λογοκρισία στον πολιτισμό και τον δημόσιο λόγο στην μετεμφυλιακή Ελλάδα (1949-1974)
16.12.2015

Γεράσιμος Παγκράτης
Συζητήτρια: Ανδρονίκη Διαλέτη

 Μεθοδολογικά ζητήματα και τάσεις στην Ιστορία της προ-ενωτικής Ιταλίας
 
13.1.2016 Νικήτας Σινιόσογλου
Συζητητές: Κώστας Λάππας, Νάσια Γιακωβάκη		 Οριακότητα και «αλλόκοτο» στη νεοελληνική σκέψη. Δανιήλ Φιλιππίδης, Θεόφιλος Καΐρης, Παναγιώτης Σοφιανόπουλος
27.1.2016 Αλεξάνδρα Σφοίνη
Συζητητής: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης
 Ξένοι συγγραφείς μεταφρασμένοι ελληνικά, 1700-1832


 
10.2.2016 Συζήτησαν οι:
Έφη Αβδελά, Νίκος Καραπιδάκης, Δήμητρα Λαμπροπούλου, Στρατής Μπουρνάζος
Συντονιστής: Βαγγέλης Καραμανωλάκης		 Ιστορία καθ’ υπαγόρευσιν; Νόμοι και διώξεις για το περιεχόμενο της ιστορικής αφήγησης
24.2.2016 Μήτσος Μπιλάλης
Συζητήτρια: Δέσποινα Βαλατσού		 Το παράσιτο του παρελθόντος: Σκέψεις για την Ιστορία στην ψηφιακή εποχή
16.3.2016 Lidia Cotovanu
Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Δημήτρης Κοντογεώργης		 Η τραπεζική λειτουργία των παραδουνάβιων ιερών καθιδρυμάτων αφιερωμένων ως μετόχια στους Αγίους Τόπους της Ορθοδοξίας (16ος-17ος αιώνας)
6.4.2016 Αλεξάνδρα Σφοίνη
Συζητητές: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Μανόλης Φραγκίσκος		 Ξένοι συγγραφείς μεταφρασμένοι ελληνικά, 1700-1832
20.4.2016 Ευγενία Αδαμοπούλου
Συζητήτρια: Αλεξάνδρα Πατρικίου		 Ο Αλέξανδρος Πάλλης και η οργάνωση του δικτύου των δημοτικιστών
11.5.2016 Μάνος Αυγερίδης
Συζητητές: Πολυμέρης Βόγλης, Κατερίνα Δέδε		 Τι ήταν η δεκαετία του ’40; Έννοιες-κλειδιά και πλαίσια ερμηνείας από το τέλος του πολέμου μέχρι σήμερα
1.6.2016 Δάφνη Λάππα
Συζητητές: Ελευθερία Ζέη, Παναγιώτης Μιχαηλάρης		 Θρησκευτική μεταστροφή και διαθρησκευτικά δίκτυα 
στην Ανατολική Μεσόγειο τον 18ο αιώνα
8.6.2016 Χάρη Δελοπούλου, Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, Φίλιππος Κάραμποτ, Ελένη Μπεζέ, Ιάσονας Χανδρινός Ελληνικός Εβραϊσμός. Όψεις της δύσκολης επιστροφής στη νέα «κανονικότητα»
12.10.2016 Παναγιώτης Μιχαηλάρης
Συζητήτριες: Λυδία Παπαρρήγα-Αρτεμιάδη, Δέσποινα Μιχάλαγα		 Εκκλησιαστικές παρεμβάσεις στην κοινωνική ζωή των κατοίκων της μητροπόλεως Μηθύμνης (19ος-αρχές 20ού αι.)
26.10.2016 Αντώνης Χατζηκυριάκου
Συζητήτριες: Ελευθερία Ζέη, Ελένη Γκαρά		 Ένας Αρμένιος, ένας Τούρκος και ένας Έλληνας: Νησιωτικότητα και τοπική εξουσία στην Οθωμανική Κύπρο
9.11.2016 Ελένη Κούκη
Συζητητές: Πολυμέρης Βόγλης, Χρήστος Τριανταφύλλου		 Επισκεπτόμενοι ξανά τη Χούντα από το δρόμο των τελετών και των μνημείων
23.11.2016 Βασίλης Γκόνης
Συζητήτρια: Αγγελική Χριστοδούλου		 Η πολιτική του Μεταξά απέναντι στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
30.11.2016 Μιχάλης Λυμπεράτος
Συζητητής: Προκόπης Παπαστράτης		 Δεκεμβριανά: Η καθυστερημένη «υποδειγματική» βρετανική αποικιοκρατική επέμβαση
14.12.2016 Κωνσταντίνος Ηροδότου
Συζητητές: Αντώνης Λιάκος, Βάσια Λέκκα		 Diamantes Coray, Doctor Medicinae: Γύρω από ένα άγνωστο έργο
25.1.2017 Στάθης Παυλόπουλος
Συζητήτριες: Χριστίνα Κουλούρη, Βάσω Θεοδώρου		 Το Α΄ Συνέδριο των Ελληνικών Συλλόγων το 1879 στην Αθήνα:
Χαρτογραφώντας την πορεία προς ένα εμβληματικό γεγονός για το δημόσιο βίο του 19ου αιώνα
1.2.2017 Μαριτίνα Λεοντσίνη - Μαρία Μάμαλη
Συζητήτρια: Ανδρονίκη Διαλέτη		 Βενετία, ουσιαστικό γένους θηλυκού: 
Όψεις της γυναικείας παρουσίας στη Γαληνοτάτη και στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη
15.2.2017 Νίκος Καραπιδάκης
Συζητήτρια: Νικολέτα Γιαντσή
Οι μεσαιωνικές σπουδές σήμερα
 
Πού βρίσκονται σήμερα οι μεσαιωνικές σπουδές; Ποια είναι η διαφορά του δημοσίου λόγου περί Μεσαίωνα και των επιστημονικών σπουδών για τον Μεσαίωνα. Ποια εικόνα έχουμε σήμερα για τα μεγάλα και παραδοσιακά θέματα των μεσαιωνικών σπουδών; Μέσα από ποιους δρόμους και ποιες μεθόδους έχουν ανανεωθεί οι μεσαιωνικές σπουδές καθώς και η γνώση που έχουμε σήμερα γι’ αυτήν την περίοδο, που σήμερα θεωρούμε όλο και μακρύτερη και εκτεινόμενη έξω από τα παραδοσιακά της όρια μεταξύ του 5ου και του 15ου αιώνα.
8.3.2017 Θανάσης Γάλλος
Συζητητές: Κώστας Γαγανάκης, Άννα Καρακατσούλη
Ροβεσπιέρος: Μύθοι και πραγματικότητες
 
Ο  Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος ήταν 31 ετών όταν ξέσπασε η Γαλλική Επανάσταση, και 36 ετών όταν εκτελέστηκε. Η πενταετής δράση του ήταν τόσο πυκνή που σημάδεψε όσο κανένας άλλος την πορεία της Επανάστασης και κατά συνέπεια την ιστορία της νεότερης Ευρώπης. Ελάχιστες ήταν οι ιστορικές και πολιτικές προσωπικότητες των οποίων η ζωή και το έργο παραποιήθηκε και διαστρεβλώθηκε όσο η ζωή και το έργο του Ροβεσπιέρου. Όπως και ελάχιστες ιστορικές και πολιτικές προσωπικότητες περιβλήθηκαν τους μύθους, με τους οποίους περιβλήθηκε η πολιτική του δράση. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η πολιτική του φυσιογνωμία δαιμονοποιήθηκε από σημαντικούς ιστορικούς του αιώνα, από τον Μισελέ μέχρι τον Ωλάρ, και το πορτραίτο που κυριάρχησε για τον Ροβεσπιέρο ήταν αυτό του αρχηγού και ιθύνοντα νου της Γαλλίας επί Τρομοκρατίας, του «αιμοσταγούς τέρατος», του δικτάτορα και του ανθρώπου στον οποίο φορτώθηκαν όλα τα εγκλήματα της συγκεκριμένης περιόδου. Έπρεπε να φτάσουμε στη δεκαετία του 1920 για να αρχίσουν οι μεγάλοι μαρξιστές ιστορικοί της Επανάστασης, ιδίως, ο Ματιέ και ο Λεφέβρ, να αποκαθιστούν την ιστορική πραγματικότητα, φτάνοντας ωστόσο κάποιες φορές στο αντίθετο άκρο, στην ηρωοποίηση δηλαδή και στον εξωραϊσμό του προσώπου. Στο επίπεδο όμως της δημόσιας σφαίρας η υστεροφημία του είχε πολύ διαφορετική ιστορία πορεία. Σήμερα, και από μία ασφαλή πλέον χρονική απόσταση, θεωρούμε πως μπορεί να γίνει μία νηφάλια και ισορροπημένη προσέγγιση και ανάλυση της πορείας και της δράσης του Μαξιμιλιανού Ροβεσπιέρου, και να αντιληφθούμε γιατί διαχρονικά εξάπτει ιδεολογικά και πολιτικά πάθη. Η παρουσίαση θα επικεντρωθεί τόσο στο επίπεδο της ιστοριογραφίας όσο και σε εκείνο της δημόσιας σφαίρας, επιχειρώντας να μελετήσει την παράλληλη αυτήν πορεία.
22.3.2017 Αντώνης Αντωνίου
Συζητητές: Χάρης Αθανασιάδης, Νίκος Χριστοφής
 
Τουρκία και Τουρκοκύπριοι τη δεκαετία του 1950:
Προσλήψεις της ελληνικής Αριστεράς διαμέσου του Κυπριακού
 
Η αξίωση για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα αποτέλεσε κομβικό σημείο της ελληνικής πολιτικής ζωής κατά τη δεκαετία του 1950. Το Κυπριακό βρέθηκε να συνομιλεί με τα ιδεολογικά συμφραζόμενα και να προσδιορίζει τις πολιτικές αντιπαραθέσεις της περιόδου. Αναδείχτηκε ως μείζον ζήτημα για την ελληνική Αριστερά και βρέθηκε στο επίκεντρο του λόγου, των πολιτικών πρωτοβουλιών και των συμμαχιών της. Εντός του παραπάνω πλαισίου, θα διαμορφωθεί και η στάση του ΚΚΕ και της ΕΔΑ έναντι της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων. Οι τουρκικές παρεμβάσεις για την Κύπρο και η σταθερή τοποθέτηση της γειτονικής χώρας εντός του δυτικού στρατοπέδου, θα αποτελέσουν τους άξονες πάνω στους οποίους η ελληνική Αριστερά θα διατυπώσει την πολεμική της.
Σκοπός της ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση των λόγων που αρθρώνονται από τις οργανώσεις της ελληνικής Αριστεράς έναντι της Τουρκίας και η συσχέτισή τους με τις –προϋπάρχουσες αλλά και αναδιαμορφούμενες– αντιτουρκικές τάσεις στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας. Εξετάζεται, επίσης, η συνεύρεση και η αλληλεπίδραση των αντιδυτικών αντανακλαστικών που αναπτύσσονται την εποχή αυτή με τον «παραδοσιακό» ελληνικό αντιτουρκισμό. Επιπλέον, έρχεται στο προσκήνιο και δίνεται η δυνατότητα να εξεταστεί ο πυρήνας της «εθνικής» ιδέας, όπως διατυπώθηκε και προβλήθηκε από την Αριστερά του ’50: η ιδέα ενός αντιστασιακού έθνους που καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά κινδύνους, την πιο άμεση και απειλητική εκδοχή των οποίων αντιπροσωπεύει η Τουρκία. Τέλος, θα αναζητηθούν οι σχηματοποιήσεις των οπτικών έναντι των Τουρκοκυπρίων.
5.4.2017 Καίτη Πάπαρη
Συζητητές: Δήμητρα Λαμπροπούλου, Ηλίας Νικολακόπουλος
Η κόλαση είναι οι Γάλλοι:
αστική διανόηση εναντίον αστικού πνεύματος στον Μεσοπόλεμο

Η παράφραση της γνωστής ρήσης του Jean Paul Sartre επιλέγεται για να θεματοποιήσει σχηματικά όψεις των κοινωνικών και πολιτικών αντιλήψεων της συντηρητικής διανόησης του Μεσοπολέμου, που κοινός παρονομαστής τους ήταν η εναντίωση στις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού. Με αυτή την έννοια η διανοητική ιστορία των αρχών του 20ού αιώνα προσφέρει ένα δείγμα του οξύμωρου σχήματος, σύμφωνα με το οποίο η αστική διανόηση στρέφεται εναντίον του αστικού πνεύματος. Διανοούμενοι, όπως ο Κανελλόπουλος, ο Τσάτσος και ο Θεοδωρακόπουλος στην περίοδο της μεσοπολεμικής κρίσης καταδίκασαν απερίφραστα τις φιλελεύθερες αρχές από τις οποίες εκπορεύθηκε η Γαλλική Επανάσταση, με το επιχείρημα ότι το μόνο που πρόσφεραν στη νεότερη ιστορία ήταν το ηθικό και πνευματικό χάος: η αστική τάξη, παιδί του φιλελευθερισμού, του κατεξοχήν υλιστικού δόγματος, παρασυρμένη από την επιθυμία για πλουτισμό οδήγησε στη διάλυση του «πανελλήνιου εθνικού αισθήματος», ο φιλελευθερισμός λειτούργησε ως αρχή κάθε ασυδοσίας και οχλοκρατίας, οδηγώντας σε μια δημοκρατία «βασίλειο της υπερβολής» κατά Rancière. Στον αντίποδα αυτών προέτασσαν τον άριστο της κοινωνίας ως όργανο της ιστορικής ιδέας, ως έναν άλλο Προμηθέα που φέρνει τον παγκόσμιο Λόγο στην κοινωνία των ανθρώπων, καταδίκαζαν ως λαοπλάνους όσους υπόσχονταν στη «μάζα» ισότητα και ελευθερία και αποφαίνονταν ότι ο λαός δεν χρειάζεται να έχει ο ίδιος τον Λόγο, αρκεί να δηλώνει υποταγή, συμμόρφωση και σωφροσύνη. Ο Λόγος ανήκε στον φιλόσοφο, στον βασιλικό άνδρα, στους «ηνιοχούντας τους λαούς» και μια εκλεκτή μειοψηφία θα έπρεπε να εξουσιάζει την πλειοψηφία, ώστε να μην κινδυνεύει η δημοκρατία από τις επαναστατικές τάσεις της μάζας.
26.4.2017 Dilek Ozka
Συζητητές: Κατερίνα Γαρδίκα, Παρασκευάς Κονόρτας
Κωνσταντίνος Μουσούρος:
ο ρόλος του πρώτου οθωμανού πρέσβη στην Αθήνα (1840-1848)

Η ανακοίνωση εστιάζει στον Κωνσταντίνο Μουσούρο, ο οποίος ήταν ο πρώτος οθωμανός πρέσβης στην Αθήνα από το 1840 μέχρι το 1848. Το έτος 1840 ήταν σημαντικό για την αναθεώρηση των σχέσεων του οθωμανικού κράτους με την Ελλάδα και η αποστολή του Μουσούρου στην Αθήνα αποτελεί την αρχή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών. Χάρη στις γλωσσικές του ικανότητες, τους οικογενειακούς δεσμούς και τις διασυνδέσεις του με υψηλά ιστάμενους Οθωμανούς κατάφερε να ανελιχθεί στη διπλωματική καριέρα του. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στην Αθήνα, ο ίδιος ενημέρωνε, στέλνοντας καθημερινές εκθέσεις για τα γεγονότα στην Ελλάδα και τα θέματα που απασχολούσαν την ελληνική πολιτική ζωή. Ο Μουσούρος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, καθώς η θητεία του σηματοδότησε την απαρχή για τη στροφή της πολιτικής της Υψηλής Πύλης, σε σχέση με το ελληνικό κράτος, προς τη διπλωματική οδό. Ο ρόλος του προσώπου αποτυπώνεται επίσης στην πολιτική κρίση και στην αναστολή των ελληνο-οθωμανικών σχέσεων, που ακολούθησαν την απόπειρα δολοφονίας του στην Αθήνα το 1848. 
10.5.2017 Στέφανος Βαμιεδάκης, Γιάννης Γονατίδης
Συζητητές: Δημήτρης Δημητρόπουλος, Αμαλία Παππά
Διερευνώντας την αρχειακή συνείδηση στην ελληνική κοινωνία: Διαπιστώσεις από τη λειτουργία του Archive Alert
 
Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Τεκμηρίων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς «Αρχείων Τάξις» ιδρύθηκε το 2011 με έδρα την Καλαμάτα και αποτελεί ένα συλλογικό εγχείρημα, το οποίο φιλοδοξεί να συμβάλλει ενεργά στη διάσωση, ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, δίνοντας έμφαση στα ιστορικά τεκμήρια και ιδιαίτερα στα ιστορικά αρχεία. Μέσα από τις ποικίλες δράσεις της στοχεύει: (i) στη διάσωση, ταξινόμηση, επεξεργασία, διαχείριση και προστασία αρχειακών καταλοίπων και ιστορικών τεκμηρίων, (ii) στην καλλιέργεια της αρχειακής συνείδησης σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και συνολικά στην ελληνική κοινωνία, (iii) στην υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, (iv) στη χρήση των νέων τεχνολογιών για την διάσωση, προβολή και αξιοποίηση των ιστορικών τεκμηρίων.
Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιαστεί συνοπτικά το έργο της «Αρχείων Τάξις» και στη συνέχεια θα αναλυθούν τα μέχρι στιγμής δεδομένα-συμπεράσματα από τη λειτουργία του Archive Alert, μιας διαδικτυακής πλατφόρμας, όπου μεμονωμένα άτομα, φορείς και συλλογικότητες μπορούν να δηλώνουν αρχεία και άλλο πολιτιστικό υλικό που θεωρούν ότι κινδυνεύει, λόγω άγνοιας, αμέλειας ή λόγω έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού. Φιλοδοξία της παρουσίασης αυτής είναι να διερευνηθούν τρόποι συνεργασίας Δημοσίου (π.χ. ΓΑΚ, Βιβλιοθήκες, Πανεπιστήμια), Ερευνητικών Ιδρυμάτων, και μη κερδοσκοπικού τομέα προκειμένου να επιτευχθεί η βέλτιστη αξιοποίηση έμψυχων και άψυχων πόρων, δεδομένης της δύσκολης δημοσιονομικής κατάστασης, καθώς και η κατάθεση προτάσεων προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης τέτοιου είδους συμπράξεων.
31.5.2017 Δημήτρης
Αγγελής-Δημάκης
Συζητητές:
Εύη Καρούζου, Σωκράτης Πετμεζάς
Αγροτική πολιτικοποίηση σε Ισπανία και Ελλάδα κατά το πρώτο τρίτο του 20ού αιώνα.
Μια συγκριτική ανάλυση της ανάπτυξης, των χαρακτηριστικών και των φορέων της
 
Στόχος σε αυτήν την ανακοίνωση είναι η συγκριτική ανάλυση της αγροτικής πολιτικοποίησης σε Ισπανία και Ελλάδα κατά το πρώτο τρίτο του 20ού αιώνα. Μετά από μία αρχική προσέγγιση του όρου «πολιτικοποίηση» –παραθέτοντας τις ώς τώρα διατυπωθείσες απόψεις και παρουσιάζοντας στη συνέχεια τη δική μας ερμηνευτική γραμμή– θα εστιάσουμε στις βασικές συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ των δυο χωρών. Ένα από τα βασικά μέσα αξιολόγησης της αγροτικής πολιτικοποίησης στις δυο χώρες αποτελεί η εξέταση των συλλογικών δομών που συγκροτούνται κατά την περίοδο αυτή και ιδιαίτερα ο βαθμός στον οποίο παρεμβαίνουν στην πολιτική διαδικασία. Σε αυτήν την ευρεία και ετερογενή κατηγορία θα πρέπει να εντάξουμε τόσο τις οργανώσεις που υπόκεινται σε μια συγκεκριμένη κρατική νομοθεσία, όπως για παράδειγμα τους γεωργικούς συνεταιρισμούς ή τα γεωργικά επιμελητήρια, όσο και τις ενώσεις εκείνες που δημιουργούνται ως πρωτοβουλία άλλων κοινωνικών ή πολιτικών φορέων. Ένα μεγάλο μέρος της ανάλυσής μας θα επικεντρωθεί στη διερεύνηση αυτών των παραγόντων και στη συγκριτική αξιολόγηση του λόγου και της δράσης τους. Συνυπολογίζοντας, σε κάθε περίπτωση, την παράμετρο της διαφορετικής φύσης των αγροτικών προβλημάτων στις δυο χώρες, με πιο ενδεικτικό παράδειγμα την τελείως διαφορετική εξέλιξη της αγροτικής μεταρρύθμισης, θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε πώς αυτή αντανακλάται στο χαρακτήρα των συλλογικών δομών της υπαίθρου και ιδιαίτερα στη λειτουργία τους ως μέσων πολιτικοποίησης.
Τέλος, παράλληλα με την παραπάνω προβληματική θα εξετάσουμε το βαθμό στον οποίο υπάρχει κάποια μορφή αλληλλοδιαπλοκής μεταξύ της πολιτικοποίησης και της εμφάνισης φαινομένων ριζοσπαστικοποίησης στον αγροτικό χώρο Ισπανίας και Ελλάδας κατά το πρώτο τρίτο του 20ού αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό, ένα βασικό ερώτημα που τίθεται είναι αν με την πάροδο του χρόνου τα φαινόμενα αυτά εκφράζονται αποκλειστικά μέσα από τις συλλογικές δομές οργάνωσης ή αν αντίθετα απαντώνται ατομικές πρωτοβουλίες και ανοργάνωτες (ή τουλάχιστον πρόχειρα επεξεργασμένες) μορφές δράσης.
7.6.2017 Ίκαρος Μαντούβαλος
Συζητητής: Βαγγέλης Καραμανωλάκης 
Χίλλεια: «Κυνήγι μαγισσών» στην οθωνική Αθήνα;
 
Δέκα περίπου χρόνια μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, στη δημόσια σφαίρα  εισέρχεται δυναμικά το ζήτημα του αποκλεισμού της θρησκευτικής ετερότητας από πεδία κοινωνικών δράσεων. Με αφορμή τα γεγονότα που είναι γνωστά στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης ως Χίλλεια, οι επιθέσεις δηλαδή που εκδηλώθηκαν στην Αθήνα, το 1842, εναντίον του σχολείου των Hill, γίνεται προσπάθεια να σκιαγραφηθεί το ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εγγράφεται η παραπάνω δίωξη με την κατηγορία του προσηλυτισμού· έκφανση μιας θρησκευτικής διαμάχης που ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια ζωής του νεότευκτου κράτους και κορυφώθηκε στη δεκαετία του 1850. Στην πραγματικότητα επιχειρείται μια αναστοχαστική προσέγγιση αφενός της θέσης της ετεροδοξίας στην ελληνική πραγματικότητα, δεδομένης της ενεργού, κυρίαρχης παρουσίας της «κρατικής Εκκλησίας» σε αυτήν, αφετέρου της στάσης της πολιτείας απέναντι στην αρχή της ανεξιθρησκίας, μια αρχή που είχε εκφραστεί εμφατικά από τις Εθνοσυνελεύσεις της επαναστατικής περιόδου. Τέλος, στο περιθώριο της παραπάνω προβληματικής διατυπώνονται ερωτήματα που, αν και έχουν διερευνηθεί, έως έναν βαθμό, από την ελληνική ιστοριογραφία, ωστόσο εξακολουθούν να τροφοδοτούν τη σχετική με την εξάπλωση του προτεσταντισμού στην Ανατολή συζήτηση. Αν και σε ποιο βαθμό η εκπαιδευτική δράση του προτεσταντικού κινήματος εκδηλώθηκε ενιαία στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου (και δη του ελληνικού βασιλείου); Αν και σε ποιο βαθμό συνιστά απλά ένα προσηλυτιστικό μέσο, ή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ιδεολογικής θεώρησης και πολιτικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε από αμερικανικούς κύκλους κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα;
11.10.2017 Όλγα Κατσιαρδή-Hering

Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Ίκαρος Μαντούβαλος
Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1975-2017:
Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον

Αφορμή για τη συνάντηση αυτή και την εμφάνισή μου στο αγαπητό κοινό του Μνήμονα είναι η αφυπηρέτησή μου από το Πανεπιστήμιο, αλλά και η συνειδητοποίηση ότι μέρος της αιτίας για την ένταξή μου στην ερευνητική κοινότητα αποτέλεσε και η ομάδα των ιδρυτών του Μνήμονα, που τους γνώρισα ως φοιτήτρια λίγο πριν το 1975. Σε αυτούς θα αφιερώσω τις σκέψεις για μια προσωπική και όχι, ίσως, αντικειμενική αποτίμηση της ιστοριογραφίας περί τον Νέο Ελληνισμό. Άξονες της συζήτησης, στην οποία θα ήθελα να επικεντρωθούμε, είναι οι τάσεις που υπήρχαν και οδήγησαν στη σύνθεση της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, 1204-1827 (Απ. Βακαλόπουλος), στην έκδοση της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (Εκδοτική Αθηνών), εκείνες που προετοίμασαν την Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000  (επιμ. Β. Παναγιωτόπουλος, Τα Νέα) και αυτές τις οποίες ζούμε και αναμένουμε να εξελιχθούν, που ίσως να μην καταλήξουν σε μια νέα συνολική αποτίμηση, αλλά σίγουρα θα εκπροσωπούν τον καιρό τους. Συνηθίζεται να τονίζεται η απομόνωση της νεοελληνικής ιστοριογραφίας πριν από το 1975 (ήταν όμως πράγματι έτσι;), η μεγάλη συμβολή της λεγόμενης σχολής των Annales και των εκ Γαλλίας φωτισμένων ιστορικών μετά την μεταπολίτευση. Ανάπτυξη της μελέτης του νεοελληνικού διαφωτισμού: ναι, εξαιτίας της φωτεινής παρουσίας εκ Γαλλίας του Κ. Θ. Δημαρά και του Φ. Ηλιού, αλλά και του Π. Κιτρομηλίδη (εξ Η.Π.Α.) κ.ά.· αλλά μήπως η φωτεινή αυτή επίδραση άφησε στη σκιά τους λόγιους της κεντρικής Ευρώπης και της εκεί ελληνικής διασποράς; Ανάκτηση, λοιπόν, του «χαμένου χρόνου» στο παρόν και στο μέλλον. Οικονομική ιστορία: Καταλυτικός ο ρόλος του Σπ. Ασδραχά και του Β. Κρεμμυδά και η συνομιλία τους με τη γαλλική, κυρίως, οικονομική ιστοριογραφία. Μετά τα χρόνια ακμής στον τομέα του εμπορίου, της ναυτιλίας (μια από τις πιο διεθνοποιημένες σύγχρονες τάσεις της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού), περνάμε στην ιστορία των επιχειρήσεων, τη συλλογική οικονομική βιογραφία κ.ά.
Πού βρισκόμαστε, όμως, με άλλες τάσεις; Τάσεις πολιτικής ιστορίας (ιστορία των κομμάτων), ανθρωπολογίας, ιστορίας της οικογένειας κ.λπ. οφείλουν την ανάπτυξή τους στην επίδραση των Annales και τη γαλλική ιστοριογραφία και μόνο; Πού είναι η συμβολή της αντίστοιχης ομάδας του Cambridge, της Βιέννης; Η ανάπτυξη της ιστοριογραφίας της ελληνοβενετικής ανατολής; Οι οθωμανικές σπουδές;
Ερωτήσεις και απορίες μάλλον της αποχωρούσης; Μπορεί και όχι. 
1.11.2017  Χαρά Ροβίθη

Συζητητές: Κατερίνα Γαρδίκα, Τάσος Σακελλαρόπουλος
Φορείς της μνήμης εν τω γίγνεσθαι: ο ασθενής-στρατιώτης στον πόλεμο του ’40-41

Οι υγειονομικές υπηρεσίες του στρατού και η νοσηλεία που παρέχουν εν καιρώ πολέμου δεν είναι δυνατόν να εξομοιωθούν με την ιατρική θεραπεία σε περίοδο ειρήνης. Με αυτό το δεδομένο και έχοντας ως κέντρο του ενδιαφέροντος τους ανάπηρους του πολέμου του ’40, ξεκινώ από κάποιες σκέψεις σχετικά με τον προσδιορισμό της έννοιας της παθολογίας στο στρατό και τους όρους με τους οποίους γίνεται η ταύτιση με την έννοια του ασθενούς-τραυματία. Με άλλα λόγια διατυπώνω την υπόθεση ότι δεν υπάρχει ευθεία απάντηση στην ερώτηση ποιος είναι ο υγιής ή ο ασθενής στρατιώτης στην εμπόλεμη Ελλάδα του 1940. Σε αυτήν την παρουσίαση δεν γίνεται εξαντλητική διερεύνηση της ιατρικής παρέμβασης και νοσηλείας στον πόλεμο του ’40-41, αλλά μια ανάλυση ορισμένων όψεων αυτής της δράσης. Παράλληλα, με την καταγραφή διαφορετικών κατηγοριών στρατιωτών, που προσδιορίζονται ως μη υγιείς, επιχειρείται και ο συσχετισμός αυτού του προσδιορισμού με την αφηγηματική εκφορά των αναμνήσεών τους.
15.11.2017 Μάγδα Φυτιλή

Συζητήτριες: Μαρία Δαμηλάκου, Δήμητρα Λαμπροπούλου
«Ποιες μνήμες; Για ποια δημοκρατία;»: μια συγκειμενοποίηση και ιστορικοποίηση των πολιτικών μνήμης σε Ελλάδα, Ισπανία και Αργεντινή

Η εν λόγω ομιλία θα επικεντρωθεί στην ανάλυση της δημόσιας διαχείρισης του τραυματικού παρελθόντος στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Αργεντινή. Εάν το κράτος συνιστά τη θεσμοθετημένη σφαίρα έκφρασης πολύπλοκων κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών, τότε οι πολιτικές μνήμης αποτυπώνουν τόσο την πολιτική, οικονομική και κοινωνική συγκυρία της περιόδου κατά την οποία υιοθετούνται, όσο και τα παραταξιακά ερμηνευτικά σχήματα και τις πολιτικές στοχεύσεις εκείνων που κατέχουν κάθε φορά την εξουσία. Επομένως, είναι απαραίτητο να συγκειμενοποιήσουμε και να ιστορικοποιήσουμε τις πολιτικές μνήμης, ώστε να κατανοήσουμε τόσο το ίδιον περιεχόμενό τους, όσο και το περιεχόμενο που δίνεται κάθε φορά στη δημοκρατία. Συγκεκριμένα θα αναλυθούν τα μέτρα μεταβατικής δικαιοσύνης (οι δίκες στην Ελλάδα και την Αργεντινή και η γενικευμένη αμνηστία στην Ισπανία), οι πολιτικές μνήμης που θεσπίστηκαν στη δεκαετία του ’80 και του ’90 (η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και η άρση των συνεπειών του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα, τα μέτρα υλικής αποκατάστασης στην Ισπανία, ο νόμος που έθεσε τέρμα στις δίκες, ο νόμος της οφειλόμενης υπακοής και ο νόμος που έδινε χάρη στους καταδικασθέντες στην Αργεντινή), και τέλος το «δεύτερο κύμα διαπραγμάτευσης με το παρελθόν» (ο νόμος για την Ιστορική Μνήμη στην Ισπανία, οι νέες δίκες και η νέα ερμηνεία του «ποτέ ξανά» στην Αργεντινή).
29.11.2017 Σοφία Ματθαίου

Συζητητής: Κώστας Ράπτης
Σχέδια για την ίδρυση «Εταιρείας των εν Γοττίγγη Γραικών» κατά τις παραμονές της Επανάστασης

Στο ακατάτακτο τμήμα του Αρχείου του Κωνσταντίνου Ασώπιου στην Εθνική Βιβλιοθήκη σώζονται αποσπάσματα τριών σχεδίων κανονισμού ενός(;) ελληνικού προεπαναστατικού συλλόγου στη Γοττίγγη. Στο ένα υπονοείται μία «πατριωτική Αδελφότητα», την οποία προβλέπεται ότι θα συγκροτήσουν Έλληνες όλων των επαγγελματικών ομάδων, και στα άλλα δύο αναφέρεται σαφώς ο τίτλος «Φιλική Εταιρεία των εν Γοττίγγη Γραικών» με μέλη τους Έλληνες σπουδαστές στο πανεπιστήμιο της Γοττίγγης.
Τα σχέδια περιέχουν ορισμένες ταυτόσημες διατυπώσεις και προβλέψεις («πατριωτική αδελφότης», «κοινή πατρίς», «ενότης και φωτισμός της Ελλάδος», «ιερός δεσμός» μεταξύ των μελών, όρκος για την τήρηση των κανονισμών), ενώ η μόνη χρονολογία που αναφέρεται, στο ένα σχέδιο, είναι το 1819. Από το περιεχόμενο συνάγεται καταρχήν η σύνδεση με τον κοραϊκό κύκλο, τον «Λόγιο Ερμή», καθώς και με την υπό ίδρυση Ιόνιο Ακαδημία και τον Γκίλφορντ, ενώ είναι αδιαμφισβήτητος ο πατριωτικός στόχος σε όλα τα σχέδια. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι στους πρώτους Έλληνες που εγκατέλειψαν τις σπουδές τους, για να συμμετέχουν στην Επανάσταση, συγκαταλέγεται η ομάδα των «εν Γοττίγγη» (Θεόκλητος Φαρμακίδης, Κύριλλος Λιβέριος, κ.ά.) Πρόκειται για μία εταιρεία ή για δύο; Υλοποιήθηκαν τα σχέδια αυτά ή όχι; Ο φοιτητικός σύλλογος που φαίνεται να είναι ο στόχος του τρίτου σχεδίου συνδέεται με αντίστοιχες συσσωματώσεις στα γερμανικά πανεπιστήμια της εποχής; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που θα συζητηθούν.
13.12.2017 Αντώνης Αμπούτης

Συζητήτριες: Φωτεινή Ντάνου, Αθηνά Συριάτου 
Αριστοκρατική διακυβέρνηση και εμβάθυνση του βρετανικού νεωτερικού κράτους 
στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα

Κατά την περίοδο μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους, το βρετανικό κράτος πέρασε μία έντονα μεταβατική περίοδο εμβάθυνσης και επέκτασης των υποδομικών δικτύων εξουσίας του. Οι διαδρομές αυτής της επέκτασης και εμβάθυνσης των κρατικών δικτύων το πρώτο μισό του 19ου αιώνα είναι δυνατόν να ανιχνευθούν σε μικροϊστορικό επίπεδο μέσα από τη μελέτη των συζητήσεων στη Βουλή των Κοινοτήτων για τα θέματα της αστυνόμευσης και της εκπαίδευσης το 1839.
Ειδικότερα, δίνεται η δυνατότητα να ανιχνευθούν πολιτικές στρατηγικές και ρητορικές νομιμοποίησης εκ μέρους της αριστοκρατικής πολιτικής ελίτ αναφορικά με την επέκταση των λειτουργιών του κράτους. Οι διαμορφούμενες στρατηγικές και οι ρητορικές νομιμοποίησης, οι οποίες υιοθετούνταν από τους βρετανούς αριστοκράτες προέκυπταν σε μεγάλο βαθμό από την εν μέρει ανασημασιοδότηση πολιτικών αφηγημάτων και προσλήψεων της ύστερης Αναγέννησης και, κατά κύριο λόγο, του 17ου αιώνα. Η ανασημασιοδότηση αυτή βρισκόταν σε στενή συνάφεια με τις νέες προκλήσεις τις οποίες αντιμετώπιζε η πολιτική ελίτ, όπως ήταν οι νέες συνθήκες στα αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα και ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός, καθώς και με την πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στους Ουίγους και τους Τόρις. 
Με αυτόν τον τρόπο, είναι δυνατόν να εντοπιστεί η σύνδεση ανάμεσα στις προσλήψεις και τα αφηγήματα του 17ου αιώνα με πολιτικές πρακτικές που σχετίζονταν με την εμβάθυνση του νεωτερικού κράτους, καθώς και με προσλήψεις που άπτονταν της εθνικής ταυτότητας, του πολιτικού συντηρητισμού και του πολιτικού φιλελευθερισμού του 19ου αιώνα.
10.1.2018 Μάριος Δημητριάδης

Συζητητές: Κώστας Γαγανάκης, Νίκος Καραπιδάκης
Το θέατρο ως πεδίο προώθησης πολιτικών και οικονομικών διεκδικήσεων και ως χώρος εκτόνωσης κοινωνικών συγκρούσεων στις αγγλικές πόλεις του ύστερου Μεσαίωνα
 
Στη διάρκεια του 14ου αιώνα, οι αστικές συντεχνίες κατόρθωσαν να επιβληθούν στα αστικά συμβούλια με την προώθηση των οικονομικά ισχυρών μελών τους, αποκτώντας τόσο τον πολιτικό, όσο και τον οικονομικό έλεγχο πολλών αγγλικών πόλεων. Η εξουσιαστική αναδιανομή από τους γαιοκτήμονες στους εμπόρους δημιούργησε μια νέα πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, στην οποία η συμμετοχή σε μια επαγγελματική συνένωση ήταν αναγκαία για την εύρεση εργασίας. Καθώς η εμπλοκή των συντεχνιών στα αστικά συμβούλια προϋπέθετε την οικονομική ισχυροποίησή τους, ο κόσμος της εργασίας συμμετείχε ενεργά, επιδιώκοντας παράλληλα να εξασφαλίσει τους συναδέλφους τους, που βρίσκονταν στο έλεος της φιλανθρωπίας και που δεν τους ανταγωνίζονταν. Από τα μέσα του 14ου έως τα τέλη του 15ου αιώνα, παρατηρούνται πολιτικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί α) μεταξύ του στέμματος και των αστικών εξουσιαστικών φορέων-μελών των αστικών συντεχνιών, β) μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών και γ) μεταξύ των υπάλληλων στρωμάτων με τις αστικές αρχές και την Εκκλησία. Οι πολιτικές των αστικών εξουσιαστικών φορέων σε συνδυασμό με τις «κρίσεις» της περιόδου και την αδυναμία έκφρασης πολιτικού λόγου, ως απόρροιας τόσο του οικονομικού αποκλεισμού όσο και των παγιωμένων θεολογικών διδαχών, οδήγησαν τα μέλη των αστικών κοινοτήτων να καταφύγουν σε νέα εργαλεία πίεσης, μεταξύ άλλων στη δραματουργία και τα συντεχνιακά τελετουργικά, με στόχο τη διατήρηση των παραδοσιακών προνομίων τους και την διεκδίκηση νέων. Η ανακοίνωση εξετάζει πρώτον τους τρόπους με τους οποίους το εκκλησιαστικό/λαϊκό θέατρο μετασχηματίστηκε σε χώρο δημόσιας αντιπαράθεσης και προώθησης των πολιτικών και οικονομικών διεκδικήσεων των μελών των αστικών κοινωνιών. Δεύτερον αναδεικνύει τα πολιτικά επιχειρήματά τους, όπως αποκρυσταλλώθηκαν μέσα από τα θεατρικά δρώμενα και τρίτον εξετάζει την «κρυφή ατζέντα» των υπάλληλων στρωμάτων, η οποία στη βάση της ανά-νοηματοδότησης των εκκλησιαστικών διδαχών οδηγούσε σε κοινωνικές συγκρούσεις.
31.1.2018 Χρήστος Τριανταφύλλου

Συζητητές: Δήμητρα Λαμπροπούλου, Ηλίας Νικολακόπουλος
Συγκροτώντας τον «εθνάρχη»: πολιτικές χρήσεις του Ελευθέριου Βενιζέλου και της εποχής του στη μεταπολεμική Ελλάδα (1945-1967)

Καθώς οι συλλογικές αναπαραστάσεις για το ιστορικό παρελθόν αποκτούν συνεχώς νέες στρωματώσεις, ορισμένες «στιβάδες» τείνουν να θεωρούνται τόσο στέρεες, ώστε να περιβάλλονται με την αύρα του αυτονόητου. Μια τέτοια «στιβάδα» είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εποχή που θεωρούμε πως αυτός συμπυκνώνει. Αν και ο κρητικός πολιτικός έχει λάβει πλέον ορισμένα σταθερά χαρακτηριστικά στη δημόσια μνήμη, αυτό δεν σημαίνει πως ήταν πάντοτε έτσι. Η παρούσα ανακοίνωση βασίζεται στην εν εξελίξει διδακτορική διατριβή του γράφοντος, όπου γίνεται μια απόπειρα να σκιαγραφηθούν ορισμένες όψεις της ιστορικής διαδικασίας με την οποία ο Βενιζέλος έφτασε να θεωρείται σήμερα αυτονόητα «εθνάρχης».
Αυτή η διαδικασία δεν ήταν σε καμία περίπτωση γραμμική: στο διάστημα 1945-1967, ο κρητικός πολιτικός έγινε αντικείμενο επίκλησης από πλήθος πολιτικών φορέων και κομμάτων, από οργανώσεις και συλλόγους κάθε είδους. Η κάθε μερίδα τον μνημόνευε για τους δικούς της λόγους και σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες, με αποτέλεσμα να μπορεί να εντοπιστεί ένα πλήθος εικόνων και αναπαραστάσεων για τον Βενιζέλο. Μερικές από αυτές είναι: ο Βενιζέλος ως εθνάρχης και δημιουργός του σύγχρονου ελληνικού κράτους, ως πρόδρομος του μεταπολεμικού αντικομμουνιστικού πολιτικού συστήματος, ως επαναστάτης, ως πηγή ανολοκλήρωτων μεταρρυθμίσεων, κ.ο.κ. Ο κύριος άξονας αυτής της εργασίας είναι οι μεταπολεμικές πολιτικές χρήσεις του προσώπου του Βενιζέλου και της εποχής του, στο πλαίσιο της δημόσιας ιστορίας και της ανάγκης για επίκληση ενός παρελθόντος που θεωρείται πως μπορεί να καθοδηγήσει το παρόν. Μέσα από τη χρήση ποικίλων και ετερόκλητων πηγών, στόχος της εργασίας είναι να αναδειχθεί το περίπλοκο μωσαϊκό της συλλογικής μνήμης και, κυρίως, η χρήση του ιστορικού παρελθόντος ως συμβόλου μέσω του οποίου τόσα διαφορετικά ατομικά και συλλογικά υποκείμενα νιώθουν την ανάγκη να επικαλεστούν τον Βενιζέλο και να συγκρουστούν με άλλους προς υπεράσπιση της δικής τους εκδοχής του παρελθόντος. Το βασικό ερώτημα αυτής της εργασίας είναι, εν τέλει, το εξής: πώς λειτουργεί σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο η επίκληση ενός σημαντικού ιστορικού προσώπου στη μεταπολεμική ελληνική συγκυρία;
21.2.2018 Γιώργος Ρεγκούκος

Συζητήτριες: Άντα Διάλλα, Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου
Τι απέγιναν οι Ρώσοι ευγενείς;

Οι μεθοδολογικές προκλήσεις που παρουσιάζονται στην ιστορική μελέτη της Αυτοκρατορικής Ρωσίας δυσχεραίνουν την προσπάθεια να εξηγηθεί η εξαφάνιση των γαιοκτημόνων ως αναγνωρίσιμης κοινωνικής τάξης στα τέλη της περιόδου. Η εφαρμογή των αναλυτικών και στατιστικών εργαλείων της Ανάλυσης Κοινωνικών Δικτύων (SNA) μας επιτρέπει να ανιχνεύσουμε πολιτικά ρεύματα κατά τη μεταρρυθμιστική περίοδο και να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για τις ως επί το πλείστον ανεπίσημες εκφάνσεις ταξικής και πολιτικής σύμπλευσης-συσπείρωσης σε ένα κατεξοχήν ετερογενές κοινωνικό στρώμα. Τα συμπεράσματα που εξάγονται με τη χρήση της SNA είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα: Παρατηρείται ότι η στάση των γαιοκτημόνων δεν ήταν διόλου παθητική, αλλά κυρίως ότι η ταξική τους συνείδηση παραμένει και –σε ορισμένες περιπτώσεις– ενισχύεται έως το τέλος της περιόδου. Οι νέοι πολιτικοί σχηματισμοί που διαμορφώνονται στις επαρχίες δεν θα μπορούσαν να είχαν αποτυπωθεί αλλιώς για τον απλούστατο λόγο πως η λειτουργία τέτοιων θεσμών απαγορευόταν από το αυταρχικό καθεστώς. Με βάση την ανάλυση αυτή οδηγούμαστε σε μια νέα ερμηνεία: οι ευγενείς της Ρωσίας, κρίσιμο συστατικό στοιχείο του τριπτύχου «Αυταρχία – Ορθοδοξία – Έθνος» που συμπυκνώνει το «επίσημο δόγμα» της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, δεν θα απολέσουν την ταξική τους ταυτότητα. Αντίθετα, θα την ενισχύσουν, θα μεταλλάξουν τη σχέση τους με την κεντρική εξουσία και θα λάβουν δάνειο ζωής έως το 1905, οπότε και παύουν να παίζουν οποιοδήποτε ρόλο στην πολιτική ζωή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
28.2.2018 Κώστας Λάππας

Συζητητής: Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης
Ο Αναστάσιος Σπάχος και η «Ελληνική Νομαρχία»: ξαναπιάνοντας το νήμα απ᾽ την αρχή
 
Η Ελληνική Νομαρχία, τυπωμένη ανώνυμα το 1806 στην Ιταλία (Λιβόρνο), έχει αποδοθεἰ κατά καιρούς σε διάφορα πρόσωπα. Ο Ανδρέας Παπαδόπουλος Βρετός, που την βιβλιογράφησε για πρώτη φορά το 1857, αντλώντας υποθέτω από προφορικές μαρτυρίες, θεώρησε ως συγγραφέα της τον γιαννιώτη έμπορο στο Άμστερνταμ Σπυρίδωνα Σπάχο. Η άποψη αυτή αμφισβητήθηκε το 1869 από τον Κωνσταντίνο Σάθα, ο οποίος προσέγραψε το έργο, με βάση προφορικές και πάλι μαρτυρίες, στον Ιωάννη Κωλέττη. Ο κατάλογος των «υποψήφιων» συγγραφέων θα διευρυνθεί στον 20ό αιώνα. Δίπλα στα ονόματα του Σπάχου και του Κωλέττη θα προστεθούν τα ονόματα πλειάδας λογίων, από τον Γεώργιο Καλαρά ώς τον Αθανάσιο Ψαλίδα και τον Αδαμάντιο Κοραή.
Στην ανακοίνωσή μου ξαναπιάνω το νήμα απ’ την αρχή, επιστρέφοντας στον Σπάχο. Είναι ήδη γνωστό ότι Σπάχος με μικρό όνομα Σπυρίδων δεν υπάρχει. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τον έμπορο Αναστάσιο Σπάχο, που είχε γεννηθεί στα Γιάννινα περί το 1782 και έζησε στο Λιβόρνο για δέκα περίπου χρόνια (ώς το 1809/1810) και κατόπιν στο Άμστερνταμ. Το 1827 ήρθε στην Ελλάδα και υπηρέτησε ως ταμίας σε ένα στρατιωτικό σώμα στη Ναύπακτο, όπου και πέθανε το 1830.
Αλλά θα μπορούσε ο Αναστάσιος Σπάχος να είναι ο συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας; Μελετώντας εδώ και αρκετά χρόνια τα σωζόμενα, επιστολικά κυρίως, κείμενα του Σπάχου, είχα διαπιστώσει κάποια κοινά στοιχεία ανάμεσα σ᾽ αυτά και στην Ελληνική Νομαρχία, που καθιστούν πιθανή την υπόθεση της προσγραφής της στον ηπειρώτη έμπορο. Την υπόθεση αυτή ήρθε να ενισχύσει ένα πρόσφατο εύρημα. Αναζητώντας τεκμήρια της παρουσίας του Σπάχου στην Ολλανδία, εντόπισα κατάλογο δημοπρασίας δύο βιβλιοθηκών που πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ το 1839. Η μία από τις βιβλιοθήκες ανήκε στον Σπάχο. Ανάμεσα στα βιβλία, τα οποία προφανώς ο Σπάχος είχε αφήσει στο Άμστερνταμ φεύγοντας για την Ελλάδα το 1827, περιλαμβάνονται 103 αντίτυπα της Ελληνικής Νομαρχίας. Το τεκμήριο αυτό επιβάλλει να εξετάσουμε πιο συστηματικά τα χρόνια της παραμονής του Σπάχου στο Λιβόρνο: να δούμε το πολιτικό και ιδεολογικό κλίμα μέσα στο οποίο έζησε, τον κύκλο του και τα διαβάσματά του (κάποια στοιχεία προκύπτουν από τον κατάλογο της βιβλιοθήκης του) και τις δυνατότητες που είχε να συγγράψει ένα επαναστατικό κείμενο σαν την Ελληνική Νομαρχία.
7.3.2018 Γιώργος Γάσιας
Συζητητές: Χριστίνα Αγριαντώνη, Σωκράτης Πετμεζάς
 		 Η εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης στη Θεσσαλία του Μεσοπολέμου

Έπειτα από τους διαδοχικούς πολέμους της δεκαετίας 1912-1922 και τη βίαιη μετακίνηση ενός και πλέον εκατομμυρίου προσφύγων, το ζήτημα της αποκατάστασής τους έθεσε σε προτεραιότητα και την επίλυση του αγροτικού ζητήματος στο ελληνικό κράτος. Η διαδικασία της διανομής κλήρων γης σε γηγενείς χωρικούς και πρόσφυγες, η εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης δηλαδή, νομοθετήθηκε το 1917 και υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος για το μετασχηματισμό της υπαίθρου στο Μεσοπόλεμο.
Η παρουσίαση, λοιπόν, εστιάζει ακριβώς σε αυτό το θέμα. Πιο συγκεκριμένα επιδιώκει να παρουσιάσει τις συνθήκες που προετοίμασαν την εφαρμογή της, να αποτυπώσει τις ευρύτερες επιλογές των πολιτικών ιθυνόντων και των κρατικών αξιωματούχων της εποχής, να περιγράψει το μηχανισμό της εφαρμογής της και να αναδείξει την καίρια συμβολή της στις δομικές αλλαγές που συντελέστηκαν τότε στην ύπαιθρο.
21.3.2018 Ελένη Κυραμαργιού – Κατερίνα Χριστοφοράκη
Συζητήτρια: Ντίνα Βαΐου
 		 «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά - Από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης». Μια πρώτη αποτίμηση του ερευνητικού προγράμματος
Από τον Ιανουάριο του 2017 το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο υλοποιούν το ερευνητικό πρόγραμμα «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά - Από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης». Πρόκειται για ένα διεπιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα, που διεξάγεται με τη χρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής και επιχειρεί να μελετήσει το σύνολο των προσφυγικών συνοικισμών που αναπτύχθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά μετά το 1922. Μέσα από το πρόγραμμα θα διασωθεί και θα αναδειχθεί η προσφυγική ιστορία και η πολεοδομία των γειτονιών του Πειραιά. Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία του πολεοδομικού και ιστορικού άτλαντα του προσφυγικού Πειραιά.
Η έρευνα εστιάζει στην αστική ανάπτυξη του Πειραιά ξεκινώντας από το πρώτο διάστημα μετά την εγκατάσταση των προσφύγων. Η εικόνα της πόλης που γεμίζει άστεγους πρόσφυγες, των συνοικισμών που ξεπετάγονται «μέσα σε μια νύχτα» και γιγαντώνονται σε πολύ μικρό διάστημα κυριαρχεί στην ελληνική ιστοριογραφία. Στο πλαίσιο του προγράμματος μελετάται το «είδος» και ο τρόπος εγκατάστασης, η ύπαρξη ή μη μέριμνας και βοήθειας από τους αρμόδιους φορείς και το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην αστική εξέλιξη των προσφυγικών συνοικισμών από τα πρώτα αυτοσχέδια παραπήγματα έως την υλοποίηση του κρατικού σχεδίου αστικής αποκατάστασης τη δεκαετία του 1960. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα αξιοποιούνται αρχεία των φορέων αποκατάστασης, αρχεία που έχουν μελετηθεί αποσπασματικά ή που παραμένουν ανεξερεύνητα. Στόχος είναι να χαρτογραφηθούν οι πρόχειροι αρχικοί καταυλισμοί, οι αυτοσχέδιοι συνοικισμοί του Πειραιά καθώς και οι οργανωμένες προσπάθειες που ακολούθησαν. Η τοποθέτησή τους σε ένα διαδραστικό ψηφιακό χάρτη, όπου θα απεικονίζονται οι τροποποιήσεις ανάλογα με τις οικιστικές αλλαγές του κάθε συνοικισμού, αποτελεί επίσης στόχο του προγράμματος.		  
25.4.2018 Γιάννης Κόκκωνας
Συζητητές: Βάλτερ Πούχνερ, Άθως Δανέλλης
 		 Τα λανθάνοντα χειρόγραφα του «αγράμματου» Σωτήρη Σπαθάρη. Προς το τέλος της μεγάλης περιπέτειας ενός σπουδαίου αυτοβιογραφικού (και όχι μόνο) έργου

Ο καραγκιοζοπαίχτης και οικοδόμος Σωτήρης Σπαθάρης (1892-1974) δεν πήγε σαν παιδί στο σχολείο. Έμαθε να γράφει με τη βοήθεια ενός παιδικού φίλου του, χρησιμοποιώντας  σαν «αναγνωστικό» τους σταυρούς του νεκροταφείου της γειτονιάς του, όπου έβρισκε γράμματα «καθαρά και μεγάλα». Να διαβάσει με άνεση φαίνεται ότι δεν μπορούσε και μάλλον δεν διάβασε ποτέ του κανένα βιβλίο. Τα λίγα γράμματα που έμαθε του επέτρεψαν να αλληλογραφεί, να σκαρώνει τα ανορθόγραφα «προγράμματα» για τις παραστάσεις του και να γράψει το γοητευτικό βιβλίο Απομνημονεύματα και η τέχνη του Καραγκιόζη, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1960 και είναι μία από τις σπουδαιότερες πηγές της ιστορίας του ελληνικού θεάτρου σκιών. Το βιβλίο αυτό ωστόσο περιέχει όσα ξαναθυμήθηκε ο Σπαθάρης το 1958-59, στα 66 του χρόνια, από τα πολύ περισσότερα που είχε γράψει από το 1950 ώς το 1953, αναπτύσσοντας ένα πρώτο κείμενο που είχε συντάξει το 1945. Τα χειρόγραφα του 1945 και του 1950-53 δεν τα είχε στα χέρια του ο Σπαθάρης το 1958-59, όταν έγραφε το βιβλίο που γνωρίζουμε. Κείμενα γοητευτικά και εξαιρετικά πλούσια, το δεύτερο μάλιστα σχεδόν τριπλάσιο σε έκταση από το εκδεδομένο, παρέμειναν ως πρόσφατα ανέκδοτα και άγνωστα. Στη συνάντηση-συζήτηση της 25ης Απριλίου 2018 θα γίνει λόγος για τον τρόπο που γράφτηκαν, για τη γλωσσική μορφή, τα περιεχόμενα και την έκτασή τους, για τις επεμβάσεις των συνεργατών του Σπαθάρη, για ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο έκδοσής τους τη δεκαετία του 50 που δεν ευοδώθηκε  και για την προετοιμασία της έκδοσης που ελπίζεται ότι θα τερματίσει τη μεγάλη τους περιπέτεια.
6.5.2018 Σεθέλος Ισίδωρος Μπάλιος
Συζητητές: Σωτήρης Ριζάς, Μάγδα Φυτιλή		 Η Ελλάδα και η Ισπανία από τη δικτατορία στην ΕΟΚ. Ενταξιακές διαπραγματεύσεις, σοσιαλιστικά κόμματα και διμερείς σχέσεις, 1975-1985 

Ήδη από τους πρώτους μήνες της δημοκρατικής μετάβασης στην Ελλάδα και την Ισπανία, η επιθυμία πλήρους ένταξης στην ΕΟΚ έγινε ο πρωταρχικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής τόσο της ελληνικής όσο και της ισπανικής κυβέρνησης. Η Ελλάδα υπέβαλε το αίτημα πλήρους ένταξης το καλοκαίρι του 1975, μετά από την ψήφιση του νέου Συντάγματος, και έγινε πλήρες μέλος το 1981, ενώ η Ισπανία παρουσίασε το αίτημά της δύο χρόνια αργότερα, μετά από τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές το καλοκαίρι του 1977 και εντάχθηκε στην ΕΟΚ το 1986. Το ζήτημα της ένταξης στην ΕΟΚ ήταν και στις δύο χώρες κεντρικό θέμα των πολιτικών συζητήσεων μεταξύ των κομμάτων, κυρίως μετά το δεύτερο μισό του 1977 και τις πρώτες εκλογές στην Ισπανία, καθώς και τις δεύτερες μεταπολιτευτικές εκλογές στην Ελλάδα.
Στην παρούσα ανακοίνωση, αξιοποιώντας υλικό της υπό εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, θα επιχειρηθεί η συγκριτική ανάλυση των λόγων, καθώς η ελληνική και η ισπανική κυβέρνηση υπέβαλαν αίτημα πλήρους ένταξης στην ΕΟΚ σε σύντομο χρόνο από την έναρξη της διαδικασίας εκδημοκρατισμού, και της στάσης των σοσιαλιστικών κομμάτων έναντι της Ευρώπης, του ΠΑΣΟΚ και του PSOE. Τα κόμματα αυτά είχαν αναδειχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση από το 1977 και σχημάτισαν αυτοδύναμες κυβερνήσεις το 1981 και το 1982 αντίστοιχα. Ακόμα, θα προσπαθήσω να εξετάσω τον τρόπο που το ζήτημα της ένταξης στην ΕΟΚ επηρέασε τις διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ισπανίας από το 1977 μέχρι και την ολοκλήρωση των ισπανικών διαπραγματεύσεων το 1985.
17.10.2018 Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης Ο Λευκαδίτης γιατρός Πέτρος Δ. Στεφανίτσης (1791-1863) και τα ακυκλοφόρητα απομνημονεύματά του (1839)

Ο εντοπισμός του μοναδικού γνωστού αντιτύπου των απομνημονευμάτων του Π. Δ. Στεφανίτζη Ιατρού Λευκαδίου, απλή και μεμαρτυρημένη έκθεσις των εν Ελλάδι πράξεων και τυχών αυτού απ’ αρχής του αγώνος της επαναστάσεως μέχρι σήμερον· όπου περιέχονται και τα κατά την πολιορκίαν του Μεσολογγίου 1822 εν συνόψει, τα κατά την μεγάλην πολιορκίαν υπό Κιουταή και Ιβραΐμη 1825-1826 και την ηρωϊκήν έξοδον των εν αυτώ, το ανδραγάθημα του Κίτσου Τζαβέλλα Αρχηγού των Ελλήνων εις Κλέισοβαν, η σύστασις του Επτανησιακού σώματος και εκστρατεία εις Αθήνας, η εξιστόρησις της αρχής και του τέλους του Α΄ εθνικού νοσοκομείου Ναυπλίου και του εκεί κλινικού και οικονομικού συστήματος, ο ερχομός, ο θάνατος και το βαλσάμωμα του σώματος του μακαρίτου Κυβερνήτου, ο όρκος των Ελλήνων προς τον Βασιλέα Όθωνα και αι τρεις αυτού υποσχετικαί προκηρύξεις προς αυτούς, κτλ. Επισυνάπτονται δε και Παράρτημα αποδεικτηρίων, και εξ λιθογραφήματα σφραγίδων και νομισμάτων του Κυβερνήτου και του Βασιλέως, και του ιστορικού αργυρού νομίσματος του εκτυπωθέντος εν Παυαρία εις μνήμην της νέας Ελληνικής βασιλείας, προς δε και αι εικόνες του τε Κυβερνήτου και του Βασιλέως. Εν Αθήναις, Εκ της Τυπογραφίας Κ. Ράλλη, 1839, με 150 σελίδες συνολικά, ήταν μια χαρμόσυνη είδηση για τους ερευνητές της Επανάστασης του 1821, τους βιογράφους του Στεφανίτση, τους μελετητές της ιστορίας της ιατρικής και της ιστορίας της Λευκάδας.
            Η Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών αποφάσισε να ανατυπώσει το βιβλίο φωτομηχανικά και μου ανέθεσε την τεκμηριωμένη επανέκδοσή του, η οποία πέραν της ικανοποίησης τυπικών επί μέρους αποριών, που γεννά η μελέτη του βιβλίου, πρέπει να απαντά στα ερωτήματα τι νέο προσφέρει το απομνημόνευμα στην ιστορία του 1821 και στην ιστορία της τύχης των Αγωνιστών του, ιδιαίτερα εκείνων που ήταν Επτανήσιοι, προσδέθηκαν στην καποδιστριακή πολιτική μερίδα και ίσως το ρωσικό κόμμα, των ηττημένων δηλαδή, που δεν βρήκαν τρόπους επικοινωνίας με τους κρατούντες της μεταβατικής αναρχικής περιόδου και με το οθωνικό καθεστώς. Πρέπει να απαντά επίσης στο ερώτημα πόσο συμβάλλει το απομνημόνευμα στο καθάρισμα ή στο θόλωμα της εικόνας του συγγραφέα, με τις αυτοβιογραφικές πληροφορίες και εξηγήσεις που καταθέτει για τη μαθητεία και τη σταδιοδρομία του, την αφοσίωση και τις οργανωτικές ικανότητες που απαιτούσε το λειτούργημά του, την αγάπη για τους πάσχοντες, την πίστη στην ορθοδοξία, τη λατρεία στη μεγάλη και στη μικρή του πατρίδα, τη συμμετοχή και τη συνδρομή του σε θεσμούς της παιδείας, το συγγραφικό και εκδοτικό του έργο. Το τελευταίο ίσως ερώτημα είναι για την αιτία της εξαφάνισης του τυπωμένου βιβλίου των απομνημονευμάτων: προσπαθώ να τεκμηριώσω την εξήγηση ότι συνδέεται με την συγκρουσιακή πολιτική του πορεία, που κορυφώνεται την ώρα της έκδοσης του βιβλίου.
31.10.2018 Κατερίνα Δέδε

Συζητητές: Ηλίας Νικολακόπουλος, Γιώργος Σωτηρέλης
 
Η «ξεχασμένη» Γερουσία του Μεσοπολέμου

Στον 20ό αιώνα, και πιο συγκεκριμένα το 1927, θεσπίστηκε εκ νέου ως δεύτερο νομοθετικό σώμα η Γερουσία. Παρά τη βραχύβια παρουσία της στο πολιτικό στερέωμα -καταργήθηκε το 1935 με συντακτική πράξη-, η μεσοπολεμική Γερουσία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα πολιτικά τεκταινόμενα της περιόδου. Στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μελέτης για τους λόγους που οδήγησαν στη θέσπιση της Γερουσίας την περίοδο του Μεσοπολέμου, η παρουσίαση θα εστιάσει σε δύο ζητήματα. Το πρώτο αφορά την ίδια τη θέσπισή της μετά από «περιπέτειες» στο σύνταγμα του 1927, απόληξη μιας συζήτησης που είχε ξεκινήσει ήδη από την αναθεώρηση του συντάγματος του 1911. Το δεύτερο αφορά τον ιδιότυπο τρόπο συγκρότησης του σώματος των γερουσιαστών με τη διάκρισή τους σε άμεσα εκλεγόμενους, με εθνικές εκλογές, και έμμεσα εκλεγόμενους από συγκεκριμένες «επαγγελματικές οργανώσεις».
 
14.11.2018 Εύη Καρούζου
Συζητητές: Χρήστος Λούκος, Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου		 Εθνικές γαίες, εθνικά δάνεια και εθνική κυριαρχία, 1833-1843

Αντικείμενο της παρουσίασης είναι η σχέση μεταξύ εθνικού δανεισμού και εθνικής κυριαρχίας κατά τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Η συνθήκη της 7ης Μαΐου 1832, η οποία όρισε ως μονάρχη του ελληνικού κράτους τον πρίγκιπα Όθωνα της Βαυαρίας, όρισε επίσης ότι οι τρεις μεγάλες δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) θα εγγυώνταν ένα δάνειο 60 εκατομμυρίων φράγκων τόσο για τη συγκρότηση στρατού του νεαρού μονάρχη όσο και για τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Η τμηματική καταβολή του δανείου, οι δαπάνες της Αντιβασιλείας και οι αποζημιώσεις στην Τουρκία για τα εδάφη που συμπεριελήφθησαν στην τελική χάραξη των συνόρων συνέβαλαν ώστε το δάνειο να μην αποδώσει τα προσδοκώμενα οφέλη. Από την άλλη, οι καθυστερήσεις και οι παύσεις στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους μετέτρεψαν σύντομα την Ελλάδα σε πεδίο δοκιμής της πολιτικής των επεμβάσεων της Βρετανίας, πολιτικής η οποία ξεδιπλώθηκε με μεγαλύτερη ένταση στις μη ευρωπαϊκές χώρες-οφειλέτες εθνικών δανείων. Παράλληλα, οι ίδιες αυτές παύσεις πληρωμών έθεταν στο νεαρό ελληνικό κράτος ζητήματα κατανόησης της φύσης των εθνικών δανείων και της εθνικής κυριαρχίας. Πολύ σύντομα, φάνηκε ότι ήταν πολύ δύσκολο να εξυπηρετηθούν πολλοί στόχοι ταυτόχρονα με έναν αναιμικό κρατικό προϋπολογισμό: εξυπηρέτηση των δανείων της Επανάστασης, εξυπηρέτηση του δανείου των 60 εκατ. φρ., συγκρότηση κράτους και αλυτρωτική πολιτική -δηλαδή αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες- δεν ήταν δυνατόν να καλυφθούν από τα πενιχρά κρατικά έσοδα. Η ανεπάρκεια αυτή έθεσε εν αμφιβόλω τις προτεραιότητες της ελληνικής πολιτικής. Η σύναψη δανείων από ένα εθνικά κυρίαρχο κράτος επέβαλλε πρώτα απ΄όλα μια αληθινή εθνική κυριαρχία, δηλαδή εξουσία επιβολής και είσπραξης φόρων στο εσωτερικό του κράτους. Οι ελληνικές κυβερνήσεις ωστόσο σχεδίαζαν το μέλλον της Ελλάδας θέτοντας διαφορετικές προτεραιότητες, όπως ο αλυτρωτισμός και η παραχώρηση συντάγματος, μην έχοντας εξασφαλίσει ακόμη την εσωτερική εθνική κυριαρχία. Μπορούσαν αυτές οι προτεραιότητες να διατηρήσουν τη φερεγγυότητα της Ελλάδας σε μια εποχή επέκτασης του χρηματιστικού κεφαλαίου στις ευρωπαϊκές και εξω-ευρωπαϊκές χώρες και αύξησης της ευρωπαϊκής επιθετικότητας, η οποία όλο και απομακρυνόταν από το όραμα της «αιώνιας ειρήνης», όπως ενσαρκώθηκε ατελώς από το Ευρωπαϊκό Κονσέρτο; Ο φιλελευθερισμός και ο εθνικισμός πόσο ευθύνονταν τελικά για την αφερεγγυότητα της χώρας;
28.11.2018 Yusuf Ziya Karabıçak

Συζητητές: Παρασκευάς Κονόρτας, Σοφία Λαΐου		 Το Ορθόδοξο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στη διαμόρφωση της Οθωμανικής Εξουσίας, 1770-1839

Η ανακοίνωση έχει ως στόχο να παρουσιάσει τους μετασχηματισμούς της Οθωμανικής Εξουσίας μέσω της μεταβαλλόμενης σχέσης της με το Ορθόδοξο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η συνδρομή του Πατριαρχείου ήταν απαραίτητη για την Οθωμανική Εξουσία, ώστε να αποκρούσει πρώτα τη ρωσική προπαγάνδα, στη συνέχεια τη γαλλική και εν τέλει τη γοητεία των αποσχιστικών ιδεολογιών. Το Πατριαρχείο, με τη σειρά του, βρέθηκε σε σύγκρουση με τις αναδυόμενες ιδεολογίες των τελών του 18ου αιώνα, ως αποτέλεσμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Σε αυτή τη συμμαχία κάθε μέρος ήλπιζε ότι θα προστατεύσει τα συμφέροντά του.
Ο oρθόδοξος ανώτατος κλήρος ήταν ήδη ουσιώδες συστατικό στοιχείο της οθωμανικής διοίκησης στην Eποχή των Aγιάνηδων (ύστερος 18ος – πρώιμος 19ος αιώνας). Κατά τον ύστερο 18ο αιώνα, τόσο οι πατριάρχες, όσο και οι μητροπολίτες των αστικών κέντρων των Βαλκανίων ανέπτυξαν άμεσες σχέσεις με τις τοπικές ελίτ. Η επιτυχία του τοπικού ανώτατου κλήρου και οι επαφές του με το ποίμνιό του ήταν σε άμεση εξάρτηση από την καλή θέληση των κατά τόπους ισχυρών παραγόντων, με τους τελευταίους να περιμένουν εξυπηρετήσεις από τον κλήρο, επωφελούμενοι από τα διάφορα δίκτυα των οποίων αποτελούσαν μέρος. Η κατάσταση αυτή ανησυχούσε εξίσου το Πατριαρχείο και την οθωμανική διοίκηση.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο κυρίαρχος ρόλος του Πατριαρχείου στην κοινωνική ζωή των Ελληνορθοδόξων αναδύθηκε κατά την Εποχή των Επαναστάσεων και συνδεόταν άμεσα με τις προσπάθειες της οθωμανικής διοίκησης για συγκεντρωτισμό και εκσυγχρονισμό ως μία απάντηση στη διεκδίκηση από τους αγιάνηδες και τους εξωτερικούς αντιπάλους μεγάλου μέρους της εξουσίας. Ο κυρίαρχος αυτός ρόλος εδραιώθηκε μέσα από μία μακρά διαδικασία που διήλθε από δύο επαναστάσεις Ορθοδόξων, των Σέρβων και των Ελλήνων, κατά τη διάρκεια των οποίων ο κλήρος έπαιξε καίριο ρόλο στην οθωμανική στρατηγική.
12.12.2018 Δανάη Καρυδάκη

Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Δέσπω Κριτσωτάκη		 Ο Φρόυντ κάτω απ’ την Ακρόπολη: η ιστορία της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα (1915-1995)

Η ψυχανάλυση φτάνει στην Ελλάδα το 1915 με τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη και εξελίσσεται από τη Μαρία Βοναπάρτη –επιστήθια φίλη του Φρόυντ και μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας– και την ψυχαναλυτική της ομάδα (Ανδρέας Εμπειρίκος, Δημήτριος Κουρέτας και Γεώργιος Ζαβιτζιάνος) μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως, οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπως διαμορφώθηκαν από τη Ναζιστική Κατοχή, τον Εμφύλιο, τις διώξεις των αριστερών και την ιδεολογική και κοινωνική μετεμφυλιακή πόλωση, αλλά και τη δικτατορία των συνταγματαρχών οδήγησαν, εκτός των άλλων, κάθε προσπάθεια για εδραίωση της ελληνικής ψυχανάλυσης σε διάλυση και αποτυχία. Η Μεταπολίτευση με τις ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές που επέφερε αποτελεί σημείο καμπής στην ιστορία της ελληνικής ψυχανάλυσης. Μετά την πτώση της δικτατορίας, ψυχαναλυτές που είχαν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό επέστρεψαν, ίδρυσαν ψυχαναλυτικές εταιρίες, εκπαίδευσαν νέους ψυχαναλυτές και συνέβαλαν στη μεταρρύθμιση της ελληνικής ψυχιατρικής και την εδραίωση του νεοσύστατου ΕΣΥ, εντός του οποίου προσέφεραν ενίοτε την επιλογή της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας στην κοινότητα. Η παρούσα εισήγηση αντλεί υλικό από ανεξερεύνητα αρχεία και προφορικές μαρτυρίες, για να χαρτογραφήσει την περίπλοκη σχέση μεταξύ ψυχανάλυσης και ελληνικής κοινωνίας, με σκοπό να καλύψει ένα βιβλιογραφικό κενό όχι μόνο στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας αλλά και, ευρύτερα, στην ιστορία της ευρωπαϊκής ψυχανάλυσης και την ιστοριογραφία.
19.12.2018 Σπύρος Κακουριώτης

Συζητητές: Γρηγόρης Ιωαννίδης, Κωστής Κορνέτης		 Θεατρικές πρωτοπορίες του «’68» στην Ελλάδα της δικτατορίας: Μεταξύ διεθνικής αμφισβήτησης και αντιιμπεριαλισμού

Η περίοδος της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974) θεωρήθηκε, ιδιαίτερα παλαιότερα, εποχή σκοταδιστικής οπισθοδρόμησης, που κατέπνιξε κάθε πολιτιστική έκφραση. Τα τελευταία χρόνια, η εικόνα αυτή έχει μεταβληθεί, χάρη σε μελέτες που διερευνούν την άνθηση πολιτισμικών μορφών, μέσα από τις οποίες εκφράστηκε σε μεγάλο βαθμό η αμφισβήτηση του καθεστώτος στο εσωτερικό. Στο πεδίο της κουλτούρας, χάρη στους ιδιαίτερους κώδικες επικοινωνίας με το κοινό, μπορούσε να παρακάμπτεται η λογοκρισία και, μέσω της εγγενούς αμφισημίας της καλλιτεχνικής έκφρασης, να προσλαμβάνεται ως χειρονομία αμφισβήτησης και αντίθεσης στο καθεστώς. Σε αυτήν την κατεύθυνση, το πεδίο της θεατρικής πράξης, ιδιαίτερα του «πρωτοποριακού θεάτρου», αποδείχθηκε προνομιακός τόπος καλλιέργειας και έκφρασης αυτής της αμφισβήτησης. Ταυτόχρονα, υπήρξε προνομιακός αποδέκτης των τεκτονικών μετασχηματισμών της «πολιτισμικής επανάστασης» που σημειώνεται κατά τη μακρά δεκαετία του ’60 σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στις δυτικές κοινωνίες.
Η παρουσίαση εστιάζει στην πρόσληψη των καλλιτεχνικών και ιδιαίτερα των θεατρικών πρωτοποριών του «’68» στην Ελλάδα της δικτατορίας, εξετάζοντας τη μορφή που πήραν στην ελληνική σκηνή και τις λογοκριτικές αντιδράσεις του καθεστώτος. Διερευνάται ακόμη η σχέση τους με την πολιτική –που δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη– αλλά και οι εντάσεις που προκάλεσε στο θεατρικό πεδίο η συνάντηση του διεθνικού προτάγματος των θεατρικών πρωτοποριών του «’68» με τον αντιιμπεριαλιστικό λόγο της Αριστεράς. Τέλος, μέσα από το παράδειγμα σημαντικών πρωτοποριακών θιάσων της εποχής (Πειραματικό Μαριέττας Ριάλδη, Ελεύθερο Θέατρο και Ανοιχτό Γιώργου Μιχαηλίδη), αλλά και της παράστασης Το μεγάλο μας τσίρκο, τίθεται το ερώτημα για τον βαθμό στον οποίο οι πρωτοποριακοί πειραματισμοί ενοφθαλμίστηκαν στο ελληνικό θέατρο, καθώς και για τη φύση των μετασχηματισμών που υπέστησαν μετά την κατάρρευση της δικτατορίας.
16.1.2019 Αγγελική Χριστοδούλου

Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κώστας Λάππας		 Φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών στον Μεσοπόλεμο. Μια καινούρια ταυτότητα;

Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει συστηματική έρευνα και σημαντική παραγωγή μελετών για το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον φοιτητικό πληθυσμό κατά τον 19ο αιώνα. Η παραγωγή εμπλούτισε αποφασιστικά τη σχετική βιβλιογραφία προς νέες κατευθύνσεις, συγκριτικά με τις παλαιότερες, οι οποίες αναδείκνυαν κυρίως τον εθνικό ρόλο και την δημόσια παρουσία του ιδρύματος, διαθέτοντας πλέον μια σαφή εικόνα για το φοιτητικό σώμα κατά τον 19ο αιώνα. Πρόκειται για έναν πληθυσμό που συγκροτεί τη δική του ταυτότητα και παρουσία, με βάση μια σειρά από παράγοντες: την αδιάλειπτη συμμετοχή των φοιτητών σε εθνικούς και πολιτικούς αγώνες, την διαφοροποίηση απέναντι στους υπόλοιπους νέους σχετικά με το επιστημονικό κεφάλαιο που κατείχαν και τις συνακόλουθες διεκδικήσεις τους, καθώς και τις προσδοκίες της κοινωνίας για το διάδοχο επιστημονικό και επαγγελματικό δυναμικό που θα στελέχωνε και θα εκσυγχρόνιζε τη χώρα.
Στον Μεσοπόλεμο υπάρχουν μια σειρά από αλλαγές. Καταρχάς στην ίδια την ανώτατη εκπαίδευση, λόγω της διεύρυνσής της και της προσπάθειας του βενιζελικού στρατόπεδου για επαγγελματοποίηση των σπουδών και στροφή προς την εξειδίκευση. Και από την άλλη, στο φοιτητικό σώμα λόγω της αύξησης του αριθμού των φοιτητών και ιδίως των φοιτητριών, της επιβολής διδάκτρων από τα τέλη του 19ου αιώνα, της καθιέρωσης των εισαγωγικών εξετάσεων και της δυνατότητας νόμιμης συνδικαλιστικής δράσης. Κεντρικό ερώτημα της ανακοίνωσης είναι εάν και πόσο οι αλλαγές αυτές συγκροτούν μια νέα ταυτότητα του φοιτητικού σώματος, λαμβάνοντας υπόψη το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής, τα ιδεολογικά ρεύματα, αλλά και την ίδια τη νοηματοδότηση της έννοιας νεολαία κατά την περίοδο αυτή.

13.2.2019

Λάμπρος  Μπαλτσιώτης
Συζητητές: Λεωνίδας Εμπειρίκος, Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης  

Μουσουλμανικές κοινότητες στην Ελλάδα (1833-1881):Η ετερότητα στο νεοπαγές κράτος

Το παράδοξο της παραμονής λίγων χιλιάδων μουσουλμάνων στην Εύβοια μετά το 1833, και παρά τη σταδιακή μείωσή τους, φέρνει το κράτος όσων «πιστεύουσιν εις Χριστόν» αντιμέτωπο με τη διαχείριση ενός ζητήματος μάλλον αναπάντεχου. Πέραν των λίγων ισραηλιτών, οι μέχρι πρότινος ένοπλοι αντίπαλοι οθωμανοί, προστατευόμενοι της Πύλης, συμβιώνουν με τους πολίτες του νέου κράτους. Ηγεσία και διοικητικά στελέχη του μικρού βασιλείου, προσπαθούν από τη μια να δηλώσουν την πίστη τους στις αρχές του διαφωτισμού και να τηρήσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας και από την άλλη να συνδιαλλαγούν με τις παλαιές και νέες τοπικές ελίτ και να διαχειριστούν τις προσδοκίες του πληθυσμού. Από τη μια θέλουν να αποτινάξουν το οθωμανικό νομικό οικοδόμημα, από την άλλη αδυνατούν να λειτουργήσουν χωρίς αυτό.

Από το αρχειακό υλικό προκύπτει μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πραγματικότητα: τόσο περί της απουσίας φόβου στον μουσουλμανικό πληθυσμό, όσο ιδίως της διαχείρισης από τη μεριά του αδύναμου κρατικού μηχανισμού. Αναδεικνύονται δε οι ιδέες αυτών που σήμερα θα χαρακτηρίζαμε πολιτικές και διοικητικές ελίτ. Εκτός από το γενικότερο ενδιαφέρον για τη δυνατότητα εφαρμογής των αποφάσεων της διοίκησης και του αν η στάση της διαφοροποιείται αναφορικά με τους μουσουλμάνους, το υλικό μάς επιτρέπει να ανιχνεύσουμε πώς δρούσαν οι κοινότητες, τόσο οι μουσουλμανικές (ιδίως η μακροβιότερη της Χαλκίδας) όσο και οι χριστιανικές (πρόσφυγες και λίγοι ντόπιοι στην περίπτωση της Χαλκίδας). Μερικές δεκαετίες αργότερα, η αποδεκατισμένη κοινότητα της Χαλκίδας, λίγο πριν πεθάνει, θα χρησιμοποιηθεί ως «παράδειγμα» του πρότυπου βασιλείου στην προσπάθεια επέκτασής του προς βορράν.

27.2.2019

Κωστής Γκοτσίνας


Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Δημήτρης Πλουμπίδης
 

Ένα τελευταίο ποτήρι; Αλκοόλ και αντιαλκοολισμός στην Ελλάδα (1870-1940)

Σημαντικό προϊόν της γεωργικής και βιομηχανικής παραγωγής, πολύτιμο εξαγωγικό και εισαγωγικό αγαθό, αντικείμενο φορολόγησης, διατροφικό συμπλήρωμα, αναπόσπαστο μέρος θρησκευτικών και κοινωνικών τελετουργιών, το αλκοόλ στις διάφορες μορφές του διαπλέκεται ποικιλοτρόπως με τη ζωή των ανθρώπινων κοινωνιών. Εξίσου πολύπλευρο είναι και το ενδιαφέρον που παρουσιάζει για την ιστορία, την ανθρωπολογία ή την κοινωνιολογία. Η παρούσα ανακοίνωση εστιάζει στην ελληνική περίπτωση και στην ανάδυση ενός αντιαλκοολικού λόγου στο γύρισμα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ο καταγγελτικός αυτός λόγος αρθρώθηκε σε ένα πλαίσιο, το οποίο οπωσδήποτε ευνοούσε την κατανάλωση και την παραγωγή αλκοόλ: προώθηση της τοπικής βιοτεχνίας και βιομηχανίας οίνου και οινοπνεύματος, για να απορροφηθεί το πλεόνασμα της σταφιδοπαραγωγής, διαδεδομένες κοινωνικές πρακτικές και ιατρικές χρήσεις, αλλά και εμφάνιση νέων καταναλωτικών τάσεων. Από την άλλη μεριά, όσες και όσοι στρατεύτηκαν κατά του αλκοόλ από διάφορες θέσεις (γιατροί και ψυχίατροι, φεμινίστριες, σοσιαλιστές κ.ά.) προωθούσαν μέσω των δημόσιων παρεμβάσεών τους όχι μόνο ένα πρότυπο «εγκράτειας», αλλά και ένα συνολικότερο όραμα για την ελληνική κοινωνία, μαζί με τη δική τους επαγγελματική, κοινωνική ή πολιτική ατζέντα. Ωστόσο, τα επιχειρήματα του αντιαλκοολικού λόγου παρουσίαζαν διαφοροποιήσεις ως προς την ένταση και τον χαρακτήρα τους, γεγονός που αποδυνάμωνε ένα ούτως ή άλλως ανομοιογενές μέτωπο κατά του αλκοόλ. Τελικά, οι διαφοροποιήσεις αυτές και προπαντός οι οικονομικές, δημοσιονομικές, πολιτισμικές και ακαδημαϊκές συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα εξηγούν, όπως επιχειρεί να δείξει η ανακοίνωση, γιατί ο αντιαλκοολικός λόγος παρέμεινε μάλλον περιθωριακός σε σχέση με άλλες χώρες, έχοντας περιορισμένη απήχηση και επίδραση στη χάραξη δημόσιων πολιτικών.

13.3.2019

Κατερίνα Γαρδίκα
Συζητήτριες: Δέσποινα Καρακατσάνη, Ευγενία Μπουρνόβα
 

Γιατί μαίες;

Στην νεότερη ιστοριογραφία η μελέτη των μαιών αναπτύσσεται γύρω από πληθώρα προσεγγίσεων στο πλαίσιο της κοινωνικής ιστορίας τόσο των γυναικών ευρύτερα, όσο και της υγείας τους ειδικότερα. Η παρουσίαση επικεντρώνεται στη θέση των μαιών μέσα στον κόσμο των γυναικών κάτω από το πρίσμα της εμπιστοσύνης, της αυθεντίας και της διαχείρισης του γυναικείου σώματος. Η δραστηριότητά τους όμως λαμβάνει χώρα στην ιδιωτική σφαίρα, τη δημόσια και τη διασταύρωσή τους.  Οι πολιτείες, από την πλευρά τους, δημιούργησαν θεσμικά εργαλεία μέσω των οποίων οργάνωσαν τον έλεγχο της συμπεριφοράς των μαιών αλλά και ενίσχυσαν την κοινωνική τους δύναμη, άλλοτε αναθέτοντάς τους τη δική τους εκπαίδευση και άλλοτε υποτάσσοντας την εκπαίδευσή τους στους ιατρούς. Η μοναδικότητα ως προς το είδος της γνώσης που το κοινωνικό της περιβάλλον θεωρούσε ότι κατείχε η μαία, την τοποθετούσε σε κάποιο σημείο του φάσματος που εκτεινόταν από την επιστημονική γυναικολογία της εποχής της έως τα όρια της μαγείας, με βλέμμα, επομένως, που μπορούσε να κυμαίνεται από τον θαυμασμό ώς την καχυποψία. Η μαία, δηλαδή, μπορούσε να είναι ένα πρόσωπο υψηλού κοινωνικού κύρους χάρη στις εξειδικευμένες υπηρεσίες της στο πεδίο της αναπαραγωγής. Μπορούσε, όμως, να βαρύνεται και με υποψίες παραβατικότητας.

3.4.2019

Στέλλα Χατζοπούλου

 

Συζητήτριες: Δήμητρα Λαμπροπούλου, Μαρία Παπαθανασίου

 

Παιδιά στα ορυχεία και στις καπνοδόχους:

Προσλήψεις της παιδικής εργασίας στην Αγγλία (τέλη 18ου - μέσα 19ου αι.)

Η παιδική εργασία αποτέλεσε έναν από τους βασικούς μοχλούς της βρετανικής οικονομίας και καίρια συνιστώσα της εργατικής δύναμης ιδιαίτερα κατά τον ύστερο 18ο και πρώιμο 19ο αιώνα. Η αγγλική κοινωνία κλήθηκε να αντιμετωπίσει το κομβικό ζήτημα της τακτικής παιδικής εργασίας, δίνοντας έμφαση στη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών. Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται η παιδική εργασία στα ορυχεία και στις καπνοδόχους από τη δεκαετία του 1780 έως τη δεκαετία του 1840. Οι ομοιότητες και οι διαφορές που παρουσιάζουν τα δύο επιλεγμένα παραδείγματα παιδικής εργασίας καθιστούν δυνατή την αντιστικτική εξέτασή τους, η οποία αποσκοπεί στην προσέγγιση των διαφορετικών προσλήψεων της παιδικής εργασίας από μία άλλη οπτική. Μέσα από δημοσιεύματα στον Τύπο, νομοθετικές ρυθμίσεις, έργα λόγιας και λαϊκής λογοτεχνίας, καθώς και τη δευτερεύουσα βιβλιογραφία, εξετάζονται ειδικότερα: πρώτον, οι συνθήκες της εργασίας και η εμπειρία των παιδιών στα ορυχεία και τις καμινάδες· δεύτερον, η εξέλιξη των απόψεων της μεσοαστικής και ανώτερης τάξης σχετικά με την παιδική ηλικία και εργασία· τρίτον, οι τρόποι με τους οποίους προσλαμβάνονται οι εργασιακές ταυτότητες των ανήλικων ανθρακωρύχων και καπνοδοχοκαθαριστών.

17.4.2019

Ανδρέας Κοφινάκης

 

Συζητήτριες: Νικολέτα Γιαντσή, Φωτεινή Ντάνου

Κοινωνικές όψεις του αιρετικού φαινομένου στον δυτικό Μεσαίωνα

Τα πρώτα μεσαιωνικά αιρετικά φαινόμενα στη Δύση εμφανίζονται σποραδικά –στον χώρο και τον χρόνο– κατά τον 11ο αι. και για τους επόμενους τέσσερις αιώνες εκδηλώνονται ποικιλότροπα και σε πλήρη συνάρτηση με τις ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις της περιόδου· εξελίξεις, που αποτελούν το υπόβαθρο της σύγχρονης Ευρώπης, όπως η ανάδυση των πόλεων, η συγκρότηση εθνικών βασιλείων, η επικράτηση της εκχρηματισμένης οικονομίας και η εμπέδωση της παπικής εξουσίας. Χωρίς να αποδεχθούμε, πλήρως, την ιστοριογραφική προσέγγιση του γάλλου ιστορικού της σχολής των Annales, Georges Duby, σύμφωνα με την οποία η μεσαιωνική αίρεση υπήρξε κατ’ εξοχήν αντίσταση των καταπιεσμένων στην εγκαθίδρυση των ποικίλων μεσαιωνικών μορφών εξουσίας, την ίδια στιγμή, ωστόσο, θα την προσεγγίσουμε μέσα και από τη σύντομη παρουσίαση των διάφορων μεσαιωνικών αιρετικών φαινομένων ως μια «ιδεολογία της αμφισβήτησης», η οποία έχει ξεκάθαρα θρησκευτική αφετηρία, διαθέτει εν τούτοις σαφέστατες κοινωνικές συνεπαγωγές και προεκτάσεις, σύμφωνα και με το έργο των κοινωνικών ιστορικών Barbara Rosenwein και Robert Lerner μεταξύ άλλων. Θα σταθούμε, κυρίως, στην ανάδειξη κοινωνικών ή ακόμα και πολιτικών αιτημάτων, τα οποία εγκολπώθηκε ο αιρετικός λόγος της περιόδου, επιχειρώντας την ερμηνεία της ευρύτερης σχέσης του θρησκευτικού με το κοινωνικό και το πολιτικό στη μεσαιωνική Δύση και η οποία θα αναδειχθεί σε καταλύτη της ευρωπαϊκής ιστορίας κατά τη Μεταρρύθμιση. Τέλος, θα μας απασχολήσει και θα τεθεί ως υπόθεση μελλοντικής έρευνας η βυζαντινή «αιρετικότητα» της ίδιας περιόδου σε μια απόπειρα συγκριτικής μελέτης των δύο ιστορικών τόπων.

8.5.2019

Σωκράτης Πετμεζάς
Συζητητές: Αλέξης Φραγκιάδης, Χρήστος Χατζηιωσήφ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Αγροτικό ζήτημα και αγροτική μεταρρύθμιση στην Οθωμανική και μετα-οθωμανική επικράτεια: συγκλίνουσες ή αποκλίνουσες διαδικασίες;

Η μεταρρύθμιση των έγγειων σχέσεων και οι σχετικές πολιτικές και ιδεολογικές συγκρούσεις που εκδηλώθηκαν γύρω από το λεγόμενο «αγροτικό ζήτημα» έχει μελετηθεί κατά περίπτωση και αποσπασματικά, ως μια σειρά από πολιτικές και ιδεολογικές συγκρούσεις ή έγγειους μετασχηματισμούς. Επιπλέον, παρότι τόσο η Ελλάδα όσο και τα άλλα Βαλκανικά κράτη και η Τουρκία, προήλθαν από την ίδια οθωμανική αυτοκρατορική μήτρα, ελάχιστες συγκριτικές συσχετίσεις έγιναν μεταξύ των αντίστοιχων φαινομένων, ενώ η Οθωμανική-Τουρκική περίπτωση έχει αναδειχθεί, ρητά ή άρρητα, ως ο εθνικός αντίποδας για κάθε βαλκανική χώρα. Η παρουσίαση θα επιχειρήσει να υπονομεύσει, εν μέρει τουλάχιστον, αυτή την αντίληψη και να επισημάνει ότι, κατά τον 19ο και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, τόσο τα Βαλκανικά κράτη όσο και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε συνθήκες ταχύτατης εμπορευματοποίησης της παραγωγής και των παραγωγικών σχέσεων, επιχείρησαν με παράλληλο τρόπο να αντιμετωπίσουν το κοινό πρόβλημα του μετασχηματισμού των υπαρκτών επάλληλων ιδιοκτησιακών σχέσεων στην ύπαιθρο με τρόπο που να διευκολύνει την αύξηση των δημοσίων φορολογικών 
εσόδων, να ενισχύσει την νομιμότητα της κεντρικής εξουσίας και να υπονομεύσει ή να ελέγξει την ισχύ των τοπικών ή/και των γεωπολιτικών ανταγωνιστών της.

5.6.2019

Βαγγέλης Σαράφης

 

Συζητητές: Χρήστος Λούκος, Βάσω Σειρηνίδου

 

Έλεγχος και δημόσια οικονομικά: η Επιτροπή επί των εθνικών λογαριασμών
(1826 – 1827)  

Τον Απρίλιο του 1826 η Γ΄ Εθνοσυνέλευση αποφάσισε τη συγκρότηση λογιστικής επιτροπής, της Επιτροπής επί των εθνικών λογαριασμών, η οποία όφειλε να ελέγξει το σύνολο των δημόσιων λογιστικών καταστίχων από την έναρξη της Α΄ Περιόδου της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλάδος (Ιαν. 1822) έως και την ανάληψη καθηκόντων από τη Διοικητική Επιτροπή (Απρ. 1826). Η λογιστική επιτροπή ύστερα από έναν χρόνο λειτουργίας κατέθεσε το πόρισμά της, τον Απρίλιο του 1827 στην Γ΄ κατ’ επανάληψη Εθνοσυνέλευση. Η ολιγοσέλιδη αναφορά της, δημοσιευμένη ήδη τον 19ο αιώνα από τον Ανδρέα Μάμουκα, αποτέλεσε βασική πηγή τεκμηρίωσης για την ελληνική ιστοριογραφία που ασχολήθηκε με τα δημόσια οικονομικά του Αγώνα και συνέβαλε αποφασιστικά στη διατύπωση ερμηνειών που στο κέντρο τους τοποθέτησαν έννοιες όπως η διαφθορά ή οι καταχρήσεις.

            Μέσα από την απάντηση σε μία βεντάλια ερωτημάτων, θα επιχειρηθεί να μετατεθεί η προβληματική από τις πληροφορίες, που μας προσφέρει το ίδιο το πόρισμα, στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της επιτροπής. Έτσι θα διερευνηθεί το πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου αυτή συγκροτήθηκε και λειτούργησε, ο τρόπος με τον οποίο εργάστηκε, καθώς και οι τυχόν διαφωνίες που αναδείχθηκαν κατά τη διάρκεια λειτουργίας της. Ακόμη μέσα από τη διερεύνηση της σύνθεσής της θα αναζητηθούν οι γνωστικές και εμπειρικές προϋποθέσεις των μελών της για τη διεκπεραίωση ενός τέτοιου έργου. Η προσέγγιση τέτοιων ζητημάτων ανοίγει μία ακόμη οπτική για την πληρέστερη κατανόηση της διαδικασίας συγκρότησης δημοσιονομικών θεσμών κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. 
Τετάρτη, 
16.10.2019

Χρήστος Λούκος

Συζητητές: Χριστίνα Αγριαντώνη, Σάκης Δημητριάδης 		      Αμπέλι, κρασί και κοινωνία: Μερικές σκέψεις για την οινοπαραγωγή
και τους οινοπαραγωγούς στη Σαντορίνη (περίπου 1830-1940).

Η Σαντορίνη είναι κυρίως γνωστή για το ηφαίστειό της, τις μινωικές αρχαιότητες, τα αμπέλια και το κρασί της και τελευταία για τον τουρισμό της. Σε όλα αυτά υπάρχει μια μικρή ή μεγαλύτερη διαπλοκή. Η ομιλία θα σταθεί στα αμπέλια του νησιού και το προϊόν τους. Θα προσπαθήσει να αναδείξει τη διαδικασία παραγωγής και διάθεσης του κρασιού: τους ιδιοκτήτες και καλλιεργητές των αμπελιών, τον παραγόμενο οίνο, τις διακυμάνσεις στην παραγωγή του, τον τρόπο εμπορίας του στην εξωτερική κυρίως αγορά, αλλά και την ελληνική και ποιοι εμπλέκονται σε αυτή, τους ένθερμους ή μη καταναλωτές του, τα έσοδα από την πώλησή του και ποιοι τα καρπώνονται κλπ.
Τα φαινόμενα αυτά θα ιδωθούν στη διαδρομή του χρόνου, από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους έως και τον Μεσοπόλεμο, για να φανούν οι συντελούμενες αλλαγές. Θα αναζητηθούν οι επιπτώσεις αυτής της σχεδόν μονοκαλλιέργειας στην οικονομία του νησιού, στις κοινωνικές σχέσεις και στη ζωή των κατοίκων γενικότερα. Θα τονιστούν, τέλος, οι προσπάθειες που επιχειρήθηκαν για να αντιμετωπιστεί η κάμψη της ζήτησης του σαντορινιού οίνου στη Ρωσία και αλλού, κάμψη που θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο νησί.
Για τα παραπάνω, αξιοποιήθηκαν, πλην της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και του Τύπου, τεκμήρια που προέκυψαν από την ταξινόμηση των αρχείων των δήμων και κοινοτήτων της Σαντορίνης. Ταξινόμηση που επιχειρήθηκε με νεότερους συναδέλφους σε έξι δεκαπενθήμερες φθινοπωρινές περιπέτειές μας από το 2014 έως το 2019.
Τετάρτη, 20.11.2019 Παναγιώτης Ελ Γκεντί
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Σοφία Ματθαίου		  Από τον κατάλογο στην ιστορία (;)
Πρακτικές στην ιστοριογράφηση των γραμμάτων των νεότερων χρόνων (18ος-19ος αι.)

Κατά τον 18ο αιώνα κάνουν την εμφάνισή τους ιστοριογραφικά εγχειρήματα, τα οποία στόχο έχουν να καταγράψουν τους Έλληνες στην καταγωγή/ελληνόφωνους λογίους και τα έργα τους σε μία προσπάθεια αφ’ ενός ανάδειξης των επιτευγμάτων του Γένους και αφ’ ετέρου υπεράσπισης του τελευταίου από τους κατά καιρούς αρνητές του. Η συστηματοποίηση αυτής της προσπάθειας επιτυγχάνεται κατά τον 19ο αιώνα, οπότε και η παραπάνω πρακτική εξακολουθεί ή μεταμορφώνεται σε άλλες (βιβλιογραφία, γραμματολογία/«ιστορία νεοελληνικής λογοτεχνίας» κτλ.). Οι ιστοριογραφικές κατ’ ουσίαν αυτές πρακτικές κατά τον 19ο αιώνα σχετίζονται με τα εθνικά desiderata και αποτελούν μία προσπάθεια καταγραφής, κατάταξης και τεκμηρίωσης του νεοελληνικού γραμματειακού πολιτισμού. Σκοπός μου είναι να αναδείξω την παραπάνω διαδικασία ως επιστημονική πρακτική στο πλαίσιο της ιστορίας των ανθρωπιστικών επιστημών και ιδίως της μετέπειτα νεοελληνικής φιλολογίας. Μέσω της επιστροφής στις «τεχνολογίες» των κειμένων, της επανεπίσκεψης των επιστημολογικών κατηγοριών του παρελθόντος και της ανάδειξης της ιστορικότητας κομβικών έργων η ανακοίνωση θα επιχειρήσει να αναδιαπραγματευτεί τις κατηγορίες και πρακτικές ιστοριογράφησης των γραμμάτων, προκειμένου να προτείνει επιχειρήματα υπέρ μιας επανεξέτασης των λόγων και των ιστοριογραφικών πρακτικών του 18ου και 19ου αι.
Τετάρτη, 27.11.2019 Αλέξανδρος Μακρής

Συζητήτριες: Κατερίνα Λαμπρινού, Τζένη Λαλιούτη 		 Προσλήψεις του Βιετνάμ από την ελληνική Αριστερά στη δεκαετία του 1960

Ο πόλεμος του Βιετνάμ υπήρξε κορυφαίο πολιτικό, στρατιωτικό και πολιτισμικό γεγονός του 20ού αιώνα, με μακρόχρονη και καθοριστική επίδραση στην παγκόσμια ιστορία. Αποτέλεσε, ίσως, το πλέον «εξωφρενικό» προϊόν του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού, ενώ ταυτόχρονα σηματοδότησε ένα αποφασιστικό αδιέξοδο στην πολιτική της διπολικής αντιπαλότητας. Παράλληλα, ενέπνευσε καθοριστικά τη νεανική διαμαρτυρία και αποτέλεσε βασική θεματική της ριζοσπαστικής κουλτούρας της «απείθαρχης» δεκαετίας του 1960. Η αμερικανική εισβολή οδήγησε στη συγκρότηση ενός αντιπολεμικού κινήματος με παγκόσμια εμβέλεια, ενώ η αντίθεση σε αυτήν αναδείχθηκε σε διεθνικό πρόταγμα που πλαισίωσε επιμέρους διαμαρτυρίες, εξεγέρσεις και κινήματα ανά την υφήλιο.
Η ανακοίνωση αυτή φιλοδοξεί να ανιχνεύσει τις διαδρομές που η υπόθεση του Βιετνάμ ακολούθησε στην Ελλάδα της «σύντομης» δεκαετίας του 1960, επιχειρώντας να συνομιλήσει με τη διεθνή βιβλιογραφία και να εντάξει την ελληνική περίπτωση στο κινηματικό κάδρο των ριζοσπαστικών «σίξτις». Συγκεκριμένα, θα επιχειρηθεί μια ανάλυση του τρόπου που το Βιετνάμ, ερμηνεύτηκε, πλαισιώθηκε και επανανοηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του εγχώριου πολιτικού σκηνικού και του πώς το βίωσε και το ενέταξε στο ρεπερτόριό της η ελληνική Αριστερά. Ένα δευτερεύον ερώτημα αφορά τις διαφοροποιήσεις που παρουσιάζονται στον λόγο των οργανώσεων της Αριστεράς αλλά και το πώς οι διαφοροποιήσεις αυτές γύρω από το Βιετνάμ μας επιτρέπουν να ψηλαφήσουμε ευρύτερες διαφοροποιήσεις εντός του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου ή την εμφάνιση διαφορετικών ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων και μορφωμάτων. 
Τετάρτη, 11.12.2019 Ιωσήφ Μαραβελάκης

Συζητήτριες: Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Αθηνά Συριάτου		 Από την Κρήτη στο Λονδίνο: Ένα παράδειγμα άσκησης βρετανικής δύναμης
και πολιτικής «από τα κάτω» σε ένα οθωμανικό νησί του 19ου αιώνα
Η Μεγάλη Βρετανία αποτελούσε μια χώρα με ένα από τα πιο ανεπτυγμένα δίκτυα διπλωματών στον οθωμανικό χώρο και την πιο στενή υποστηρίκτρια της εδαφικής ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 19ου αιώνα. Στην περίπτωση της Κρήτης αυτό συνεπαγόταν μια σταθερή πολιτική υποστήριξης της οθωμανικής κυριαρχίας στο νησί, κάτι που εκφραζόταν με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά στην «ευρωπαϊκή ορχήστρα», ανάλογα με τις ισορροπίες που υπήρχαν στην Ευρώπη σε κάθε περίοδο κρίσης του Κρητικού Ζητήματος. Στην περίπτωση των Βρετανών προξένων και των Ελλήνων υποπροξένων της Μ. Βρετανίας, των εντολοδόχων δηλαδή εκείνων που καθόριζαν την επίσημη βρετανική πολιτική, η κατάσταση ήταν εξίσου ή και περαιτέρω πολύπλοκη. Οι κατώτεροι αυτοί διπλωμάτες διατηρούσαν αμφίδρομη σχέση με τους ανωτέρους τους (δηλαδή τον Υπουργό Εξωτερικών και τον Βρετανό Πρέσβη της Κωνσταντινούπολης), καθώς τους πληροφορούσαν για την εσωτερική κατάσταση στο νησί, έτσι ώστε οι τελευταίοι με βάση τις πληροφορίες αυτές και σε συνδυασμό με την ευρωπαϊκή κατάσταση να καθορίζουν την πολιτική της χώρας τους για το Κρητικό Ζήτημα, ενώ ταυτόχρονα είχαν την υποχρέωση να εκτελούν τις αποφάσεις των δύο παραπάνω κέντρων λήψης αποφάσεων. Αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν παθητικά όργανα άσκησης βρετανικής πολιτικής στο νησί. Αντιθέτως, υπήρχε μια ευελιξία στη δράση τους. Η ευελιξία αυτή είχε ως αποτέλεσμα οι τοπικοί πρόξενοι και υποπρόξενοι να ασκούν μια δική τους πολιτική, είτε επηρεασμένοι από τις εσωτερικές συνθήκες είτε επειδή προσπαθούσαν να προστατέψουν τα δικά τους συμφέροντα, τα οποία δεν ταυτίζονταν πάντα με εκείνα της Μ. Βρετανίας. Σκοπός της έρευνας είναι η αποκάλυψη τέτοιων συγκλίσεων και αποκλίσεων, μεταξύ της επίσημης πολιτικής του Λονδίνου για την Κρήτη και εκείνης των προξένων και υποπροξένων, καθώς και των αποτελεσμάτων που έφερνε η δραστηριότητα των δεύτερων στην άσκηση της βρετανικής πολιτικής, αλλά και στο εσωτερικό του νησιού από το 1830 μέχρι το 1878.
Τετάρτη, 18.12.2019
Στρατής Μπουρνάζος
 
Συζητητές: Τζένη Λιαλιούτη, Ευγένιος Ματθιόπουλος
 Το Congress for Cultural Freedom (CCF) στην Ελλάδα, 1950-1967
Πολιτισμικός Ψυχρός Πόλεμος και φιλελεύθερος αντικομμουνισμός
Το Congress for Cultural Freedom (CCF, 1950-1967) ήταν ένας διεθνής οργανισμός που συγκρότησαν κορυφαίοι Δυτικοί διανοούμενοι και καλλιτέχνες, με την κρυφή υποστήριξη και χρηματοδότηση της CIA, στο πλαίσιο του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού των δύο υπερδυνάμεων. Σκοπός του υπήρξε η προώθηση ενός δυτικού (ευρωπαϊκού-αμερικανικού) πολιτισμού, με έμφαση στις δυτικές αξίες (αστική δημοκρατία, ελευθερία του λόγου, πολιτικά δικαιώματα, ελεύθερη αγορά), που θα αμφισβητούσε την κυριαρχία της κομμουνιστικής Αριστεράς και της ΕΣΣΔ στους τομείς της διανόησης και των τεχνών. Το CCF ανέπτυξε δραστηριότητα σε περισσότερες από 30 χώρες, οργάνωσε συνέδρια και εκθέσεις, ενώ εξέδωσε υψηλού κύρους περιοδικά (Der Monat, Preuves, Encounter, Tempo Presente κ.ά.).
Αφού σκιαγραφηθεί η δράση του CCF στην Ελλάδα (βασικά πρόσωπα –κυρίως διανοούμενοι–, δίκτυα, περιοδικά, σχέση με το διεθνές CCF) θα εξεταστούν οι λόγοι για τους οποίους αυτή υπήρξε υποτονική και δεν άφησε διακριτό στίγμα. Εδώ θα συζητηθούν θέματα όπως ο αντιαμερικανισμός (πολιτικός και πολιτισμικός) και η ισχνότητα της μη κομμουνιστικής Αριστεράς. Επίσης, η ρήξη, μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1950, των φιλελεύθερων διανοούμενων και καλλιτεχνών με την «εθνικοφροσύνη» και η ώσμωσή τους με την Αριστερά και, τέλος, η κυριαρχία, και στο μετεμφυλιακό ελληνικό τοπίο, του αντικομμουνισμού «του κονσερβοκουτιού και των μητραλοιών», σε αισθητή απόσταση από τον φιλελεύθερο αντικομμουνισμό του CCF, o οποίος δεν μπόρεσε να αποκτήσει σοβαρά ερείσματα στη χώρα μας.
Τετάρτη, 8.1.2020

Παναγιώτης Ιωάννου

Συζητητές: Νίκος Δασκαλοθανάσης, Παρασκευάς Ματάλας

 Έλληνες καλλιτέχνες στο Risorgimento
Παρουσιάζονται στοιχεία για Έλληνες καλλιτέχνες οι οποίοι, ευρισκόμενοι στην ιταλική χερσόνησο για σπουδές ή για εργασία, συμμετείχαν στις εξελίξεις των διαφόρων φάσεων της ιταλικής Παλιγγενεσίας. Παρόμοια με πολλούς Έλληνες λόγιους και πολιτικούς του 19ου αιώνα, οι οποίοι εμπνέονταν από τους αγώνες των Ιταλών επαναστατών, στον βαθμό που είχαν συγγενείς πολιτικές, ιδεολογικές και πολιτιστικές ανησυχίες και κατά κάποιον τρόπο κοινές προσδοκίες, αρκετοί καλλιτέχνες, ζώντας μέσα στο επαναστατικό κλίμα των ιταλικών πόλεων (κατά κύριο λόγο της Ρώμης, της Βενετίας, της Φλωρεντίας και της Νάπολης), ήρθαν σε επαφή με κύκλους πατριωτών, συμμερίστηκαν το όραμα Ιταλών συναδέλφων τους -οι Ιταλοί καλλιτέχνες διαδραμάτισαν έναν ιδιαίτερο ρόλο στις εξελίξεις του Risorgimento-, συμμετείχαν ακόμα και σε ένοπλες συγκρούσεις, ειδικά κατά τα γεγονότα του 1848, άρθρωσαν κάποιον πολιτικό λόγο και έδωσαν έργα ανάλογης εικονογραφίας. 
Τετάρτη, 
19.2.2020		 Άντα Διάλλα

Συζητήτριες: Νάσια Γιακωβάκη, Εύη Καρούζου

Το Συνέδριο της Βιέννης: παλιές και νέες ιστορίες από μια ρωσική προοπτική
Το Συνέδριο της Βιέννης (1814-1815) εξετάζεται τις περισσότερες φορές ως το συνέδριο που αποκήρυξε τις επαναστατικές ιδέες και εγκαινίασε την εποχή της Παλινόρθωσης. Ωστόσο, ορισμένες νέες μελέτες για το θέμα υποστηρίζουν ότι η αποτροπή των επαναστάσεων ήταν η μια όψη της ιστορίας. Η άλλη όψη ήταν ότι οι βασιλείς και οι πολιτικοί που συγκεντρώθηκαν στη Βιέννη αντιλαμβάνονταν ότι το μεταπολεμικό σύστημα ασφαλείας θα έπρεπε να επιτευχθεί όχι μόνο με το να αποτραπεί η επανάσταση αλλά ταυτόχρονα και η αντεπανάσταση. Την ίδια εποχή η Ρωσία εδραίωνε τη θέση της ως μια μεγάλη Ευρωπαϊκή δύναμη με πολιτικούς, αλλά και πολιτισμικούς όρους. Ενάντια στα παλαιά και τρέχοντα στερεότυπα που συνήθως τοποθετούν την χώρα αυτή στο περιθώριο των ευρωπαϊκών εμπειριών, ο ρωσικός «ευρύς 18ος αιώνας» έφερνε τη Ρωσία στο κέντρο της μεταναπολεοντείου εποχής. Η παρουσίασή μου θα αρθρωθεί γύρω από δύο άξονες: α) την επανεξέταση της έννοιας της Παλινόρθωσης σε συνάρτηση με ιδέες σχετικές με την πηγή της κυριαρχίας, τη σκλαβιά, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το συνταγματισμό και τέλος την ίδια την έννοια της επανάστασης στενά συνδεδεμένης με την ιδέα της Ευρώπης (είτε ως φόβο, είτε αντιθέτως ως πηγή ελπίδας), β) την εκ νέου επίσκεψη της σημασίας του Συνεδρίου από μια ρωσο-ελληνική οπτική ως μιας κρίσιμης στιγμής για να κατανοήσει κανείς το μεσογειακό επαναστατικό κίνημα της δεκαετίας του 1820.
Τετάρτη, 4.3.2020 Άννα-Μαρία Σιχάνη

Συζητητές: Κατερίνα Γαρδίκα, Βαγγέλης Καραμανωλάκης
 

«Τα τεχνικά μέσα»: Τεχνολογίες αναπαραγωγής και αποθήκευσης κειμενικών τεκμηρίων και ιστορικοφιλολογική έρευνα στη μεταπολιτευτική Ελλάδα

Η παρουσίαση αυτή επιχειρεί να αναδείξει μια λιγότερο γνωστή, «υλική» διάσταση γύρω από την ανάπτυξη των ιστορικοφιλολογικών κλάδων στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, μέσα από την ιστορία ένταξης των τεχνολογιών αναπαραγωγής και αποθήκευσης κειμενικών τεκμηρίων στην ιστορικοφιλολογική έρευνα. Μέσα από μηχανήματα, συσκευές, εγχειρίδια χρήσης και πρακτικές, αλλά και θεωρητικά και τεχνικά σημειώματα, συζητήσεις και δημόσιες τοποθετήσεις γύρω από την υιοθέτηση των «τεχνικών μέσων», όπως τα μικροφίλμς, οι φωτομηχανικές ανατυπώσεις και οι φωτοτυπίες, η έρευνα ιχνηλατεί την προοδευτική μεταβολή των όρων εργασίας, καθώς και τον επιστημολογικό και μεθοδολογικό εκσυγχρονισμό των νεοελληνικών ιστορικοφιλολογικών κλάδων σε συνδυασμό με τεχνολογικές και ευρύτερες πολιτισμικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και οικονομικές εξελίξεις στη μεταπολιτευτική Ελλάδα αλλά και διεθνώς, αναδεικνύοντας, έτσι, την οργανική σύνδεση επιστημολογικών, μεθοδολογικών και διανοητικών πρακτικών με την ιστορικότητα, την υλικότητα και την τεχνολογία. 

Η έρευνα επικεντρώνεται στην εξοικείωση και τη δράση σημαντικών συντελεστών του χώρου, κυρίως του Κ. Θ. Δημαρά και του Φίλιππου Ηλιού, σε σχέση με τις σύγχρονές τους τεχνικές μεθόδους, όπως οι μικροφωτογραφικές εφαρμογές στον χώρο του εντύπου και του χειρογράφου και οι φωτομηχανικές μέθοδοι, ενώ συνδυαστικά εξετάζει τη λειτουργία και τη συμβολή ερευνητικών κέντρων, όπως το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών και η Μικροταινιοθήκη στο Βασιλικό/Εθνικό ίδρυμα Ερευνών, το Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, καθώς και το Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών, στην οργανική ένταξη τέτοιων τεχνολογιών και μεθοδολογιών στην ιστορικοφιλολογική έρευνα. Μεταξύ άλλων, η έρευνα εξετάζει επίσης την επεξεργασία, ήδη από τη δεκαετία του 1960, και τον μεταπολιτευτικό συντονισμό και κορύφωση, χάρη στις παραπάνω τεχνολογίες, μιας σειράς βιβλιογραφικών, τεκμηριωτικών και εκδοτικών εργασιών, καθώς και έργων υποδομής γύρω από την ιστορική μελέτη του Νέου Ελληνισμού, αλλά και αρχειακών πηγών και έργων της Νεοελληνικής Γραμματείας, όπως η Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα, οι επανεκδόσεις κειμένων και εντύπων (π.χ. Ερμής ο Λόγιος), αλλά και η οργάνωση ερευνητικών ομάδων (Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού), προγραμμάτων καθώς και περιοδικών (Ο Ερανιστής, Μνήμων) γύρω από αυτού του τύπου τις εργασίες.
Τετάρτη, 23.9.2020
Ελισσάβετ Τσακανίκα

Συζητητές: Δημήτρης Μαλέσης, Παναγιώτης Στάθης
«Θεάνθρωποι» και «ζωντόβολα»: Αγωνιστές και επίγονοι 
στον λόγο του Θ. Γ. Κολοκοτρώνη (Φαλέζ)
 
Ο Θεόδωρος Γ. Κολοκοτρώνης, γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο Φαλέζ, ήταν εγγονός του Γέρου του Μοριά και γιος του αγωνιστή Γενναίου Κολοκοτρώνη. Στο συγγραφικό του έργο, το οποίο βρίθει αυτοβιογραφικών αναφορών, η κριτική και ενίοτε ειρωνική ματιά του απέναντι στους γεννήτορες που έζησαν σε έναν προεπαναστατικό κόσμο και παρέμειναν έως έναν βαθμό φορείς μιας παραδοσιακής νοοτροπίας, εναλλάσσεται με το ιερό δέος απέναντί τους, επειδή υπήρξαν πρωτεργάτες της εθνικής ανεξαρτησίας. Οι διαπληκτισμοί του με τους «οικείους λέοντες» (τον πατέρα του και τους αγωνιστές του περιβάλλοντός του), είναι ενδεικτικοί της διαφορετικής νοοτροπίας μεταξύ των γηραιών αγωνιστών που γνώρισαν ένα δεσποτικό καθεστώς, πήραν μέρος σε μια επανάσταση που άλλαξε τον γνώριμο κόσμο τους και έκαναν τους απαραίτητους συμβιβασμούς για να προσαρμοστούν στη διάδοχη πραγματικότητα, και του νέου που γεννήθηκε μετεπαναστατικά, γαλουχήθηκε με τα ρομαντικά ιδεώδη του εθνικού κράτους και τα διαφωτιστικά ιδεώδη του «πολιτισμένου κόσμου» και σπούδασε στη Δύση. 
Ο Φαλέζ διεκδικεί τον τίτλο του πνευματικού ταγού της νεολαίας της εποχής του. Η νεολαία αυτή εμφανίζεται θορυβωδώς στο προσκήνιο ως πολιτικό υποκείμενο, εκφραστής των εθνικών πόθων και κληρονόμος της γενιάς του ’21. Φοιτά στη σχολή Ευελπίδων ή στο πανεπιστήμιο των Αθηνών, το οποίο αντιπροσωπεύει την οιονεί πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας και εκδίδει εφημερίδες, όπως το Μέλλον της Πατρίδος και η Νέα Γενεά, οι οποίες προετοιμάζουν την έξωση του βασιλιά Όθωνα. Παρά τα συμπλέγματα κατωτερότητας που τη διακρίνουν, υιοθετεί τον τίτλο της «Χρυσής Νεολαίας» και ορίζει την ταυτότητά της με σημείο αναφοράς τις γενιές των παππούδων και των πατέρων της, συνήθως επαινώντας την πρώτη και απαξιώνοντας τη δεύτερη, τη λεγόμενη «ενδιάμεση γενιά». Με αφορμή λοιπόν το μετεπαναστατικό «δικαστήριον της ηλικίας» που, κατά δήλωσή του, στήνει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ο νεότερος, η ανακοίνωση αυτή θα επιχειρήσει ορισμένες παρατηρήσεις πάνω στα πολιτικά χαρακτηριστικά του χάσματος των γενεών στα ύστερα οθωνικά χρόνια.
 
Τετάρτη, 7.10.2020
Θεόφιλος Διαμάντης
 
Συζητητές: Δόμνα Κόφφα, Βασίλης Μανουσάκης
Η οικονομική βάση των πρώτων Ομάδων Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών (ΟΕΚΑ)
 
Ήδη από τις αρχές του 1945, εκατοντάδες αγωνιστές της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης αναγκάστηκαν να καταφύγουν ξανά στην ύπαιθρο και τα βουνά της χώρας, κατέχοντας περιορισμένο οπλισμό και εφόδια, προκειμένου να επιβιώσουν του δολοφονικού κυνηγητού που το παρακράτος της εποχής εξαπέλυσε εναντίον τους. Οι Ομάδες Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών (ΟΕΚΑ), όπως έμειναν γνωστές, εντοπίζονταν κυρίως στον ηπειρωτικό κορμό της χώρας και ειδικότερα στους μεγάλους ορεινούς της όγκους και αποτέλεσαν τη βάση, των πρώτων τμημάτων του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Οι ΟΕΚΑ υποστηρίζονταν και επιβίωναν χάρη σε μια σειρά μικρών αλλά αποτελεσματικών δικτύων, τα οποία οργανώνονταν από τις τοπικές οργανώσεις του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και τις εδαφικές ΚΟΒ του ΚΚΕ. Αντικείμενο της ανακοίνωσης αποτελεί η διερεύνηση της έκτασης και της ποιότητας των δικτύων αυτών, που συχνά περιορίζονταν από τις γεωγραφικές και οικονομικές συνθήκες της περιοχής δράσης τους και της σημασίας τους για τις ένοπλες ομάδες. Μέσα από ενδεικτικά παραδείγματα από όλη τη χώρα, θα επιχειρηθεί η σκιαγράφηση της δράσης των δικτύων αυτών, ο ρόλος που διαδραμάτισαν στην επιβίωση και την ανάπτυξη των ΟΕΚΑ και η σταδιακή μετεξέλιξη των ρόλων τους, καθώς η επαμφοτερίζουσα πολιτική στάση του ΚΚΕ (ένοπλη δράση/ πολιτική νομιμότητα) ξεκίνησε να προσανατολίζεται και να επικεντρώνεται στην ένοπλη ταξική σύγκρουση.
Τετάρτη, 21.10.2020
Χαρούλα Μούτσιου
 
Συζητήτριες: Ανδρονίκη Διαλέτη, Αθηνά Συριάτου
«Όταν η γυναίκα ήρθε και χτύπησε τον πάσσαλο της Ανεξαρτησίας μέσα στο κεφάλι του Σισάρα, με το Σφυρί του αγίου λόγου του Θεού»: 
Η Katherine Chidley εναντίον του Thomas Edwards
 
Η θρησκεία υπήρξε αναμφισβήτητα μια κρίσιμη διάσταση της αγγλικής επανάστασης των μέσων του 17ου αιώνα. Εξαρχής η θρησκευτικότητα των υπηκόων συνδέθηκε με την πρόσδεσή τους στην πολιτική υπόθεση είτε των βασιλοφρόνων είτε των κοινοβουλευτικών στη μαινόμενη πολεμική σύγκρουση, με τον θρησκευτικό και πολιτικό κατακερματισμό να καθίσταται συνώνυμος της επαναστατικής δεκαετίας του 1640 όχι μόνο σε ό,τι αφορούσε τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, αλλά και το εσωτερικό του ίδιου του κοινοβουλευτικού μετώπου. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η εξέταση της δημόσιας αντιπαράθεσης της Katherine Chidley με τον Thomas Edwards. H θρησκευτική ριζοσπάστρια και συγγραφέας Chidley, που συνδέθηκε και με τους Levellers, εμφανίστηκε αρκετά πρώιμα στη δημόσια σφαίρα υπερασπιζόμενη το δικαίωμα των σχισματικών εκκλησιών να υφίστανται και να λειτουργούν ανεξάρτητα από την κρατική Εκκλησία, ενάντια στο μοντέλο της ιεραρχικής και συγκεντρωτικής εκκλησιαστικής διοίκησης που υποστήριζε ο πρεσβυτεριανός Edwards. Το ζητούμενο της παρούσας ανακοίνωσης δεν είναι η λεπτομερής εξέταση των δύο αυτών αντιτιθέμενων εκκλησιολογιών· αυτές αποτελούν το σημείο εκκίνησης για την πραγμάτευση του γυναικείου ριζοσπαστισμού της περιόδου όπως αυτός εκφράστηκε στην περίπτωση της Chidley. Μέσα από την εξέταση των κειμένων της Chidley και του Edwards, όπως επίσης και άλλων συγχρόνων τους που ενεπλάκησαν στον πόλεμο των φυλλαδίων της περιόδου, οι στόχοι που τίθενται είναι οι εξής: πρώτον, να εξεταστεί η ριζοσπαστική «φωνή» της Chidley στο πλαίσιο της δημόσιας θρησκευτικής αντιπαράθεσης και το πώς οι άνδρες σύγχρονοί της αλλά και η ίδια αξιοποιούσαν το φύλο της σε αυτά τα συμφραζόμενα· δεύτερον, να ιδωθεί η πρώιμη «διαδρομή» της στη βάση της ανάδειξης ορισμένων σημαντικών στοιχείων της προϊστορίας του κινήματος των Levellers. 
Τετάρτη, 11.11.2020
Γιάννης Κουμπουρλής – Μυρτώ Λάμπρου
 
Συζητήτρια: Δέσποινα Προβατά
Οι εν Ελλάδι «σαινσιμονικοί κύκλοι»: Η περίπτωση των αδελφών Σούτσων και του Φραγκίσκου Πυλαρινού 
 
Η παρουσίαση αυτή επιχειρεί να αναζητήσει τις αντανακλάσεις των σαινσιμονικών ιδεών στον ελληνικό κύκλο των διανοουμένων κατά την περίοδο της οθωνικής απολυταρχίας. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από τη μελέτη του έργου των αδελφών Σούτσων αλλά και τη σειρά άρθρων του Φραγκίσκου Πυλαρινού με τίτλο «Πολιτικά Μαθήματα» που φιλοξενούνται στην εφημερίδα Ήλιος του Παναγιώτη Σούτσου αναζητούνται αποτυπώσεις και ίχνη του σαινσιμονικού κινήματος στην ελληνική ιστορία των ιδεών.
Η συνάντηση του ελληνικού βασιλείου με τον σαισιμονισμό είναι γεγονός. Αρχικά, η ύπαρξη ενός κύκλου Ελλήνων διανοουμένων που γνωρίζουν, γοητεύονται και ενίοτε ενστερνίζονται τις ιδέες του Σαινσιμόν είναι αδιαμφισβήτητη. Σε αυτό τον κύκλο ανήκουν οι αδελφοί Σούτσοι, ο Κεφαλλονίτης Φραγκίσκος Πυλαρινός, ο ιατρός Παναγιώτης Σοφιανόπουλος, ενδεχομένως και ο Γρηγόριος Παλαιολόγος. Παράλληλα, η έλευση στο ελληνικό βασίλειο ενός δικτύου διανοουμένων, κυρίως Γάλλων, οι οποίοι ανήκουν στον γαλλικό, σαισνιμονικό κύκλο και η ανάληψη από μέρους τους διοικητικών θέσεων συνιστά γεγονός επίσης αδιαμφισβήτητο (Eichthal, Graillar, Bally). Τέλος, ένα τρίτο γεγονός που συμπληρώνει το σαινσιμονικό τρίγωνο συνιστά η δίωξη του Eichthal το 1834 από την Αντιβασιλεία με την κατηγορία συγκρότησης Σαινσιμονικής Εταιρείας με συνωμοτικούς στόχους.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επιχειρούμε να θέσουμε και να προσεγγίσουμε τα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν: ποιες σαινσιμονικές ιδέες επιλέγονται να προβληθούν στην ελληνική περίπτωση; σε ποια διάσταση του πολυπρισματικού φάσματος των σαινσιμονικών ιδεών δίνεται έμφαση; πώς αυτές οι ιδέες προσαρμόζονται στην ελληνική περίπτωση; Και εν τέλει, υφίσταται ελληνικός, συγκροτημένος σαινσιμονικός κύκλος ή μήπως μιλάμε για μια τελικά συγκυριακή αποτύπωση ιδεών στο πλαίσιο της ευρύτερης, προοδευτικής, φιλελεύθερης, ιδεολογίας που ενστερνίζονται οι παραπάνω γαλλοτραφείς λόγιοι σε μια εποχή ιδεολογικής ρευστότητας, όπου όλα τα ενδεχόμενα φαντάζουν πιθανά;
 
Τετάρτη, 2.12.2020
Γιάννης Παπακονδύλης
 
Συζητητές: Κατερίνα Δέδε, Ηλίας Νικολακόπουλος
Η μεταρρύθμιση ως μακρά διαδικασία: 
Η τοπική αυτοδιοίκηση στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα
 
Στις αρχές του 1912 δημοσιεύθηκε ο νόμος ΔΝΖ΄ «περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων». Ο συγκεκριμένος νόμος υπήρξε κομβικός για το θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς εισήγαγε τις «κοινότητες», ως πρωτοβάθμιο όργανο, αναμορφώνοντας το διοικητικό οργανωτικό σχήμα της επικράτειας που ίσχυε από την εποχή της Αντιβασιλείας. Απότοκη των νομοθετικών πρωτοβουλιών της πρώτης κυβέρνησης Βενιζέλου, η παρέμβαση αυτή αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι του μεταρρυθμιστικού «ανορθωτικού» εγχειρήματος της περιόδου. Ενδεικτικό της σημασίας της ήταν το γεγονός πως ο εν λόγω νόμος καθόρισε τη δομή και τη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης έως τα τέλη του 20ού αιώνα. Κεντρικό άξονα της ανακοίνωσης συνιστά το ερώτημα πώς μια μεταρρύθμιση αποτελεί διαδικασία που δεν συντελείται μόνο τη στιγμή που ψηφίζεται, αλλά μετασχηματίζεται διαρκώς με βάση τις ανάγκες και τις πραγματικότητες της συγκυρίας. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται τόσο ο ίδιος ο νόμος ΔΝΖ΄ όσο και οι διάφορες επεξεργασίες του από την ψήφισή του και έπειτα.
Τετάρτη, 16.12.2020
Δημήτρις Γαρρής,

Συζητητές: Ολύμπιος Δαφέρμος, Ελένη Κούκη
«Κατασκευάζοντας» έναν ήρωα της δημοκρατίας: 
Η ηρωοποίηση του Αλέκου Παναγούλη ως μια μελέτη περίπτωσης της μνήμης 
του αντιδικτατορικού αγώνα στην πρώιμη Μεταπολίτευση (1974-1981)
 
Η μνήμη του αντιδικτατορικού αγώνα, από τη Μεταπολίτευση του 1974 και εξής, συγκροτήθηκε -μέσα από σειρά μακροχρόνιων διαδικασιών- ως πολύτροπη και ευρύχωρη και παράλληλα, ετερόκλητη και ανομοιογενής. Εγκοίτωσε μαρτύριο, πόνο, βασανιστήρια, στιγμές νικηφόρες μαζί ήττες και διαψεύσεις, θύματα, μάρτυρες και ήρωες. Το κεντρικό ερώτημα της παρουσίασης συνίσταται στο: τι ρόλο εντός αυτής διαδραμάτισε ο ηρωισμός;
Πιο συγκεκριμένα, στην παρούσα εισήγηση επιχειρείται μια ανατομία της συγκρότησης του ήρωα Παναγούλη, κατά τη διάρκεια της μακράς ελληνικής δεκαετίας του 1970, από το 1967 έως το 1981. Η αντίσταση κατά της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974) τροφοδότησε το συλλογικό φαντασιακό της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας με ηρωικές μορφές, συλλογικές όσο και ατομικές. Αν στο επίπεδο του συλλογικού ήρωα το «Πολυτεχνείο» κατέχει αδιαμφισβήτητα κυριαρχική θέση, η κεντρική υπόθεση εργασίας εδώ, εδράζεται στην πρωτοκαθεδρία του Παναγούλη μεταξύ των ατομικών ηρώων της αντιδικτατορικής πάλης. Αντιμετωπίζοντάς τον ως τον υποδειγματικό επώνυμο ατομικό ήρωα του αντιδικτατορικού αγώνα, επιχειρείται να ανιχνευθεί ποιες υπήρξαν οι συνθήκες και ποιοι οι μηχανισμοί εντός και μέσω των οποίων ηρωοποιήθηκε. Αναζητούνται οι συγκροτητικές πρακτικές του συμβόλου «Παναγούλης», οι σημασιολογικές φορτίσεις της ηρωικότητας που του αποδόθηκε, καθώς και οι κοινότητες μνήμης που «ενορχήστρωσαν» την ηρωοποίησή του. Καταβάλλεται, ακόμα, προσπάθεια να δειχθεί πώς τα τέσσερα μείζονα διακυβεύματα με τα οποία συνδέθηκε ο Παναγούλης [δυναμικός αντιδικτατορικός αγώνας, μαχητικό ποιητικό έργο, κάθαρση-αποχουντοποίηση, κυπριακή τραγωδία] αποτέλεσαν τα κεντρικά νήματα, η διαπλοκή των οποίων διαδραμάτισε διαμορφωτικό ρόλο στην ηρωοποίησή του. 
Τετάρτη, 13.01.2021
Λεωνίδας Μοίρας
 
Συζητήτριες: Ελένη Γκαρά, Σοφία Λαΐου
Οι οθωμανικές προσλήψεις της Σερβικής και Ελληνικής Επανάστασης:
Μια απόπειρα τυπολογίας
 
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία από την ίδρυσή της έως τα τέλη του 18ου αι. είχε αντιμετωπίσει διάφορες τοπικές ή «εθνοτικές» εξεγέρσεις. Όσο κι αν οι εθνικές ιστοριογραφίες των λαών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης παρουσιάζουν τις προνεωτερικές εξεγέρσεις και τις μορφές ένοπλης αντίστασης ως έκφανση του διαρκούς αγώνα των λαών αυτών προς την ελευθερία και την ανεξαρτησία, πρέπει να παραδεχτούμε ότι στη βάση των κινημάτων και των εξεγέρσεων αυτών βρίσκονταν τις περισσότερες φορές οικονομικά αιτήματα, ενώ απουσίαζαν οι βασικές προϋποθέσεις (ριζική ανατροπή κοινωνικών και πολιτικών δομών, ευρεία συμμαχία κοινωνικών στρωμάτων) που θα μας επέτρεπαν να τις χαρακτηρίσουμε επαναστάσεις. Με τη Γαλλική Επανάσταση και τη βαθμιαία υιοθέτηση μιας νέας συλλογικής ταυτότητας οι εξεγέρσεις απέκτησαν πολιτικό πρόσημο και μετατράπηκαν σε εθνικές επαναστάσεις. 
Οι οθωμανικές πηγές δεν έχουν χρονικό βάθος στη μελέτη τους από τους έλληνες ιστορικούς και μόνο τα τελευταία χρόνια με τη συστηματική μελέτη τους μπορεί να γίνει μια εκτίμηση και αξιολόγησή τους όσον αφορά τις οθωμανικές προσλήψεις της Ελληνικής Επανάστασης. Από την άλλη πλευρά, η εικόνα που έχουμε όσον αφορά τις αντιδράσεις των Οθωμανών απέναντι στη Σερβική Επανάσταση παραμένει αποσπασματική. Στόχος της ομιλίας είναι να εξετάσει τις οθωμανικές πολιτικές αντιδράσεις και τις αλλαγές που προκάλεσαν οι επαναστάσεις αυτές στην οθωμανική πολιτική σκέψη. Επίσης, θα επιχειρηθεί μια απόπειρα σύγκρισης των μέσων που επιστράτευσαν οι Οθωμανοί, προκειμένου να επαναφέρουν τους επαναστατημένους υπηκόους στο καθεστώς του «ζιμμή». 
Τετάρτη
6.10.2021
Μιχάλης Μπαρδάνης
 
Συζητητές: Γιάννης Γιαννιτσιώτης, Μαρία Παπαθανασίου
Παρατηρήσεις περί της βιοτεχνικής παραγωγής οπτόπλινθων και κεράμων στην Αθήνα και στην ευρύτερη Αττική, κατά την οθωνική περίοδο
 
Από το 1834, έτος αναγόρευσης της Αθήνας σε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, σημειώνεται, σε αυτήν και στην περιφέρειά της, αλλά και σε άλλες περιοχές διάσπαρτες στην Αττική, η συστηματική δράση κεραμοποιών. Τα τούβλα και τα κεραμίδια που κατασκεύαζαν τροφοδότησαν τη σταδιακά εντεινόμενη οικοδομική δραστηριότητα στο συγκρότημα της πρωτεύουσας.
Η παρούσα εισήγηση επιδιώκει την εξέταση του κλάδου της πλινθοκεραμοποιίας καθ’ όλη την οθωνική περίοδο, ενώ εστιάζει στη βιοτεχνική παραγωγή και στις προ-βιομηχανικού τύπου μονάδες. Η μελέτη πρωτογενών πηγών φωτίζει μια σειρά από πτυχές του θέματος, όπως η ενοικίαση και η ιδιοκτησία μονάδων και αγρών για την κατασκευή οπτόπλινθων, η παρουσία εθνικών και εκκλησιαστικών κεραμοκάμινων, η λειτουργία κεραμοποιείων στα μεγάλα αγροκτήματα της Αττικής και οι συνεργασίες μεταξύ κεραμέων (συντροφιές και εταιρείες). Μέσω της μελέτης συγκεκριμένων παραδειγμάτων τεκμηριώνεται τόσο η δράση πλανόδιων τεχνιτών, όσο και η μόνιμη εγκατάσταση τους, καθώς και η σύσταση των πρώτων κέντρων πλινθοκεραμοποιίας. Παράλληλα, αναδεικνύονται η περιοδικότητα και η μικρή κλίμακα της παραγωγής, εξετάζεται η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία και διατυπώνονται κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με τις τοπικές και επαγγελματικές προελεύσεις των κεραμέων. Τέλος, η καταγραφή των θέσεων λειτουργίας των μονάδων συμβάλλει στην απόκτηση μιας πρώτης εικόνας της τοπογραφίας του κλάδου.
Η συνολική επισκόπηση, που επιχειρείται εδώ, φέρνει στο προσκήνιο τα στοιχεία που διαφοροποιούν την πλινθοκεραμοποιία, σε σχέση με την εικόνα που αυτή θα λάβει τις επόμενες δεκαετίες.
Τετάρτη
20.10.2021
Χριστίνα Κονιάλη
 
Συζητητές: Πολυμέρης Βόγλης, Ηλίας Νικολακόπουλος
 
Η ΕΠΟΝ από την Απελευθέρωση στον Εμφύλιο, 1945-1946
 
Έχοντας συγκροτήσει ένα από τα δυναμικότερα και πιο μαζικά νεανικά αντιφασιστικά κινήματα στην κατοχική Ευρώπη, η ΕΠΟΝ αντιπροσώπευε στην Απελευθέρωση το κυρίαρχο πολιτικό και πολιτισμικό ρεύμα στους κόλπους της ελληνικής νεολαίας. Μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, η οργάνωση συνέχισε τη δημόσια δράση της, μέχρι την κήρυξή της εκτός νόμου από το κράτος του Εμφυλίου, τον Φεβρουάριο του ’47. Μετά τη σύγκρουση του Δεκεμβρίου του ’44 και την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας, η ΕΠΟΝ θα παρακολουθήσει την πορεία του ευρύτερου κινήματος της Αριστεράς, στην προσπάθεια ανασυγκρότησής του στο περιβάλλον της οικονομικής κατάρρευσης, της παρατεταμένης πολιτικής κρίσης και της «λευκής τρομοκρατίας». Εστιάζοντας στο πυκνό διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην Απελευθέρωση και τον Εμφύλιο, θα επιχειρήσω να αναδείξω πτυχές της ανασυγκρότησης της αριστερής νεολαίας, μιας διεργασίας που παρέμεινε ανολοκλήρωτη, υπό την πίεση του κατασταλτικού κλίματος της περιόδου. Σε αυτό το πλαίσιο, θα επικεντρωθώ στην πολιτική της ΕΠΟΝ γύρω από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι νέοι και οι νέες μετά την Κατοχή, με κεντρικά εκείνα της επιβίωσης και της μόρφωσης, καθώς και στους όρους ανάπτυξης ενός διεκδικητικού κινήματος των νέων στα αστικά κέντρα, με αιχμή την πρόνοια και την προστασία των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Θα εστιάσω ειδικά στον τρόπο με τον οποίο η ΕΠΟΝ, μέσα από την ανάληψη ποικίλων δράσεων στο κοινωνικό πεδίο, συνέδεσε τη νεότητα με το κεντρικό για την Αριστερά πρόταγμα της «ανοικοδόμησης». Τέλος, θα αναφερθώ στη νεανική όψη της «λευκής τρομοκρατίας», που εκδηλώθηκε υπό διαφορετικούς όρους στην ύπαιθρο και τις πόλεις, καθώς και στο φαινόμενο δημιουργίας μετά την Απελευθέρωση μοναρχικών οργανώσεων νεολαίας που ανέπτυξαν ένοπλη αντικομμουνιστική δράση. 
 
Τετάρτη
10.11.2021
Δημήτρης Στεργιόπουλος
 
Συζητητές: Παρασκευάς Κονόρτας, Ανδρέας Λυμπεράτος
Η ρωμαίικη κοινότητα της Κωνσταντινούπολης και το Σύνταγμα του 1876
 
Στην ιστορία του ελληνικού κράτους τείνουμε να δίνουμε έμφαση στην ύπαρξη συνταγματικών κειμένων και κοινοβουλευτικών διαδικασιών από την Επανάσταση του 1821 και για όλη την διάρκεια του 19ου αιώνα. Παρ’ όλ’ αυτά, αντίστοιχες διαδικασίες λάμβαναν χώρα σε όλη την περιοχή συμπεριλαμβανομένης και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το οθωμανικό κράτος και οι διάφορες εθνοθρησκευτικές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένης και της ρωμαίικης, είχαν αναπτύξει τις δικιές τους πολιτικές παραδόσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας ήταν το Σύνταγμα του 1876 και το κοινοβούλιο του 1877-1878 με πρωτοβουλία του μεταρρυθμιστή Οθωμανού πολιτικού Μιντχάτ Πασά. Βουλευτές από όλες τις κοινότητες και περιοχές της αυτοκρατορίας επιλέχθηκαν από τα τοπικά συμβούλια, ενώ στην Κωνσταντινούπολη έγιναν εκλογές. Παρ’ όλο που ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τους υπηκόους του Σουλτάνου, οι νεοεκλεχθέντες βουλευτές προσπάθησαν να εκπληρώσουν τα καθήκοντα τους στο ακέραιο και να ελέγξουν τις πολιτικές της Υψηλής Πύλης εν καιρώ πολέμου. Στην ομιλία μου σκοπεύω να εστιάσω στο πώς τα γεγονότα αυτά άλλαξαν τις πολιτικές ομαδοποιήσεις μεταξύ των Ρωμιών. Παράλληλα, εμβάθυναν μια παράδοση ενασχόλησης με τα κοινά που είχε ήδη κάνει την εμφάνισή της τις προηγούμενες δεκαετίες και είχε ως γενεσιουργό αιτία τις πολιτικές φιλοδοξίες της αστικής τάξης της Κωνσταντινούπολης. Επίσης, με οδηγό τις διαμάχες που έλαβαν χώρα στον ελληνικό τύπο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα σκιαγραφήσω το πώς γινόταν αντιληπτός ο οθωμανισμός από τις διάφορες κοινότητες της αυτοκρατορίας (ρωμαίικη, αρμένικη, μουσουλμανική, εβραϊκή).
Τετάρτη
24.11.2021
Αλέξανδρος Μακρής
 
Συζητήτριες: Ελισάβετ Κοντογιώργη, Δήμητρα Λαμπροπούλου
«Το ημέτερον Κράτος είχεν υποχρέωσιν όπως περιβάλη δι’ ιδιαιτέρας στοργής εκείνους οίτινες συνετέλεσαν εις το να μεγαλουργήση η Πατρίς»: Η πρόνοια για τους παλαιούς πολεμιστές, τους αναπήρους και τα θύματα πολέμου στην Ελλάδα (1912-1940)
 
Οι βετεράνοι αναδύθηκαν τον 20ό αιώνα στο πλαίσιο του μαζικού και ολοκληρωτικού πολέμου ως μία κοινωνική κατηγορία με προνομιακές αξιώσεις. Κομβικό σημείο σε αυτήν την εξέλιξη αποτέλεσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Ελλάδα εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο με το ζήτημα της πρόνοιας για τους «εν πολέμω παθόντες» να εμφανίζεται με ένταση ήδη από το 1912. Η περίθαλψη των οικογενειών των επιστρατευμένων και των θυμάτων πολέμου (τραυματιών, αναπήρων και συγγενών πεσόντων) ήταν ζητήματα που βρέθηκαν στον πυρήνα, αφενός, της κρατικής παρέμβασης στον τομέα της πρόνοιας, αφετέρου, της στροφής της προνοιακής πολιτικής από τις πολεμικές συντάξεις στην επαγγελματική αποκατάσταση. Η ανακοίνωση θα παρουσιάσει τις εξελίξεις αυτές από την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων έως τη μεταξική περίοδο, δίνοντας έμφαση σε πτυχές όπως η λειτουργία της Σχολής Επαγγελματικής Αποκατάστασης Στέγη Πατρίδος (1918-25), η ελληνική συμμετοχή στις Διασυμμαχικές Διασκέψεις για τους Αναπήρους (1917-23) και ο αντίκτυπος αυτών στην εσωτερική προνοιακή πολιτική, η λειτουργία του Ταμείου Θυμάτων Πολέμου (1925-39), η ανάδυση μεσοπολεμικά ορισμένων «ειδικών διανοουμένων» της περίθαλψης καθώς και η επιδίωξη της επαγγελματικής αποκατάστασης των παλαιών πολεμιστών μέσω της σταθερά διευρυνόμενης κρατικής παρέμβασης στον τομέα της εργασίας.
 
Τετάρτη
8.12.2021
Όλγα Ευαγγελίδου
 
Συζητήτριες: Χριστίνα Κουλούρη, Αναστασία Φαλιέρου
Η έννοια της μόδας σε σχέση με την παραδοσιακή φορεσιά, την ένδυση και την ενδυμασία στη Σύρο (1789-1850)
 
Η μόδα είναι μία αμφιλεγόμενη έννοια που συχνά διαχωρίζεται από την ένδυση, την ενδυμασία ή την παραδοσιακή φορεσιά. Στην παρούσα έρευνα θα εξεταστούν οι παραπάνω όροι σε θεωρητικό πλαίσιο και θα αναπτυχθούν οι λόγοι που επιλέγεται η μόδα έναντι των άλλων όρων ως «ερμηνευτικό μέσο» για τη μελέτη της ενδυμασίας των νησιών του Αιγαίου και ιδιαίτερα της Σύρου στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, (1789-1850). Το ενδυματολογικό σύστημα της εποχής που εξετάζεται φέρει ορισμένα χαρακτηριστικά με βάση τα οποία θα μπορούσε να προσδιοριστεί ως μόδα ανεξάρτητα από το αν δέχεται επιρροές από την Ευρώπη ή την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πιο συγκεκριμένα, τα χαρακτηριστικά της μόδας που θα αναλυθούν είναι η μίμηση, η διάκριση (και οι σχέσεις εξουσίας), οι αλλαγές και νέες τάσεις, η σύνδεση της έννοιας του σύγχρονου με την εποχή (μοντέρνο), η καλλιτεχνική έκφραση και η διαμόρφωση των προτύπων ομορφιάς της κάθε εποχής. Παράλληλα, θα εντοπιστούν λέξεις που περιγράφουν ρούχα ή κοσμήματα σε έγγραφα της εποχής, οι οποίες συνδέονται με τους όρους που εξετάζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που σχετίζεται με τη μόδα αποτελεί η λέξη μοδέρνα που εντοπίζεται σε προικοσύμφωνο της Ερμούπολης του 1828 προσδιορίζοντας μία καδένα. 
Τετάρτη

12.1.2022
Kutay Onaylı
 
Συζητήτριες: Δήμητρα Βασιλειάδου, Έφη Κάννερ
Περιμένοντας τον «Ιδανικό Σύζυγο»: πόθοι, κοινοτικά ήθη και Τύπος 
στην Κωνσταντινούπολη, 1915
 
Στις αρχές Αυγούστου του 1915, περίπου έναν χρόνο από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το δημοφιλές κωνσταντινουπολίτικο περιοδικό Απ’ Όλα έθεσε στις αναγνώστριές του ένα σημαντικό ερώτημα: «Ποιος είναι ο ιδανικός σύζυγος;» Για τους επόμενους έξι μήνες, οι συντάκτες του περιοδικού εξέδωσαν και σχολίασαν απαντήσεις των αναγνωστριών, ερχόμενοι κάποιες φορές και σε αντιπαράθεση μαζί τους. Ως αποτέλεσμα, οι σελίδες του περιοδικού μετατράπηκαν σε έναν χώρο δημόσιου -αν και όχι επί ίσοις όροις- διαλόγου, όπου οι φωνές απλών γυναικών είχαν τη δυνατότητα να ακουστούν. Στην ανακοίνωση επιχειρείται μία εις βάθος ανάλυση των απαντήσεων που εξέδωσε το Απ’ Όλα στο πλαίσιο του «προγράμματος αναζήτησης ιδανικού συζύγου», με στόχο να διερευνηθούν οι υπό διαμόρφωση αντιλήψεις για τις συζυγικές σχέσεις και οι προσδοκίες που απέρρεαν από αυτές, όπως εκφράζονταν από τις Ρωμιές της Κωνσταντινούπολης, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επίσης, γίνεται προσπάθεια να ερμηνευθούν τα έμφυλα αιτήματα, οι επιτελέσεις και οι αδυναμίες των πατριαρχικών προτύπων της περιόδου, όπως αναδύονται μέσα από τον ανδροκρατούμενο λόγο των συντακτών του περιοδικού. Παράλληλα, η εισήγηση ανατρέχει σε θεωρητικά κείμενα και ιστορικές μελέτες που εξετάζουν τη συντροφικότητα μεταξύ συζύγων και τη σχέση της με τις εκκολαπτόμενες αντιλήψεις για τη ρομαντική αγάπη και τον έρωτα, με στόχο την πληρέστερη αποτύπωση των αντιλήψεων και συμπεριφορών των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης απέναντι στον έρωτα και τον γάμο.
Τετάρτη

26.1.2022
Σωτηρούλα Βασιλείου
 
Συζητητές: Μαρία Ευθυμίου, Θανάσης Μπαρλαγιάννης
Το θεσμικό πλαίσιο και η γραφειοκρατία της αποκατάστασης των αγωνιστών 
της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1906)
 
Ποιες υπήρξαν οι νομοθετικές δεσμεύσεις και αποφάσεις αναφορικά με την αποκατάσταση των συντελεστών της Ελληνικής Επανάστασης, αρχής γενομένης από το 1821; Ποια υπήρξε η πορεία της εφαρμογής τους στο ανεξάρτητο, αλλά υπό προστασία βασίλειο, το οποίο –κατόπιν της ευρωπαϊκής παρέμβασης– αναδύθηκε μέσα από τις θυσίες των προκρίτων, των πολεμάρχων, των παλικαριών, των λογίων, του κλήρου, των πολεμοπαθών και των φιλελλήνων; Ποιο ήταν το αποτύπωμα των διαδικασιών αφενός στους ίδιους τους αγωνιστές και τους απογόνους τους, αφετέρου στους κρατικούς θεσμούς και την ελληνική κοινωνία; 
Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα, στα οποία θα επιχειρήσουμε να δώσουμε απαντήσεις. Μεταξύ των παραμέτρων, οι οποίες θα αναδειχθούν, είναι η ποικιλότητα των διεκδικήσεων των αγωνιστών και αντιστοίχως των ανταμοιβών, η επιχειρηματολογία των αιτούντων, η δυσαναλογία ανάμεσα στα διαθέσιμα μέσα από τη μια και τις απαιτήσεις και τις ανάγκες από την άλλη, η λειτουργία των επιτροπών αξιολόγησης που συστάθηκαν κατά καιρούς, η νομοθετική υπερπαραγωγή, η λογική(;) των εξαιρέσεων στους κανόνες, οι λόγοι της επιμονής στη σύσταση πολυμελών επιτροπών Αγώνος, αφού τα μέσα εξόφλησης των οφειλών απουσίαζαν και εν γένει ο διάλογος του ζητήματος των ανταμοιβών με τις ευρύτερες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις.
Προκειμένου να ξεδιπλωθεί το πλέγμα που δημιουργήθηκε και να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι της διαιώνισης του ζητήματος, θα εστιάσουμε σε τρία χαρακτηριστικά «επεισόδια». Το πρώτο είναι η θέσπιση του αριστείου του Αγώνος (1834) και η εξέλιξη των απονομών έως τον Δεκέμβριο του 1836. Στο αριστείο θα αναφερθούμε εκτενώς και κατά την περιγραφή του δεύτερου «επεισοδίου», δηλαδή τις αποφάσεις, τις οποίες έλαβε η Εθνοσυνέλευση του 1843-1844 για τους αγωνιστές. Ακόμα, θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στις εργασίες της «επί των εκδουλεύσεων και θυσιών του Αγώνος Επιτροπής», οι οποίες έλαβαν χώρα κατά το διάστημα 1865-1877, κατόπιν απόφασης της Εθνοσυνέλευσης του 1862-1864.
Πέρα από την οργιώδη νομοθετική παραγωγή, για την πραγμάτευση του θέματος αξιοποιήθηκαν το Αρχείο Αριστείων των ΓΑΚ, τα αποκείμενα στο Αρχείο Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Πρακτικά των Συνεδριάσεων της Επιτροπής Ιερού Αγώνος, ο Τύπος της καποδιστριακής και της οθωνικής περιόδου και τα Απομνημονεύματα των αγωνιστών.




Τετάρτη
16.2.202



 
 
 Χρίστος Μάης
 
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Ευγενία Παλιεράκη
Οι πολιτικές εκδόσεις και η ελληνική μακρά δεκαετία του 1960 
 
Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι να συζητήσει μια περιοδολόγηση και μια οριοθέτηση της ελληνικής μακράς δεκαετίας του 1960 μέσα από την πορεία των πολιτικών εκδόσεων, τόσο σε μορφή βιβλίων όσο και του Τύπου, της εν λόγω περιόδου. Οι εκδόσεις όλου του φάσματος της Αριστεράς όπως και μετέπειτα του αναρχικού και ελευθεριακού χώρου αλληλεπιδρούν με τις πολιτικές διαδικασίες και διεργασίες της περιόδου. Δεν πρόκειται φυσικά για μια γραμμική σχέση μεταξύ της παραγωγής και διάχυσης των ιδεών από τη μία και της πολιτικής πρακτικής από την άλλη, μιας και οι πρώτες ενίοτε συμβαδίζουν, άλλοτε έπονται κι άλλοτε προηγούνται της δεύτερης. Λόγου χάρη, ορισμένες τάσεις, όπως η αντικουλτούρα, αποτυπώνονται εκδοτικά προτού αποτελέσουν μια ορατή πολιτική τάση στο νεολαιίστικο κίνημα. Συνάμα, η κίνηση των ιδεών δεν ακολουθεί αυτήν της πολιτικής ιστορίας κι άρα μια περιοδολόγηση η οποία ακολουθεί τις πολιτικές αλλαγές δεν είναι πάντα δόκιμη στη διανοητική και την πολιτισμική ιστορία, ή έστω, δεν επιτρέπει να αναδειχθούν οι δυναμικές της κίνησης των ιδεών.
Στην ανακοίνωση θα αναλυθούν οι χρονικές φάσεις και οι εκδοτικές τάσεις οι οποίες εμπεριέχονται αλλά και συγκροτούν το πλαίσιο της ελληνικής μακράς δεκαετίας του 1960. Τέλος, θα προταθούν τόσο μερικές ελαφρώς εναλλακτικές περιοδολογήσεις, βασισμένες στα παραπάνω, όσο και προτάσεις που αφορούν στις υποπεριόδους της μακράς αυτής δεκαετίας.
 
Τετάρτη
2.3.2022
Άρης Καφαντόγιας

Συζητητές: Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Κώστας Ράπτης
Όψεις της κατανάλωσης ενδυμάτων στη Βιέννη, 1760-1825: 
ποσοτικοποίηση της ένδυσης, λειτουργία της μόδας, ευπρέπεια και υγιεινή
 
Η ομιλία αφορά την κατανάλωση ενδυμάτων στην πόλη της Βιέννης την περίοδο 1760-1825, εστιάζει σε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της ένδυσης των Βιεννέζων, αναδεικνύει τις ιδιαιτερότητές της και εντάσσει τη συγκεκριμένη περίπτωση στην ευρύτερη συζήτηση σχετικά με την εξέλιξη του καταναλωτικού φαινομένου στην Ευρώπη, σε μία κομβική για το συγκεκριμένο ζήτημα περίοδο. Ειδικότερα, το αντικείμενο της έρευνας είναι τα μεσαία και τα χαμηλότερα-μεσαία στρώματα της βιεννέζικης κοινωνίας. Βασική πηγή της έρευνας αποτελούν οι απογραφές των περιουσιακών τους στοιχείων κατά τη στιγμή του θανάτου τους. Επίσης, για την ανάλυση της ενδυμασίας τους πηγές, όπως περιοδικά μόδας, μαρτυρίες συγχρόνων και δείγματα υφασμάτων χρησιμοποιούνται επικουρικά. Αρχικά, εξετάζεται ο αριθμός των ενδυμάτων αυτού του σχετικά ευρέος τμήματος του πληθυσμού σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία με απόσταση είκοσι ετών, από το 1760 έως το 1823. Κατόπιν, καταδεικνύεται η αξία των ενδυμάτων συνολικά, αλλά και επιμέρους κομματιών ή συνόλων. Ωστόσο, βασικό σημείο στην παρουσίαση αποτελεί η εξέταση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της ένδυσης των Βιεννέζων, όπως το είδος των υφασμάτων ή η διακόσμησή τους, ενώ ιδιαίτερα σημαντική είναι και η ανάλυση της κατάστασης των ενδυμάτων, ειδικότερα μεταξύ διαφορετικών οικονομικών κατηγοριών αυτού του τμήματος του πληθυσμού. Στην ομιλία γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη σχέση των στρωμάτων αυτών με τη μόδα, στη λειτουργία του φαινομένου της από-τα-επάνω-προς-τα-κάτω διάχυσης της μόδας και στον ρόλο ορισμένων κομβικών κοινωνικών ομάδων, όπως οι υπηρέτες. Τέλος, εξετάζεται η κατανάλωση εσωρούχων και αξεσουάρ και η σχέση τους με τις κοινωνικές πρακτικές της ευπρέπειας και της υγιεινής, οι οποίες την καθόριζαν.
Τετάρτη
16.3.2022
Πολυμέρης Βόγλης
 
Συζητητές: Κωστής Καρπόζηλος, Νίκος Παπαδογιάννης
Αυτοί που αγωνίστηκαν «με κάθε μέσο».
Η δυναμική αντίσταση στα χρόνια της δικτατορίας, 1967-1974
 
Η δυναμική αντίσταση αποτελεί μια από τις άγνωστες και αποσιωπημένες πλευρές του αντιδικτατορικού αγώνα (1967-1974). Στη διάρκεια της δικτατορίας, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια, εμφανίστηκαν οργανώσεις, οι οποίες πέρα από τις άλλες μορφές δράσης κατά του καθεστώτος, στράφηκαν στις λεγόμενες «δυναμικές ενέργειες», δηλαδή την τοποθέτηση εκρηκτικών μηχανισμών μικρής ισχύος σε αυτοκίνητα, δημόσια κτήρια, τράπεζες, κ.ά. Στην ομιλία μου θα ασχοληθώ, αφενός, με τις διαφοροποιήσεις και τις μετατοπίσεις που προκάλεσε στον αντιδικτατορικό χώρο η δυναμική αντίσταση, και, αφετέρου, με τους λόγους για τους οποίους αρκετοί άνθρωποι και οργανώσεις επέλεξαν τη συγκεκριμένη μορφή δράσης, για να συζητήσω τη σχέση μεταξύ αντίστασης, πολιτικής βίας και υποκειμενικότητας.
Τετάρτη
30.3.2022
Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister
 
Συζητητές: Νάσια Γιακωβάκη, Κωνσταντίνος Ηροδότου
Από την πολυμάθεια του μπαρόκ στη νεωτερική εξειδίκευση: 
Ο ιατροφιλόσοφος Ευστάθιος Αθανασίου
 
Στο κατώφλι του 19ου αιώνα, ο Ευστάθιος Αθανασίου (1766-1831), ένας νεαρός ιατροφιλόσοφος εγκατεστημένος στο Ιάσιο, αλληλογραφεί με τον Γερμανό βιβλιοπώλη Σβέτσκε. Οι επιστολές που ανταλλάσσουν και άλλες πηγές –εγγραφές σε φοιτητικά μητρώα και σε λευκώματα φιλίας, μαρτυρίες σε αλληλογραφίες και άρθρα στον Τύπο, ταξιδιωτικές αφηγήσεις και προξενικά έγγραφα– αποκαλύπτουν κομμάτια της πορείας του σήμερα άγνωστου Αθανασίου. Φωτίζουν τη διαδρομή του από τον Τύρναβο στη Χάλλη και από εκεί στη Βιέννη, στο Ιάσιο, στο Παρίσι και στο Λονδίνο• πληροφορούν για τις σπουδές του σε μια εποχή κατά την οποία η Ιατρική συγκροτείται ως μοντέρνα επιστήμη, για τη μύησή του στον τεκτονισμό, στις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και στη Φιλική Εταιρεία, για τη συγκρότηση της βιβλιοθήκης του –μιας από τις σημαντικότερες στα Βαλκάνια–, τέλος, για τον θάνατό του κατά την επιδημία ασιατικής χολέρας του 1831. 
Η ανασύσταση του βίου του αναδεικνύει τον Ευστάθιο σε ένα παράδειγμα αντιπροσωπευτικό για μια ομάδα ιατροφιλοσόφων, φορέων δυτικής παιδείας και μιας κοινωνικά προοδευτικής ιδεολογίας, οι οποίοι έδρασαν κυρίως στις τρεις κρίσιμες δεκαετίες πριν από την Ελληνική Επανάσταση, προωθώντας τη νεωτερική μετάβαση από την πολυμάθεια του μπαρόκ στην εξειδικευμένη επιστήμη του 19ου αιώνα. Ο βίος του Ευσταθίου αποβαίνει ένα κόκκινο νήμα που οδηγεί σε δίκτυα λογίων, επιστημόνων και επαναστατών, αποκαλύπτοντας όψεις της ιστορίας των ιδεών και των επιστημών, της μεταφοράς γνώσης και πολιτισμικών προτύπων, της ιστορίας του βιβλίου και της ανάγνωσης, και της πρόσληψης λογοτεχνικών κειμένων. Ένα κόκκινο νήμα μέσα από τον βαλκανικό κόσμο του όψιμου Διαφωτισμού και του πρώιμου Ρομαντισμού.
Τετάρτη
13.4.2022
Παναγιώτης Γεωργακάκης
 
Συζητητές: Κώστας Γαγανάκης, Γιώργος Πλακωτός
Εφημερίδες σε πόλεμο: Οι ουγενοτικές εφημερίδες της Ολλανδικής Δημοκρατίας 
κατά τη διάρκεια των επεκτατικών πολέμων του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄, 1677-1701

Η εμφάνιση της εφημερίδας από τις αρχές του 17ου αιώνα αποτέλεσε τομή στη μεταφορά ειδήσεων και πληροφοριών οι οποίες πλέον δεν αποτελούσαν προνόμια μιας κλειστής εύπορης πολιτικής και εμπορικής ελίτ. Σύντομα, η εφημερίδα κυριάρχησε ως ο εκφραστής πολιτικών, πολεμικών, εμπορικών και πολιτιστικών ειδήσεων σε όλα τα ευρωπαϊκά νεωτερικά κράτη. Ωστόσο, διαφοροποιήσεις παρατηρούνται στην ίδρυση εφημερίδων από πολιτεία σε πολιτεία, μιας και κάθε κράτος είχε διαφορετικές πολιτικές σκοπιμότητες να επιτύχει, όπως και τελείως διαφορετικούς μηχανισμούς ελέγχου του αναδυόμενου Τύπου.
Οι πρώτες ουγενοτικές εφημερίδες εμφανίστηκαν στην Ολλανδική Δημοκρατία, στο τέλος του «Χρυσού Αιώνα» της. Η εμφάνιση αυτή δεν ήταν τυχαία˙ το κράτος χαρακτηριζόταν από μια παράδοση στην έκδοση εφημερίδων, καθώς και για τον χαλαρό ελεγκτικό του μηχανισμό. Η Ανάκληση του Εδίκτου της Νάντης το 1685 είχε ως αποτέλεσμα ο γαλλόφωνος πληθυσμός της Ολλανδίας να αυξηθεί σημαντικά, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο τη δυνατότητα στους Ουγενότους εκδότες να κυριαρχήσουν στον γαλλόφωνο ολλανδικό Τύπο.
Οι ουγενοτικές εφημερίδες ευδοκίμησαν σε μια περίοδο όπου η Γαλλία είχε ήδη ξεκινήσει τα επεκτατικά της σχέδια. Από το 1672 ως το 1714 ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ βρισκόταν σε διαρκή πόλεμο με το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών. Οι ουγενοτικές εφημερίδες παρουσίαζαν νέα από όλα τα μέτωπα, ενώ αποκάλυπταν και τυχόν ψευδείς ειδήσεις. Μάλιστα, καθώς η κυκλοφορία τους ξεπερνούσε τα στενά όρια της Ολλανδίας, αποτέλεσαν αντίβαρο στις ειδήσεις της καθεστωτικής La Gazette, της μοναδικής γαλλικής εφημερίδας που ήταν το προπαγανδιστικό όργανο του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Παρ’ όλ’ αυτά, κάθε Ουγενότος εκδότης είχε διαφορετική προσέγγιση απέναντι στη Γαλλία, μια προσέγγιση που χαρακτηριζόταν από εναλλαγές και επηρεαζόταν από ποικίλους παράγοντες. 
Η παρούσα ομιλία θα επικεντρωθεί στους λόγους ανάπτυξης αυτών των εφημερίδων στην Ολλανδία, στα δίκτυα ειδήσεων και διαφημίσεων που οι Ουγενότοι είχαν αναπτύξει, στο κατά πόσο υπήρξαν δημοφιλείς αυτές οι εφημερίδες, καθώς και στους λόγους που οι προσεγγίσεις τους απέναντι στη Γαλλία διαφοροποιούνταν ανά τακτά διαστήματα.
 
Τετάρτη
4.5.2022
Μηνάς Αντύπας
 
Συζητήτριες: Ελευθερία Ζέη, Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου
να βάλει το μισό με το ναύλο και το μισό με σερμαγιέ επειδή η τιμή σιταρίου […] θέλει βασταχθεί αυτόν τον χειμώνα». Η χρηματοδότηση του υδραίικου θαλάσσιου εμπορίου και της ναυτιλίας μετά την Επανάσταση (1832-1862)

Το παραπάνω απόσπασμα από επιστολή του Λάζαρου προς τον Δημήτριο Τσαμαδό, στις 27 Αυγούστου 1830, σχετικά με την επικείμενη οργάνωση ενός εμπορικού ταξιδιού είναι, αφενός, ενδεικτική μιας τάσης. Με την λήξη της Ελληνικής Επανάστασης, τις μεγάλες πλοιοκτητικές οικογένειες της Ύδρας, όπως οι Τσαμαδοί, απασχολούσε η ανάγκη επιστροφής και δραστηριοποίησης στο θαλάσσιο εμπόριο της Μεσογείου. Αφετέρου, μας υπενθυμίζει τους γνωστούς, από τα προεπαναστατικά χρόνια, μηχανισμούς της υδραίικης εμπορικής ναυτιλίας καθώς επίσης και τις πραγματικότητες που αντιμετώπιζαν οι υδραίοι πλοιοκτήτες: σερμαγιά, ναύλος, προβληματισμός για την μεταβαλλόμενη τιμή των σιτηρών… 
Κατά πόσο, όμως, αυτοί οι μηχανισμοί οργάνωσης και χρηματοδότησης του θαλάσσιου εμπορίου και της ναυτιλίας της Ύδρας άντεξαν τις δεκαετίες μετά την Επανάσταση; Σε αυτό το ερώτημα επιδιώκει να απαντήσει η συγκεκριμένη παρουσίαση. Ειδικότερα, εστιάζω στην αντοχή ή/και εξασθένιση πρακτικών όπως η σερμαγιά και το θαλασσοδάνειο. Η πολυσημία που παρουσιάζουν αυτοί οι όροι επιβάλλει την ανάδειξη του, ανά περίπτωση, συγκεκριμένου περιεχόμενού τους ως πρακτικών χρηματοδότησης τόσο της καθαυτό εμπορικής πράξης όσο και των επιμέρους λειτουργιών που συναρθρώνονταν για την πραγματοποίηση του ταξιδιού (μισθοδοσία, τροφοδοσία, επισκευές, πιστώσεις). Ακόμα, επιβάλλει τη διερεύνηση της σύνδεσης των μορφών χρηματοδότησης με συγκεκριμένους πλόες (Μαύρη Θάλασσα, παράκτιο εμπόριο του Αιγαίου κ.ά.) και συγκεκριμένες κατηγορίες εμπορίου και φορτίων (σιτηρά κ.ά.)
Η παρουσίαση σκοπεύει, επίσης, να συμβάλει στην περαιτέρω ανίχνευση των σχέσεων οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των τοπικών παραγόντων και κεφαλαιούχων στα λιμάνια του Αιγαίου και στα διοικητικά κέντρα του ελληνικού κράτους στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Αποτελεί, ίσως, και μια προσπάθεια εκ νέου «επίσκεψης» στον προβληματισμό για τις διαθεσιμότητες και τις στρατηγικές των κεφαλαίων στο ελληνικό κράτος κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. 
Τετάρτη
1.6.2022
Λήδα Παπαστεφανάκη
 
Συζητητές: Χριστίνα Αγριαντώνη, Τέλης Τύμπας
Ραπτικές μηχανές «δι’ οικογενείας»: Διάδοση και οικειοποίηση της ραπτομηχανής 
στην Ελλάδα και η αθέατη γυναικεία εργασία (1870-1940)

Η ραπτομηχανή, ως μέσο παραγωγής, αλλά και ως καταναλωτικό προϊόν, διαδόθηκε στην Ευρώπη στο τελευταίο τρίτο του 19ου αιώνα και ως το 1914. Η διάδοση αυτού του εύχρηστου εργαλείου συνδέεται με επιχειρηματικές καινοτομίες που εισήγαγαν οι κατασκευάστριες εταιρείες για την εμπορική προώθηση του προϊόντος (λ.χ. ευκολίες πληρωμής, «πακέτα» υπηρεσιών, διαφημιστικές εκστρατείες). 
Η εισήγηση εξετάζει την εισαγωγή, διάδοση και οικειοποίηση της συγκεκριμένης τεχνολογίας στην Ελλάδα, σε αστικά και αγροτικά νοικοκυριά, σε βιοτεχνίες και εργαστήρια. Αξιοποιούνται ποικίλες πηγές (Τύπος, εγχειρίδια, αρχεία σωματείων, λογοτεχνία κ.ά.), προκειμένου να διερευνηθούν οι αλλαγές και οι τρόποι με τους οποίους η χρήση της ραπτομηχανής επηρέασε την καθημερινή ζωή και την (πληρωμένη ή απλήρωτη) γυναικεία εργασία στο σπίτι την περίοδο 1870-1940. 
Τετάρτη
5.10.202
Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου
 
Συζητητές: Σοφία Λαΐου, Ίκαρος Μαντούβαλος
Ο έμπορος (18ος-20ός αι.), ως αναλυτική κατηγορία της ελληνικής ιστορίας. 
Τεκμήρια, θεωρίες, ερμηνείες
 
Δυο ερμηνευτικές κατευθύνσεις διέπουν ρητά ή υπόρρητα τις μελέτες για τους Έλληνες εμπόρους και αυτές θα αναλυθούν και θα αποτιμηθούν στην ομιλία: αφενός το έθνος κράτος και η συγκρότησή του, αφετέρου η Ιστορία των επιχειρήσεων και η διαμόρφωση του εμπορικού καπιταλισμού. 
Στην πρώτη κατεύθυνση βασική παράμετρος ήταν η εθνική αλλά και η διεθνής ιστοριογραφική ερμηνεία της σχέσης/αντίθεσης μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών – Εβραίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στο πεδίο της οικονομίας. Έτσι, δόθηκε έμφαση στο γεγονός ότι το εξωτερικό εμπόριο ήταν στα χέρια των μη Μουσουλμάνων και η αγροτική οικονομία με την είσπραξη φόρων στη δικαιοδοσία των Μουσουλμάνων. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι ακόμη και η ιστοριογραφική πρόταση της συμπληρωματικότητας μέσα από το σχήμα κέντρο-περιφέρεια, όπως εκφράσθηκε κυρίως από Τούρκους ιστορικούς στις ΗΠΑ, δεν υιοθετήθηκε από τους Έλληνες ιστορικούς της μεταπολίτευσης, εκτός από μερικούς κοινωνιολόγους-οικονομολόγους. Η δεύτερη ερμηνευτική κατεύθυνση έδωσε μεγαλύτερο ή μικρότερο βάρος στην οργανωτική δράση και στην οικονομική συμπεριφορά των εμπόρων με οδηγό το επιστημονικό πεδίο της Ιστορίας των επιχειρήσεων. Έτσι, η σύζευξη της θεωρίας με την ιστορική ύλη που είχε δημιουργήσει νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις, κύρια στο αντικείμενο των βιομηχανικών επιχειρήσεων, έδωσε νέα πλεονεκτήματα στη μελέτη των εμπορικών και των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Προσέφερε, επίσης, τη δυνατότητα της συνομιλίας με την αντίστοιχη αγγλική ιστοριογραφία και όχι μόνο με τη γαλλική και ιταλική Οικονομική Ιστορία. 
Τετάρτη
19.10.2022
Μάριος Δημητριάδης
 
Συζητητές: Παναγιώτης Γεωργακάκης, Βασίλης Νέδος
 
Για το κοινό συμφέρον ή το συμφέρον των συντεχνιών; 
Οικονομικές συγκρούσεις στις αγγλικές αστικές κοινότητες κατά τον ύστερο Μεσαίωνα
 
Στη διάρκεια του 14ου αιώνα, ο κόσμος της εργασίας κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια σειρά οικονομικών και κοινωνικών κρίσεων, που επιδεινώθηκαν μετά το ξέσπασμα της πανώλης (1348). Η δραματική μείωση των εισοδημάτων και η αύξηση των φορολογικών εισφορών σε συνδυασμό με τις ανεπιτυχείς προσπάθειες του στέμματος να αντιμετωπίσει την άσχημη οικονομική κατάσταση πυροδότησαν πολλές διαμαρτυρίες, συγκρούσεις και λαϊκές εξεγέρσεις. Κατά τον 15ο αιώνα, η λαϊκή δυσαρέσκεια για την οικονομική επιβάρυνση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων συνεχίστηκε λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων, των αυξανόμενων εξόδων της μοναρχίας και των εμπορικών στρατηγικών των μελών των αστικών ολιγαρχιών. Σταδιακά, ο κόσμος της εργασίας χρησιμοποίησε και προώθησε νέα επιχειρήματα για τη θέση του και τον κομβικής σημασίας ρόλο του στην αγγλική κοινωνία, εστιάζοντας στις σχέσεις των τεχνιτών με τους συναδέλφους τους, τους αρχιμάστορες και τους εμπόρους των πόλεων. Στην ανακοίνωση διερευνώνται οι ποικίλες στρατηγικές της προώθησης του ιδεώδους του «κοινού συμφέροντος» ως βασικού επιχειρήματος των οικονομικών διενέξεων και εξεγέρσεων. Επίσης, επιχειρείται μια τυπολογία των αγγλικών οικονομικών συγκρούσεων του ύστερου Μεσαίωνα. Τέλος, εξετάζονται οι σχέσεις των υπάλληλων στρωμάτων με τις αστικές ολιγαρχίες και οι σταδιακές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, στο διάστημα 1348-1450.
Τετάρτη
2.11.2022
Κωστής Καρπόζηλος
 
Συζητητής: Νίκος Μαραντζίδης
 
Πέρα από τα όρια του έθνους: μια διεθνική ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού
 
Μπορούμε να σκεφτούμε την ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού μέσα από ιστορίες ανθρώπινης κινητικότητας, συνοριακών μεταβολών και διεθνικών διασταυρώσεων; Στον 20ό αιώνα η ιστοριογραφία γύρω από το κομμουνιστικό κίνημα επέμενε είτε σε μία βιογραφική ανάγνωση της πορείας των Κομμουνιστικών Κομμάτων, είτε στις «σχέσεις» αυτών με τις εξελίξεις στο κέντρο του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος (συνήθως με τη μορφή της Κομμουνιστικής Διεθνούς ή της Σοβιετικής Ένωσης). Η παρουσίαση αυτή προτείνει μια μεθοδολογική αναθεώρηση μέσα από την ανάδειξη της σημασίας της ρευστότητας, της μετακίνησης και της διεθνικότητας στη διαμόρφωση του ελληνικού κομμουνισμού. Στην αφήγηση αυτή οι πρωταγωνιστές είναι πρόσφυγες, εκπατρισμένοι, μετανάστες και μετανάστριες, επαναστάτες και επαναστάτριες που διαμορφώνονται μέσα από τη μεταβολή των εθνικών ορίων και δραστηριοποιούνται πέραν αυτών. Η οπτική που επιμένει στη διεθνικότητα του κομμουνιστικού φαινομένου φωτίζει τη διαπλοκή του με τομές και συζητήσεις του 20ού αιώνα: τη μετάβαση από την αυτοκρατορία στα έθνη κράτη, την ανάδυση του πρόσφυγα ως πολιτικού υποκειμένου, την επιρροή των υπερεθνικών μορφών οργάνωσης, τη δυναμική των αντιαποικιακών κινημάτων, την ανοιχτή συζήτηση γύρω από το περιεχόμενο της δημοκρατίας. Πρόκειται για μία πρόταση που αναζητεί και παρακολουθεί τα μπερδεμένα καλώδια του παρελθόντος και μας βοηθά να ξανασκεφτούμε για το πώς γράφουμε ιστορία –το πώς δηλαδή μπορούμε να σκεφτούμε πέρα από τις γεωγραφικές και εθνικές ταξινομήσεις που κουβαλάμε ως αυτονόητες μαζί μας. 
 
Τετάρτη
23.11.2022
Δημήτρης Ντούρος
 
Συζητητές: Βασίλης Μπογιατζής, Σωτήρης Ριζάς
 
Από την οικονομική κρίση στην κορύφωση του Εθνικού Διχασμού (1932-1936): 
οι συγκρουσιακές διαστάσεις της μεσοπολεμικής πολιτικής συζήτησης
 
H επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, η οποία ήρθε ως επιστέγασμα του εικοσαετούς Εθνικού Διχασμού (1915-1936), εγγράφεται αναμφίβολα στο ευρύτερο πλαίσιο της κρίσης των κοινοβουλευτικών θεσμών και της ανόδου του αυταρχισμού στη μεσοπολεμική Ευρώπη. Εξετάζοντας τις συνθήκες της κατάρρευσης του δημοκρατικού πολιτεύματος εν Ελλάδι, η εισήγηση αυτή θα επιχειρήσει να αναδείξει βασικές πτυχές του πολιτικού προβληματισμού και της δημόσιας συζήτησης περί της πολύπλευρης κρίσης της εποχής του Μεσοπολέμου, εστιάζοντας ειδικότερα στην περίοδο 1932-1936.
Κεντρική υπόθεση εργασίας συνιστά η συσχέτιση της οικονομικής κρίσης και της χρεωκοπίας του 1932 με την αναζωπύρωση των παθών του Εθνικού Διχασμού, ως κομβικών παραγόντων για την αποσταθεροποίηση της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Εν ολίγοις, η εισήγηση θα επιχειρήσει να σκιαγραφήσει –μέσα από την αποτύπωση της επικαιρότητας στον Τύπο και στον πολιτικό διάλογο της περιόδου– την πορεία κλιμάκωσης της πολιτικής σύγκρουσης μεταξύ βενιζελισμού και αντιβενιζελισμού, από την κήρυξη του χρεοστασίου στην πτώση της κυβέρνησης των Φιλελευθέρων και από τα αποτυχημένα βενιζελικά κινήματα του 1933 και 1935 στην παλινόρθωση της βασιλείας και την εγκαθίδρυση της μεταξικής δικτατορίας.
Διερευνώντας, επίσης, το ευρύτερο διανοητικό περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξαγόταν η εγχώρια πολιτική συζήτηση, μελετώνται ακόμα οι τρόποι με τους οποίους προσλαμβάνονταν στη δημόσια σφαίρα και εσωτερικεύονταν από το πολιτικό σύστημα –εντός και εκτός των ορίων του Κοινοβουλίου– οι διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις και οι κρίσιμες ιδεολογικές και πολιτικές ζυμώσεις της εν λόγω περιόδου.
Τετάρτη
7.12.2022
Γιώργος Βλάχος
 
Συζητητές: Σπύρος Καράβας, Ανδρομάχη Οικονόμου
Για την Περιβαλλοντική Ιστορία: 
η άνοιξη ενός κλάδου και η ανάδειξη μίας έρευνας για τον ελλαδικό χώρο
 
Στόχος της συγκεκριμένης ομιλίας είναι να εισαγάγει το κοινό στον νέο ιστοριογραφικό κλάδο που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, την Περιβαλλοντική Ιστορία. Δύο θεματικές θα θιγούν. Καταρχάς, θα γίνει μία κατατοπιστική εισαγωγή στο ιστοριογραφικό αντικείμενο του κλάδου της Περιβαλλοντικής Ιστορίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πραγματοποιηθεί και μία σύντομη βιβλιογραφική επισκόπηση των όσων έχουν ήδη επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια στον χώρο της Περιβαλλοντικής Ιστορίας της Ελλάδας, με ειδική μνεία στα ιδρύματα που ανέθρεψαν τον κλάδο και στην ίδρυση του μη κερδοσκοπικού σωματείου «Ελληνική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Ιστορίας». Το δεύτερο σκέλος της ομιλίας θα είναι καθαρά ερευνητικό και θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα μίας πολυετούς προσπάθειας που προσανατολίζεται στην ανάδειξη μίας κοινωνικής-περιβαλλοντικής ιστορίας της μεσοπολεμικής Μακεδονίας. Στο επίκεντρο της έρευνας αυτής βρίσκονται τα μεγάλα τεχνικά έργα που έλαβαν χώρα στην περιοχή και ιδιαίτερα οι μεγάλες αποξηράνσεις του Μεσοπολέμου: η λίμνη των Γιαννιτσών, τα τενάγη των Φιλίππων και η λίμνη (Τ)Αχινού. Εκτός από τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτών των –φαραωνικών για την εποχή και την περιοχή– έργων, βαρύτητα θα δοθεί στις πολιτισμικές και κοινωνικές προεκτάσεις που είχαν στους πληθυσμούς της Μακεδονίας, τόσο τους γηγενείς, όσο και τους προσφυγικούς, ιδιαίτερα στα πλαίσια της εδαφικής και πολιτικής ενσωμάτωσης της περιοχής στο ελληνικό κράτος.
Τετάρτη
21.12.2022		 Τετάρτη

21.12.2022
Η πληθυσμιακή συγκρότηση του πελοποννησιακού χώρου 
στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης
 
Τα στατιστικά στοιχεία που συνέλεξε η καποδιστριακή διοίκηση, καθώς και το υλικό που δημοσίευσε η Γαλλική Επιστημονική Αποστολή, επιτρέπουν, παρά τις επιμέρους δυσκολίες, μια ασφαλή και με συνολικούς όρους ανασύσταση του οικιστικού και πληθυσμιακού χάρτη της Πελοποννήσου στα τέλη της Επανάστασης. 
Οι παραπάνω πηγές ενσωματώνουν χωρική πληροφορία· συμπεριλαμβάνουν δηλαδή το όνομα ενός κατοικημένου τόπου και μια πληθυσμιακή ένδειξη, συνήθως αυτή του αριθμού των οικογενειών. Στο πλαίσιο της επεξεργασίας των πηγών, τα παραπάνω δεδομένα αποτυπώθηκαν σε ψηφιακό χαρτογραφικό περιβάλλον, επιτρέποντας την εξαγωγή ορισμένων ερευνητικών συμπερασμάτων που δεν ήταν εφικτό να εντοπιστούν μέσω της χρήσης, αποκλειστικά, των γραπτών πηγών. 
Μέσα από τη μελέτη πτυχών του διπόλου πληθυσμός και χώρος, στην εισήγηση θα επιχειρηθεί να αναλυθεί η πληθυσμιακή συγκρότηση της Πελοποννήσου στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Πιο συγκεκριμένα, θα εξεταστούν ζητήματα που σχετίζονται με την κατανομή των πληθυσμιακών μεγεθών στον χώρο, τις υψομετρικές ζώνες της κατοίκησης, την πληθυσμιακή πυκνότητα και την τυπολογία των οικισμένων θέσεων. Για την ανάλυση των παραπάνω ζητημάτων, θα εξεταστεί το κατά πόσον η αποκατάσταση του πληθυσμιακού χάρτη της χερσονήσου στα χρόνια του Αγώνα προκύπτει, κατά κύριο λόγο, ως αποτέλεσμα των συνεπειών που επέφερε η ένοπλη πολεμική σύγκρουση στον οικισμένο χώρο ή εγγράφεται σε ευρύτερα, ως προς το είδος και τη χρονική τους διάρκεια, ερμηνευτικά φαινόμενα. 
 
Τετάρτη
11.1.2023
Tάσος Φίντζος-Βαβλής
 
Συζητητές: Παναγιώτης Ζεστανάκης, Γιώργος Ζούκας
Πληροφορική και πειρατεία στην Ελλάδα, 1980-2000
 
Η πειρατεία λογισμικού (software) και υλικού (hardware) εκκινώντας από τη δεκαετία του 1980, όταν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές άρχισαν να εισάγονται στην καθημερινή ζωή, αποτέλεσε ένα νέο φαινόμενο για την Ευρώπη (ανατολική και δυτική). Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι να σκιαγραφήσει τη διάδοση των πρακτικών πειρατείας στην Ελλάδα κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα στους χρήστες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, επικεντρωμένη στην πειρατεία λογισμικού, κυρίως ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Βασική πηγή για την ανακοίνωση αποτελεί ο ειδικός περιοδικός Τύπος για την πληροφορική και συγκεκριμένα τα περιοδικά Pixel, User και PC Master, τα οποία είχαν μεγάλη απήχηση σε νεαρούς χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών, που ενδιαφέρονταν για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Πέρα από την προσπάθεια σκιαγράφησης των πρακτικών πειρατείας, η ανακοίνωση φιλοδοξεί να εξετάσει κομβικές περιπτώσεις πειρατείας, οι οποίες απασχόλησαν τον Τύπο της εποχής. 
Τετάρτη
1.2.2023
Παναγιώτα Αναγνώστου
 
Συζητητές: Γιώργος Κοκκώνης, Λεωνίδας Οικονόμου
«Ο Δίσκος Πατέ, ο καθρέπτης της φωνής». 
Οι ελληνόφωνες ηχογραφήσεις της γαλλικής εταιρείας πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο
 
Η γαλλική εταιρεία Pathé, γνωστή σήμερα για τα κινηματογραφικά της προϊόντα, δραστηριοποιείται στις αρχές του 20ού αιώνα στον τομέα του φωνογράφου. Η εμπορική παρουσία της στην Ελλάδα χρονολογείται από το 1898, ενώ οι πρώτες ελληνόφωνες ηχογραφήσεις της λαμβάνουν χώρα στην Κωνσταντινούπολη και την Τιφλίδα, ίσως και στην Αίγυπτο, πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την έλευση της ηλεκτρικής ηχογράφησης, η Pathé θα κυκλοφορήσει περισσότερους από 300 δίσκους διπλής όψεως ηχογραφημένους στην Αθήνα, στο διάστημα μεταξύ 1928 και 1932. Αξιοποιώντας ποικίλες πηγές (Τύπο, αρχεία της εταιρείας, καταλόγους προϊόντων και δίσκους 78 στροφών), η εισήγηση εξετάζει τα διασυνοριακά δίκτυα παραγωγής και διανομής της εταιρείας, την τεχνολογική ανάπτυξη και την επίδρασή της στη δημιουργία και στην κοινωνική χρήση της μουσικής, το ηχογραφημένο ρεπερτόριο και, με επίκεντρο τη μελέτη της δισκογραφίας και της μουσικής βιομηχανίας, επαναδιαπραγματεύεται τη διάδοση του φωνογράφου στην Ελλάδα, την έννοια της μουσικής παράδοσης, αλλά και ζητήματα συλλογικής μνήμης.
 
Τετάρτη
8.2.2023
Γεράσιμος Παγκράτης
 
Συζητητές: Γεώργιος Κουτζακιώτης, Κατερίνα Μπρέγιαννη
Το προξενικό και διπλωματικό δίκτυο της Επτανήσου Πολιτείας (1800-1807)
 
Η Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807) ιδρύθηκε στα νησιά του Ιονίου Πελάγους ως ένα ανάχωμα στις επεκτατικές βλέψεις του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Ανατολική Μεσόγειο, χάρη στην πρόσκαιρη συμμαχία Ρώσων και Οθωμανών, που είχαν τη σύμφωνη γνώμη και της Μεγάλης Βρετανίας. Γρήγορα η ρωσική επιρροή εξελίχθηκε σε κυρίαρχη στο νέο κρατίδιο. Μία από τις πλευρές της λειτουργίας του ιονίου κράτους που αποτυπώνουν τις παραπάνω πραγματικότητες είναι τα προξενεία που στελεχώθηκαν με πρόσωπα που βρίσκονταν πολύ κοντά στα ρωσικά συμφέροντα. Το ιστορικό πλαίσιο ίδρυσης του νέου κράτους, οι θεσμικοί όροι οργάνωσης του ιονικού προξενικού δικτύου, το προφίλ των προξένων και οι εν γένει λειτουργίες τους είναι οι άξονες γύρω από τους οποίους θα κινηθεί αυτή η παρουσίαση.
Τετάρτη
22.2.2023
Αλέξανδρος Κεσσόπουλος
 
Συζητητές: Μανόλης Κούμας, Αχιλλέας Φωτάκης
 
Η κατάρρευση των δημοκρατιών στη μεσοπολεμική Ευρώπη: τρεις τύποι θανάτου
 
Η εισήγηση εστιάζει στη συγκριτική συνταγματική ιστορία επτά ευρωπαϊκών δημοκρατιών, οι οποίες καταλύθηκαν κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Σε τρεις περιπτώσεις επιβλήθηκε μια στρατιωτική ή βασιλική δικτατορία (Βουλγαρία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία), σε τρεις άλλες, αυταρχικοί ηγέτες διορίσθηκαν πρωθυπουργοί, παρότι δεν διέθεταν επαρκή κοινοβουλευτική δύναμη (Ιταλία, Ελλάδα, Γαλλία), ενώ στην τελευταία περίπτωση, αυτή της Γερμανίας, ένας εχθρός της δημοκρατίας ανέλαβε την εξουσία μετά από δύο διαδοχικές εκλογικές νίκες. Δεδομένου ότι καθεμιά από τις χώρες αυτές είχε τα δικά της –κοινωνικά, πολιτικά και θεσμικά– ιδιαίτερα γνωρίσματα, προκύπτει το ερώτημα αν ο τρόπος λειτουργίας ενός δημοκρατικού πολιτεύματος μπορεί να σχετίζεται με την, περισσότερο ή λιγότερο νομότυπη, διαδικασία της κατάλυσής του.
Τετάρτη
8.3.2023
Φώτης Παπαδόπουλος
 
Συζητήτριες: Κλεονίκη Αλεξοπούλου, Άννα Καρακατσούλη
 
Ελληνικές κοινότητες μεταναστών στη Νότια Ροδεσία και στην Τανγκανίκα: ασταθής λευκότητα και αμφίσημη τοποθέτηση των ελληνόφωνων μεταναστών στην ιεραρχία της αποικιοκρατίας, 1890-1960
 
Ο σχηματισμός των ελληνικών κοινοτήτων στην υποσαχάρια Αφρική ήταν το ιστορικό αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας ανοργάνωτης μετανάστευσης από ελληνόφωνες κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Κύπρου και της Αιγύπτου. Οι απαρχές του μεταναστευτικού ρεύματος εντοπίζονται στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ η παρουσία των Ελλήνων μεταναστών/μεταναστριών στην υποσαχάρια Αφρική έφτασε στο δημογραφικό της αποκορύφωμα τη δεκαετία του 1960, αριθμώντας περίπου 150.000 άτομα. Η παρουσία των Ελλήνων δεν ήταν σημαντική αριθμητικά, αλλά η σημασία της προκύπτει από τους όρους με τους οποίους αυτός ο περιορισμένος αριθμός μεταναστών χωρίς αποικιακό παρελθόν ή την άμεση υποστήριξη του αποικιακού κράτους κατάφερε να αποκτήσει δυσανάλογη σημασία για την τοπική οικονομία και πολιτική σε ορισμένες περιοχές εντός ορισμένων αποικιών, και, ως εκ τούτου, τι μας λέει αυτό το φαινόμενο για τον χαρακτήρα της αποικιοκρατίας. Η συσχέτιση αυτού του φαινομένου με την ανάπτυξη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών της αποικιοκρατίας στην Ανατολική και Κεντρική Αφρική αφορά το κύριο ερώτημα του διδακτορικού μου ερευνητικού έργου για την ελληνική μετανάστευση στη Ζιμπάμπουε (Νότια Ροδεσία) και στην Τανζανία (Τανγκανίκα). 
Η εισήγηση θα εξετάσει τις οικονομικές δραστηριότητες και τις σχέσεις των Ελλήνων μεταναστών με τους Ευρωπαίους αποίκους και ιθαγενείς πληθυσμούς από το 1890 μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Η παρουσίαση θα χωριστεί σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος θα διερευνηθούν οι λόγοι που Έλληνες από την Ανατολική Μεσόγειο επέλεξαν την υποσαχάρια Αφρική ως τόπο μετανάστευσης. Συγκεκριμένα τον ρόλο της αλυσιδωτής μετανάστευσης και τα προγράμματα στρατολόγησης Ελλήνων εργατών και ειδικευμένων αγροτών από τις αποικιακές κυβερνήσεις της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής και Ροδεσίας. Στο δεύτερο μέρος, θα εξεταστεί η αμφισβήτηση της λευκότητας και καταλληλότητας ως αποίκων των Ελλήνων σε ταξική και εθνοτική βάση από τους Βρετανούς και Γερμανούς. Στο τρίτο μέρος, μέσω προφορικών μαρτυριών και παροικιακών εκδόσεων, θα δοθεί έμφαση στο πώς οι ίδιοι οι Έλληνες μετανάστες τοποθετούσαν τον εαυτό τους στην αποικιακή ιεραρχία καθώς και στη σχέση τους με τους ιθαγενείς λαούς.
Τετάρτη
22.3.2023
Κωνσταντίνος Πούλιος
 
Συζητητές: Παναγιώτης Γεωργακάκης, Νικόλας Πίσσης
«Οι πρωταγωνιστές του θεάτρου της ειρήνης» ή το να είναι κανείς πληρεξούσιος διαπραγματευτής στο Συνέδριο του Κάρλοβιτς (1698-99)
 
Αν τα συνέδρια ειρήνης της πρώιμης νεότερης εποχής προσομοίαζαν σε ένα «θέατρο», σύμφωνα με την τότε ορολογία, τότε οι πρωταγωνιστές αυτού του θεάτρου θα ήταν αναμφισβήτητα τα πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτό με ένα συγκεκριμένο ρόλο: αυτόν του πληρεξούσιου διαπραγματευτή.  Παρά την στροφή της έρευνας την τελευταία δεκαετία υπό την επιρροή της λεγόμενης «Νέας Διπλωματικής Ιστορίας» σε δευτεραγωνιστές των διπλωματικών επαφών ή άλλους ανεπίσημους, πλην σημαντικούς ενίοτε, απεσταλμένους, η θέση των πρέσβεων στα συνέδρια ειρήνης της πρώιμης νεότερης εποχής παραμένει κεντρική. Τι σήμαινε όμως το να είναι κάποιος πληρεξούσιος διαπραγματευτής στα τέλη του 17ου αιώνα; Σε αυτό το κεντρικό ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει η παρουσίαση, παίρνοντας ως μελέτη περίπτωσης το Συνέδριο Ειρήνης του Κάρλοβιτς. Το ενδιαφέρον του τελευταίου έγκειται στο ότι συγκέντρωσε ανθρώπους από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα με ανόμοιες αλλά και αρκετές κοινές αντιλήψεις ως προς τον ορισμό του «ιδανικού διαπραγματευτή». 
Για να απαντηθεί όμως το κεντρικό μας ερώτημα, επιμέρους ζητήματα θα πρέπει να τεθούν. Με βάση το πλούσιο και ετερόγλωσσο αρχειακό υλικό του συνεδρίου θα εξεταστούν το ηλικιακό, κοινωνικό και εκπαιδευτικό προφίλ των πληρεξουσίων διαπραγματευτών• τα προσόντα που θα έπρεπε να κατέχουν σύμφωνα με τις διάφορες σύγχρονες του συνεδρίου πηγές• οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι, ταυτότητες και συμφέροντα ορισμένων από αυτούς και πώς αυτή η πολλαπλότητα επηρέαζε τη συμπεριφορά τους κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων – ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί εδώ στην προσωπικότητα του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου του εξ Απορρήτων• το συμβολικό και υλικό κεφάλαιο που αποκόμιζαν ή προσδοκούσαν να αποκομίσουν από τη συμμετοχή τους στις διαπραγματεύσεις• η καθημερινότητα και τα βασικά τους καθήκοντα κατά τη διάρκεια του συνεδρίου• η μέθοδος αυτοπαρουσίασής τους, κυρίως μέσω των γραμμάτων ή των εκθέσεων προς τους ανωτέρους τους και τέλος το πόσο ελεύθεροι και αυτόνομοι ήταν στις κινήσεις τους κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. 
Μέσα από την εξέταση αυτών των ζητημάτων θα προβληθεί ο κόσμος της λεγόμενης  «διπλωματίας παλαιού τύπου» (Diplomatie vom type ancien), ένας κόσμος πολύπλοκος και πολυσχιδής, όπου η επιλογή των απεσταλμένων βασιζόταν τόσο σε πελατειακά δίκτυα και κοινωνικά κριτήρια όσο και σε αντικειμενικές ικανότητες και εμπειρία• όπου οι πρέσβεις δεν ήταν επαγγελματίες διπλωμάτες αλλά ευγενείς και γραφειοκράτες που εκπροσωπούσαν τα δικά τους συμφέροντα μαζί με αυτά των ηγεμόνων τους και όπου οι επιτυχείς διαπραγματεύσεις δρούσαν ως εφαλτήριο κοινωνικής ανόδου και προσπορισμού σημαντικού υλικού οφέλους. 
Τετάρτη
5.4.2023
Αθηνά Σπανίδου
 
Συζητήτριες: Μαριτίνα Λεοντσίνη, Στέλλα Χατζοπούλου
 
Διαταράσσοντας τα όρια: νοηματοδοτήσεις και ερμηνείες της γυναικείας παρενδυσίας στη Μεσαιωνική Δύση
 
Η μελέτη της γυναικείας παρενδυσίας κατά τη μεσαιωνική περίοδο έχει λάβει διαστάσεις αινίγματος στην υφιστάμενη βιβλιογραφία, εξαιτίας του πολυσήμαντου χαρακτήρα με τον οποίο δύναται να αναγνωσθεί, αλλά και των δυσανάγνωστων ετερόκλητων κινήτρων που την προκαλούσαν. Γυναίκες που μεταμφιέζονταν σε άνδρες μοναχούς, αλλά και σε ιππότες, γυναίκες που φορούσαν ανδρικά ρούχα για να πλαγιάσουν με άνδρες, αλλά και με γυναίκες, γυναίκες που συλλαμβάνονταν να κλέβουν ή να διασχίζουν τον δρόμο ως άνδρες συνιστούν μερικές από εκείνες τις περιπτώσεις που εκτινάσσουν τη σημασιοδοτική δυναμική της παρενδυσίας στις ζωές των γυναικών, καθιστώντας τη συγχρόνως το εργαλείο διαπραγμάτευσης των πολιτισμικών σχημάτων (schemas) που παράγουν και αναπαράγουν τις έμφυλες προσλήψεις. Δεδομένης της κεντρικής θέσης της ενδυμασίας στη μεσαιωνική κοινωνία αναφορικά με τον σχηματισμό διακριτών ταυτοτήτων ανάλογα με το επιτήδευμα, την καταγωγή, την πίστη, το φύλο και την κοινωνική θέση, η παρενδυσία φαίνεται πως διατάρασσε τις δομικές συμβάσεις συγκρότησης υποκειμένων και κοινωνικών σχέσεων κατά την υπό εξέταση περίοδο. Υπό το εν λόγω πρίσμα, η παρούσα ανακοίνωση θα εξετάσει την παρενδυσία ως μια κοινωνική πρακτική διατάραξης της έμφυλης τάξης πραγμάτων και ρευστοποίησης των έμφυλων δυϊσμών που διαμόρφωναν συμβολικά τις σχέσεις εξουσίας στις μεσαιωνικές δυτικές κοινωνίες. Μέσω αυτής προσέγγισης, επιχειρείται η υπέρβαση του αινιγματικού της χαρακτήρα, ενώ διεκδικείται η ανανοηματοδότησή της βάσει των νέων πηγών, όπου αυτή συναντάται, ούτως ώστε να προσδώσει στην εμπρόθετη δράση των γυναικών μία ανατρεπτική δυναμική, ικανή να ελέγξει ή και να μεταβάλει έως ένα βαθμό, μέρος των συνθηκών της ζωής τους.
 
Τετάρτη
26.4.2023
Βασιλική Θεοδώρου
 
Συζητήτριες: Κατερίνα Γαρδίκα, Δέσπω Κριτσωτάκη
Η πολιτική της δικτατορίας Μεταξά για τη μητρότητα και την παιδική ηλικία. Μερικές υποθέσεις για τις ιδεολογικές χρήσεις της πρόνοιας
 
Είναι γνωστή στη βιβλιογραφία η τομή που επέφερε το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην ανάπτυξη πολιτικών για τη μητρότητα σε πολλές δυτικές χώρες καθώς και στο πώς οι πολιτικές αυτές συνδέθηκαν τόσο με την ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας όσο και με τις δημογραφικές ανησυχίες της εποχής. Αν και η έρευνα για την κοινωνική πολιτική και τη «λατρεία της μητρότητας» τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα αφορά σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών συστημάτων, ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην «πολιτικοποίηση της αναπαραγωγής», δηλαδή στην πολιτική για τις γεννήσεις και τη φροντίδα της βρεφικής ηλικίας που ανέπτυξαν τα αυταρχικά, και κυρίως τα ολοκληρωτικά, καθεστώτα του Μεσοπολέμου, στο πλαίσιο φυλετικών και ευγονιστικών πολιτικών. Πληθυσμιακή και οικογενειακή πολιτική ταυτίστηκαν από τα καθεστώτα αυτά για να εξυπηρετήσουν ιμπεριαλιστικές βλέψεις  και άλλα γνωστά καταστροφικά σχέδια, παράλληλα με την ποσοτική και την ποιοτική βελτίωση του «εθνικού αποθέματος», για το οποίο υπεύθυνες θεωρούνταν οι μητέρες. 
Πολλές πτυχές των βιοπολιτικών που αφορούν στην προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας την περίοδο του ελληνικού Μεσοπολέμου δεν έχουν απασχολήσει την έρευνα, ούτε οι προβληματισμοί που διατυπώθηκαν στον δημόσιο λόγο, κυρίως από γιατρούς, για την ποιότητα της υγείας του πληθυσμού ή η στάση που τήρησαν οι αυταρχικές κυβερνήσεις απέναντι σε ζητήματα οικογενειακής πολιτικής. Στόχος της ανακοίνωσής μου είναι να εξετάσω τον τρόπο με τον οποίο η δικτατορία Μεταξά προσέγγισε παρόμοια ζητήματα, τα έργα που χρηματοδότησε και τους στόχους στους οποίους απέβλεπε καθώς και τους λόγους που ανέπτυξε σε συνάρτηση με τις ευγονιστικές ανησυχίες και τη συζήτηση γύρω από το δημογραφικό ζήτημα. Θα διατυπώσω επίσης μερικές υποθέσεις σχετικά με το α) εάν οι πολιτικές για την προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας αποτελούν συνέχεια ή τομή σε σχέση με την πολιτική των φιλελεύθερων κυβερνήσεων την προηγούμενη περίοδο, και β) πώς χρησιμοποιήθηκαν για την ενίσχυση του προφίλ  του δικτάτορα. 
Τετάρτη
10.5.2023
Γιώργος Καζαντζίδης
 
 
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Μιχάλης Πασχάλης
 
Ελληνικές μεταφράσεις και μαρξιστικές προσεγγίσεις της λατινικής ποίησης στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα
 
Στην κριτική του για τη μετάφραση των Γεωργικών του Βιργίλιου από τον Κ. Θεοτόκη, ο Κ. Χατζόπουλος γράφει: «Δεν είμαι από τους θαμαστές της λατινικής ποίησης … Το τεχνητό και ζητημένο της περσότερο … ο αυλικός της χαρακτήρας στην εποχή της ακμής της δε μ’ ενθουσιάζουν τόσο. Όση καλλιτεχνική έκφραση κι αν έχουν οι ύμνοι του Βεργιλίου στον Καίσαρα Αύγουστο, δε φτάνει αυτή να με κάμει να μην αηδιάζω τον τσανακογλύφτη του ταλλαρά Μαικήνα και δεν το κρύβω ακόμα πως το μεγάλο κόπο που θυσίασε ο φίλος μου Θεοτόκης για τη μετάφραση των ‘Γεωργικών’, θα προτιμούσα να τον έβαζε για τη μετάφραση κάποιου ανθρωπιστικότερου, επαναστατικότερου έργου» (Ο Νουμάς, τεύχος 378, 1910, σελ. 1-2).
Έμμεσα ή άμεσα, ο Κ. Θεοτόκης απαντάει στην κριτική του Χατζόπουλου με τη σπουδαία μετάφραση του De rerum natura του Λουκρήτιου. Στην ανακοίνωσή μου θα ασχοληθώ με το ιδεολογικό περικείμενο του συγκεκριμένου μεταφραστικού εγχειρήματος, συζητώντας, μεταξύ άλλων: τις εκλεκτικές συγγένειες του Θεοτόκη με τη μεταφραστική ατζέντα του επτανησιακού ριζοσπαστισμού, την επιδίωξή του να εμφανίσει τη δημοτική ως μία υψηλή γλώσσα ικανή να αναμετρηθεί με το πιο δύσκολο ίσως, τόσο γλωσσικά όσο και εννοιολογικά, κείμενο που μας έχει σωθεί από τη λατινική γραμματεία, και τέλος τη σαφή του πρόθεση να μεταφέρει στα νέα ελληνικά ένα φιλοσοφικό ποίημα η επαναστατικότητα του οποίου, κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, κατοχυρώνεται πλέον ως αδιαμφισβήτητη στους κύκλους των Ευρωπαίων μαρξιστών. 
Τετάρτη
24.5.2023
Αλέξανδρος Παναγόπουλος
 
 
Συζητητές: Χρήστος Καραμπάτσος, Λήδα Παπαστεφανάκη
Η αόρατη εργασία ψηφιοποίησης στην κατασκευή της ψηφιακής κοινωνίας: περιπτώσεις από την ελληνική εμπειρία, 2004-2020
 
Χρησιμοποιώντας αναλυτικές έννοιες και μεθοδολογικά εργαλεία από την Ιστορία της Τεχνολογίας και τις Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας, κυρίως την προσέγγιση της «τεχνολογίας-κατά-τη-χρήση» (technology-in-use) και κρατώντας ως αφετηριακή παραδοχή ότι η τεχνολογία ενσωματώνει κοινωνικά νοήματα με τρόπο που επιτρέπει να περιγραφεί η σχέση τεχνολογίας-κοινωνίας με όρους αμοιβαίας συνδιαμόρφωσης, η έρευνα επιχειρεί να αναδείξει τα χαρακτηριστικά της εργασίας που απαιτείται για τη μετατροπή ενός αναλογικού/συμβατικού αρχείου σε ψηφιακό. Τα έργα ψηφιοποίησης αποτελούν την κατεξοχήν έκφραση των αρετών της ψηφιακότητας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής, όμως ο ηγεμονικός λόγος γύρω από αυτές τις αρετές αποκρύπτει τις κοινωνικές διαδικασίες που συντελούνται κατά την πραγματοποίησή τους. Στην ψηφιακή κοινωνία τα τεχνολογικά συστήματα παρουσιάζονται και υποστασιοποιούνται ως οι βασικοί, αν όχι μοναδικοί, συντελεστές της ψηφιοποίησης, το κύριο υποκείμενο της αλλαγής. Η εστίαση όμως στις υλικότητες αγνοεί τα ίδια τα υποκείμενα παραγωγής της ψηφιακής πληροφορίας. Μέσα από τη μελέτη τριών έργων ψηφιοποίησης στο πρόσφατο παρελθόν (2004-2020) αναδεικνύεται η αόρατη δημιουργική και δεξιοτεχνική εργασία των ομάδων ψηφιοποίησης ή/και τεκμηρίωσης, σε μια αντίστροφη λογική από εκείνη του λόγου περί ευφυών μηχανών που θέλει τα χαρακτηριστικά και τις επιδόσεις τους να την καθιστούν περιττή. Καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, οι ομάδες ψηφιοποίησης αντιμετώπισαν απροσδόκητα προβλήματα άσχετα με τις δεξιότητες ή τις γνώσεις των εργαζομένων και την κατάσταση του υλικού, αλλά είχαν να κάνουν κυρίως με δυσκολίες που προκλήθηκαν από τεχνικές δυσλειτουργίες, από την επιλογή ακατάλληλου εξοπλισμού και την προετοιμασία του υλικού για ψηφιοποίηση . Έτσι, το προσωπικό έπρεπε να προσαρμόσει τη διαδικασία σάρωσης με τέτοιο τρόπο ώστε η δημιουργικότητα, η επινοητικότητα, η προθυμία και η έμπνευσή τους να προσφέρουν τις λύσεις που απαιτούνταν για την πρόοδο του έργου. Με αυτόν τον τρόπο, αναδείχθηκε ο κρίσιμος ρόλος της εμπρόθετης δράσης που τροποποίησε το προκαθορισμένο κανονιστικό σενάριο των απαιτούμενων εργασιών. Αυτή η δημιουργική εργασία ωστόσο δεν αναγνωρίστηκε από την πλευρά των εργοδοτών ως τέτοια ούτε σε επίπεδο αμοιβής ούτε σε επίπεδο βελτίωσης της παρεχόμενης υπηρεσίας παρά το γεγονός ότι υπήρξε ο καθοριστικός παράγοντας για την ολοκλήρωση των έργων. Παράλληλα, μέσα από την έρευνα αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά ενός εργατικού δυναμικού που απασχολείται στον χώρο της αρχειακής πληροφορίας, δυναμικού φθηνού, κατά βάση νεανικού και γυναικείου, προσωρινής απασχόλησης ως επί το πλείστον και που συνδέεται στενά με το τοπίο της επισφαλούς εργασίας των τελευταίων ετών ενώ εγγράφεται στο πλαίσιο της περιορισμένης ανθρώπινης παρέμβασης σε σχέση με τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες.
Τετάρτη
7.6.2023
Γιάννης Χάλκος

Συζητητές: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου
 
Ελλάδα και Δύση, 1974-1976: Ιστορικοποιώντας τις διεθνείς διαστάσεις της Μεταπολίτευσης
 
Η εισήγηση θα εξετάσει την ελληνική Μεταπολίτευση ως ένα διεθνές γεγονός με έμφαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ελληνικών και δυτικών προσλήψεων και στρατηγικών για την σταθεροποίηση της χώρας εντός του Δυτικού συστήματος. Δεδομένου του αντιδυτικού αισθήματος που κυριαρχούσε στην ελληνική κοινή γνώμη μετά την τουρκική εισβολή την Κύπρο, οι κυβερνήσεις Καραμανλή έπρεπε να εξισορροπήσουν την μονομερή σχέση της Αθήνας με τη Δύση –κυρίως με τις ΗΠΑ– όπως αυτή είχε διαμορφωθεί στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, αλλά και να εξασφαλίσουν την άμυνα της χώρας απέναντι στην τουρκική απειλή. Με τους δύο αυτούς στόχους να συμπλέκονται άμεσα με το ζητούμενο του εκδημοκρατισμού, οι ελληνικές κυβερνήσεις θα επεδίωκαν την ένταξη στην ΕΟΚ και τον επανακαθορισμό της στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ έτσι ώστε αυτή να τεθεί σε μια πιο ισότιμη βάση και να καλύπτει τις ελληνικές αμυντικές ανάγκες. Από την άλλη πλευρά, οι δυτικές κυβερνήσεις έβλεπαν την ελληνική Μεταπολίτευση και τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η σύγκρουση μεταξύ δύο συμμάχων απειλούσε τη συνοχή του ΝΑΤΟ, κυρίως μέσα από το πρίσμα των ψυχροπολεμικών τους προτεραιοτήτων, γεγονός που θα οδηγούσε σε μια τεταμένη σχέση με τη δημοκρατική Ελλάδα. 
Αν και η περίοδος έως το 1974 έχει προκαλέσει σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον της ιστορικής κοινότητας, η Μεταπολίτευση παραμένει σχετικά χαμηλά στην ερευνητική ατζέντα των ιστορικών. Έτσι, κρίνεται σκόπιμο ένα μέρος της εισήγησης να αφιερωθεί στα μεθοδολογικά ζητήματα και τις προκλήσεις που συνεπάγεται η έρευνα μιας εποχής της οποίας το τέλος –και συνεπώς η πρόσληψή της– είναι ακόμα αντικείμενο συζήτησης. 
Τετάρτη
11.10.2023
Έφη Αβδελά 
 
Συζητήτρια: Κατερίνα Δέδε
 
Λίγες μέρες δικαστής: ένορκοι στα ελληνικά δικαστήρια, η ιστορία τους
 
Ο θεσμός των ενόρκων –ή αλλιώς το ορκωτό σύστημα στην ποινική δικαιοσύνη– καθιερώνεται ήδη από τα επαναστατικά συντάγματα. Κατά τον 19ο αιώνα συνυπάρχει με τις γενικές ανεπάρκειες της ποινικής δικαιοσύνης. Κατά τη διάρκεια του 20ού θα τεθεί υπό έντονη αμφισβήτηση από δικαστικούς, ποινικολόγους, πολιτικούς και δημοσιογράφους, θα υποστεί ρωγμές, θα αντικατασταθεί από μεικτό σώμα δικαστών και ενόρκων και θα συρρικνωθεί σημαντικά ως προς την εφαρμογή του. Η παρουσίαση θα παρακολουθήσει την ιστορία αυτή, θα προτείνει μια περιοδολόγηση και θα αναρωτηθεί γιατί ο θεσμός των ενόρκων προκάλεσε –και προκαλεί ακόμα– τόσο έντονες αντιδράσεις. Για να επιχειρήσει απαντήσεις, θα δείξει ποιοι είναι και τι ιδιότητες έχουν όσοι αντιδρούν, ποια επιχειρήματα επιστρατεύουν, τι συμβαίνει σε άλλες χώρες και πώς αλλάζει το προφίλ των ενόρκων στον χρόνο. Εντέλει, θα θέσει δύο ζητούμενα: πώς μπορεί να ανιχνευτεί η σκοπιά όσων υπηρέτησαν ως ένορκοι· και ποια είναι η σχέση του θεσμού των ενόρκων με την ιδιότητα του πολίτη.
Τετάρτη
25.10.2023
 
Γιώργος Καζαντζίδης
 
Συζητητές: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Μιχάλης Πασχάλης

Ελληνικές μεταφράσεις και μαρξιστικές προσεγγίσεις της λατινικής ποίησης στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα
 
Στην κριτική του για τη μετάφραση των Γεωργικών του Βιργίλιου από τον Κ. Θεοτόκη, ο Κ. Χατζόπουλος γράφει: «Δεν είμαι από τους θαμαστές της λατινικής ποίησης […]. Το τεχνητό και ζητημένο της περσότερο […] ο αυλικός της χαρακτήρας στην εποχή της ακμής της δε μ’ ενθουσιάζουν τόσο. Όση καλλιτεχνική έκφραση κι αν έχουν οι ύμνοι του Βεργιλίου στον Καίσαρα Αύγουστο, δε φτάνει αυτή να με κάμει να μην αηδιάζω τον τσανακογλύφτη του ταλλαρά Μαικήνα και δεν το κρύβω ακόμα πως το μεγάλο κόπο που θυσίασε ο φίλος μου Θεοτόκης για τη μετάφραση των ‘Γεωργικών’, θα προτιμούσα να τον έβαζε για τη μετάφραση κάποιου ανθρωπιστικότερου, επαναστατικότερου έργου» (Ο Νουμάς, τεύχος 378, 1910, σελ. 1-2).
Έμμεσα ή άμεσα, ο Κ. Θεοτόκης απαντάει στην κριτική του Χατζόπουλου με τη σπουδαία μετάφραση του De rerum natura του Λουκρήτιου. Στην ανακοίνωσή μου θα ασχοληθώ με το ιδεολογικό περικείμενο του συγκεκριμένου μεταφραστικού εγχειρήματος, συζητώντας, μεταξύ άλλων: τις εκλεκτικές συγγένειες του Θεοτόκη με τη μεταφραστική ατζέντα του επτανησιακού ριζοσπαστισμού, την επιδίωξή του να εμφανίσει τη δημοτική ως μία υψηλή γλώσσα ικανή να αναμετρηθεί με το πιο δύσκολο ίσως, τόσο γλωσσικά όσο και εννοιολογικά, κείμενο που μας έχει σωθεί από τη λατινική γραμματεία και, τέλος, τη σαφή του πρόθεση να μεταφέρει στα νέα ελληνικά ένα φιλοσοφικό ποίημα η επαναστατικότητα του οποίου, κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, κατοχυρώνεται πλέον ως αδιαμφισβήτητη στους κύκλους των Ευρωπαίων μαρξιστών. 
Τετάρτη
22.11.2023
Μιχάλης Κοκολάκης
 
 
Συζητητές: Γιάννης Κόκκωνας, Μαρία Λίτινα
Το Ιεροσολυμιτικό αρχείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και ο θάνατος της καθ’ ημάς Ανατολής
 
Τοπική εκκλησία των Ορθοδόξων της Παλαιστίνης, υπερπόντια μοναστική «γραικική» αποικία, διαφεντευτής και «κυριάρχης» των ιερότερων βωμών της Χριστιανοσύνης, πολυεθνική χρηματιστική και κτηματική επιχείρηση: Για αιώνες το πατριαρχείο Ιεροσολύμων ακροβατεί μεταξύ αντιφατικών ιδιοτήτων και στα 401 χρόνια που τουρκοκρατήθηκε η «Αγία Γη» (1516-1917) θ’ αναπτύξει επίσης στενές και περίπλοκες επαφές με τους οθωμανικούς μηχανισμούς και τη Μεγάλη Εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη, όπου έζησαν δέκα τουλάχιστον πατριάρχες του. Εκεί, στο Μετόχι του Πανάγιου Τάφου στο Φανάρι, λίγες δρασκελιές από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διαμορφώθηκε ένα «ιεροσολυμιτικό» αρχείο και μια «ιεροσολυμιτική» βιβλιοθήκη που θα γίνουν οικεία στους λόγιους του 19ου αιώνα. Τα χειρόγραφα μάλιστα της βιβλιοθήκης του Μετοχιού καταγράφηκαν αναλυτικά από τον Α. Παπαδόπουλο-Κεραμέα και τα πιο πολλά είναι διαθέσιμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, όπου μεταφέρθηκαν το 1939. 
Πιο σκοτεινή ήταν ώς τώρα η σύνθεση και η τύχη του αρχείου του Μετοχιού. Όσα γλύτωσαν στην Πόλη από τις λεηλασίες, στην Αθήνα απόμειναν τελείως αταξινόμητα και λίγο-πολύ απροσπέλαστα. Την τελευταία διετία μερικοί στο Τμήμα Χειρογράφων της ΕΒΕ πασχίσαμε να βάλουμε τέλος στην υπηρεσιακή αδράνεια, μυστικοπάθεια και σύγχυση. Θα παρουσιάσουμε έτσι για πρώτη φορά το συνολικό περιεχόμενο του αρχείου και την επεξεργασία που έγινε, με κάποιες παρατηρήσεις για τους φορείς και τα δίκτυα που στήριζαν τις αγιοταφίτικες δραστηριότητες, απ’ τη Βιέννη ώς την Τιφλίδα κι από τη Ρωσία ώς την Αίγυπτο.  
 
Τετάρτη
13.12.2023
Γιώργος Ματτές
 
Συζητητές: Χάρης Αθανασιάδης, Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Η συμβολή του ΙΚΥ στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, 1951-1974
 
Το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών έχει συνδεθεί κυρίως με το ζήτημα της αναπαραγωγής του επιστημονικού προσωπικού στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ωστόσο, η σημασία του θεσμού δεν περιορίζεται μονάχα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά αγγίζει το ζήτημα της δευτεροβάθμιας και της στροφής προς τις θεωρητικές σπουδές και τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό της περιόδου 1951-1974. Η ανάπτυξη των παιδαγωγικών σπουδών, δηλαδή των σπουδών που συνδέονται με τη μέση και τη στοιχειώδη εκπαίδευση, είναι ένα από τα κλειδιά για την καλύτερη κατανόηση της εποχής, με τη συμβολή του ΙΚΥ να αποτελεί ένα στοιχείο που ακόμη δεν έχει διερευνηθεί. Η εισήγηση θα εξετάσει τη συμβολή των προγραμμάτων ενίσχυσης της μέσης εκπαίδευσης και των προγραμμάτων υποτροφιών εσωτερικού και εξωτερικού για τις παιδαγωγικές σχολές και τις ειδικότητες γενικής εκπαίδευσης μέσα από την παρουσίαση των ευρημάτων της ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας στα αρχεία του ΙΚΥ.
Τετάρτη
10.1.2024
Άννα Παπαέτη
 
Συζητήτριες: Έφη Αβδελά, Δήμητρα Λαμπροπούλου
Περί βαρβαρότητας: ηχητικός βασανισμός στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου
 
Aφετηρία της ανακοίνωσης είναι το ερευνητικό πρόγραμμα ERC Consolidator Grant MUTE – Ηχοτοπία του Τραύματος – μουσική, ήχος και ηθική της μαρτυρίας στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Το πρόγραμμα εξετάζει, μεταξύ άλλων, την ηχητική βία σε συνθήκες κράτησης και εκτοπισμού, καθώς και σε πεδία μάχης από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου μέχρι σήμερα, τους τρόπους με τους οποίους η μουσική, ο ήχος και η ακρόαση αποτελούν πρακτικές αμοιβαιότητας μέσα από τις οποίες οργανώνονται κοινοί αγώνες και δίκτυα υποστήριξης, καθώς και την έννοια της ηθικής της ακρόασης. Η ανακοίνωση θα εστιάσει σε νέες μεθόδους βασανισμού που εντοπίζονται τη δεκαετία του ’60 διεθνώς και επικρατούν μέχρι σήμερα, των οποίων η μουσική και ο ήχος αποτελούν αναπόσπαστο μέρος. Πρόκειται για ένα άλμα στην τεχνολογία του τρόμου που συντελείται εν όψει του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεταπολεμικά. Η ανακοίνωση επιχειρεί να επανεξετάσει την έννοια της βαρβαρότητας στα βασανιστήρια στην εν λόγω περίοδο μέσα από το παράδειγμα της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών (ένα από τα πρώτα καταγεγραμμένα παραδείγματα χρήσης των μεθόδων αυτών διεθνώς), αλλά και την υπόθεση της Ιρλανδίας κατά του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1978), φωτίζοντας νέες αντιλήψεις περί πόνου που αναδύονται μέσα από πανεπιστημιακή έρευνα, χρηματοδοτούμενη από την CIA τη δεκαετία του ’50. Στόχος της είναι να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους οι πρακτικές αυτές εξακολουθούν να υποβαθμίζονται ως προς τις επιβλαβείς τους επιπτώσεις παρά τις ιατρικές εκθέσεις και τις μαρτυρίες επιζώντων, παραμένοντας έτσι στις παρυφές της δημόσιας συζήτησης για τα βασανιστήρια.
Τετάρτη
17.1.2024
Βαγγέλης Κοπανάκης
 
Συζητήτριες: Άννα Αθανασούλη, Δάφνη Λάππα
Δύο φορές ξένοι; Μεικτοί γάμοι μεταξύ Γάλλων και ντόπιων στα νησιά του Αιγαίου (τέλη 17ου – αρχές 18ου αιώνα)
 
Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των νησιωτικών κοινωνιών του Αιγαίου πελάγους κατά την πρώιμη νεότερη περίοδο εντοπίζεται στην συνύπαρξη και αλληλεπίδραση των διαφορετικών εθνο-θρησκευτικών κοινοτήτων που αναπτύχθηκαν σε αυτό το χώρο κατά τη μακρά διάρκεια της λατινικής και οθωμανικής κυριαρχίας. Η έρευνα μου έχει στόχο να αναδείξει πτυχές αυτής της συνύπαρξης μέσω της μελέτης των μεικτών γάμων, εστιάζοντας στην πολυτάραχη περίοδο μεταξύ της λήξης του Κρητικού πολέμου (1669) και της υπογραφής της συνθήκης του Πασάροβιτς (1718), η οποία και επισφραγίζει την ενσωμάτωση όλου του πελάγους στην οθωμανική επικράτεια. 
Ο όρος «μεικτός», όσον αφορά την εποχή που μελετάται, χρησιμοποιείται από την ιστοριογραφία για να περιγράψει το διαφορετικό δόγμα ή θρήσκευμα των συζύγων. Η παρουσίαση ωστόσο, θα περιοριστεί στις ιδιαίτερες περιπτώσεις οπού η διαφορά μεταξύ συζύγων αποκτά μια δεύτερη διάσταση, αυτή της καταγωγής. Συγκεκριμένα, θα συζητηθούν περιπτώσεις γάμων μεταξύ ντόπιων γυναικών και Ευρωπαίων εμπόρων, ναυτικών και πειρατών, κατά κύριο λόγο Γάλλων, που εγκαθίστανται στα νησιά του Αιγαίου εκείνη την περίοδο. Η μελέτη μιας πληθώρας πηγών (προξενικών, ιεραποστολικών, περιηγητικών και νοταριακών) μας επιτρέπει να εξετάσουμε τις ποικίλες οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες του γάμου στο αιγιακό πλαίσιο, τις πρακτικές επίλυσης των ζητημάτων που προκύπτουν και την ενεργή ανάμειξη διαφόρων αρχών, τοπικών και υπερτοπικών. Επιπλέον, αυτές οι περιπτώσεις αποτελούν αφετηρία για να κατανοήσουμε πώς οριοθετείται και προσλαμβάνεται εν γένει η κοινωνική ταυτότητα στο εσωτερικό των πολυπολιτισμικών κοινωνιών του Αιγαίου.
Τετάρτη
31.1.2024
Ράνια Πολυκανδριώτη
 
Η ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας
 
Πρόκειται για μια πρώτη προσέγγιση ερευνητικού έργου με αντικείμενο την ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (ΕΦΕ). Η ΕΦΕ είναι το πρώτο σωματείο ερασιτεχνών φωτογράφων που ιδρύθηκε στην Ελλάδα και λειτουργεί από το 1952 αδιαλείπτως έως σήμερα. Σύμφωνα με το Καταστατικό της, η ΕΦΕ αποσκοπούσε στη «διά παντός προσφόρου τρόπου ανάπτυξιν της φωτογραφίας ως εξαιρετικής τέχνης, […] την τεχνικήν κατάρτισιν και ψυχαγώγησιν, […] την ανάπτυξιν της τουριστικής ιδέας και του εκδρομικού πνεύματος», καθώς και στη λήψη μέτρων για τη διάδοση της φωτογραφίας στην ελληνική κοινωνία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στα 73 ιδρυτικά μέλη της ήταν και η Ελένη Βλάχου, στοιχείο που υποδηλώνει τη στενή σχέση της ιστορίας της Φωτογραφίας με την ιστορία του Τύπου. Από το έτος της ίδρυσής της, η ΕΦΕ συγκεντρώνει έναν μεγάλο αριθμό ερασιτεχνών καλλιτεχνών φωτογράφων που προέρχονται από διαφορετικά επαγγελματικά και κοινωνικά περιβάλλοντα. Η συγγραφή της ιστορίας της αποσκοπεί στο να καταδειχθεί η προϊστορία της σε συνάρτηση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά παραδείγματα, η πρόταση που διαμόρφωσε κατά τη δεκαετία του ’50 και ο ρόλος της στη διαμόρφωση μιας ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας μέσω της ανάδειξης της τουριστικής, αστικής και αρχαιολογικής εικονογραφίας της χώρας. Πηγές της έρευνας θα αποτελέσουν τα αρχειακά τεκμήρια της ΕΦΕ καθώς και το φωτογραφικό έργο των μελών της. Το εγχείρημα συγγραφής της ιστορίας της ΕΦΕ θα εστιάσει αφενός στη διαδρομή και στην κοινωνικο-επαγγελματική διαστρωμάτωση ενός πολιτιστικού μη κερδοσκοπικού σωματείου και αφετέρου στις διαδικασίες συγκρότησης εθνικής πολιτισμικής ταυτότητας στη μεταπολεμική Ελλάδα.
Τετάρτη
20.03.2024
Kαλλιόπη Γερωνυμάκη
 
Συζητήτρια: Ελένη Κυραμαργιού
 Δωρήτρια χώρα; Στιγμές από τη μεταπολεμική παρουσία της Ελλάδας στη διεθνή ανθρωπιστική δράση και διπλωματία (1950-1976)

Ο ρόλος που διαδραμάτισε η Ελλάδα ως πάροχος ανθρωπιστικής βοήθειας προς τρίτες χώρες του κόσμου μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος. Ενώ η ιστοριογραφική παραγωγή έχει στρέψει τα φώτα της στην οικονομική βοήθεια που δέχτηκε η Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου και κυρίως μετά τη λήξη του, λίγα στοιχεία έχουν συγκεντρωθεί για την ανθρωπιστική πρωτοβουλία που ανέπτυξαν οι ελληνικές κυβερνήσεις αλλά και παράλληλοι μη κρατικοί φορείς σε χώρες θεωρούμενες ως «αναπτυσσόμενες», στην Αφρική, στην Ασία και στη Λατινική Αμερική. Η ανακοίνωση θα παρουσιάσει τα πρώτα ευρήματα της έρευνας που διεξάγεται στο πλαίσιο του προγράμματος ERC Advanced Grant HUMANEUROMED «Ανθρωπιστική βοήθεια και Μεσογειακή Ευρώπη (1945-1990)». Βασικός άξονας ανάλυσης είναι η ανθρωπιστική διπλωματία της ελληνικής κυβέρνησης όπως αποτυπώνεται μέσα από τα αρχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, του Υπουργείου Εξωτερικών και άλλων φορέων. Πρώτο ορόσημο αποτελεί η συζήτηση αναπτυξιακών σχεδίων και χρηματοδοτήσεων στο πλαίσιο του ΟΗΕ κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960, σε συνδυασμό με τα δίκτυα δραστηριοποίησης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, των βασιλικών ιδρυμάτων (ΠΙΚΠΑ, Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών) και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Τα δίκτυα αυτά ανακατατάσσονται κατά την περίοδο της δικτατορίας, καθώς οι ταμειακές υποχρεώσεις της Ελλάδας προς τους οργανισμούς του ΟΗΕ αυξάνονται. Τέλος, με τομή τη Μεταπολίτευση, εξετάζεται η ελληνική βοήθεια που παρασχέθηκε στην Κύπρο, στον Λίβανο και στην Αγκόλα μέχρι το 1976. Τα παραπάνω επεισόδια ανθρωπιστικής δράσης πυροδοτούν ερωτήματα σχετικά με τον βαθμό αυτονομίας της ελληνικής διπλωματίας και παρουσίας σε σχέδια χρηματοδότησης και ανάπτυξης. Ήταν η Ελλάδα δωρήτρια χώρα με αυτόνομη δράση κατά τον Ψυχρό Πόλεμο; Ή ήταν αποδέκτης ενός ρόλου δωρητή;
Τετάρτη
27.03..2024
Merih Erol

Συζητήτριες: Έφη Κάννερ, Ελένη Κυραμαργιού
 
 Τhe Grandchildren of Refugees: Armenianness and Armenian identities in Greece

In this talk, I will explore intergenerational transmission of memory in the case of the Greek Armenians whose grandparents came to Greece from Asia Minor in 1922 subjected to forced migration. Based on oral history interviews and the analysis of certain memorial productions, I will discuss aspects of Armenianness and Armenian identities in Greece. I will draw both on the recent scholarship on trauma and memory within the field of Armenian Genocide Studies, and the recent scholarship on refugee memory in Greece. The topic of this talk is part of a larger ongoing book project on Armenian refugees in Greece after 1922.
Τετάρτη
03.04.2024
Κατερίνα Γαλάνη
 
Συζητητές: Γιάννης Γιαννιτστιώτης, Λήδα Παπαστεφανάκη
 
 Η ανάπτυξη του ναυτιλιακού κέντρου του Πειραιά τον μακρύ 19ο αιώνα:
οικονομία, εκβιομηχάνιση και αστικοποίηση

Κατά τα πρώτα χρόνια του οθωνικού κράτους, ο Πειραιάς –μια σχεδόν έρημη παραλία στην Ελληνική Επανάσταση– μετατρέπεται μέσα σε λίγες δεκαετίες σε ένα διεθνές ναυτιλιακό κέντρο, ενώ θα βρεθεί παράλληλα και στην πρωτοπορία της εκβιομηχάνισης στη χώρα. Η βιομηχανική ιστορία της πόλης έχει απασχολήσει την ελληνική ιστοριογραφία συστηματικά και δημιουργικά, έχοντας όμως επισκιάσει τη ναυτιλιακή διάσταση. Η παρουσίαση επικεντρώνεται στη μελέτη της ανάπτυξης και λειτουργίας του λιμανιού και της λιμενικής ζώνης που το περιβάλλει, και εξετάζει πώς η ναυτιλιακή οικονομία διαμόρφωσε την πόλη και την τοπική βιομηχανία, καθώς και πώς συνέβαλε στην αξιοσημείωτη ανάπτυξή τους. Με την εξάπλωση του διεθνούς εμπορίου και την ενοποίηση των αγορών τον 19ο αιώνα, διάφορες παλαιές και νέες πόλεις-λιμάνια μετατράπηκαν σε διεθνή ναυτιλιακά κέντρα, συσπειρώνοντας ένα πλέγμα από υπηρεσίες, επιχειρήσεις και θεσμούς στον φυσικό χώρο του λιμανιού. Η παρουσίαση επιχειρεί να ορίσει το ναυτιλιακό κέντρο και εισάγει ένα μεθοδολογικό πλαίσιο για τη μελέτη του, μέσα από το παράδειγμα του Πειραιά, όπου συνεξετάζεται το εμπόριο και η ναυτιλιακή κίνηση, οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις, οι λιμενικές εγκαταστάσεις και οι υποδομές, η ναυπηγική βιομηχανία και η ναυτική εργασία. Η δημιουργία της πόλης του Πειραιά εκ βάθρων εκφράζει τον κεντρικό πολιτικό σχεδιασμό, με στόχο να αναδειχθεί στο πρώτο εθνικό και διεθνές λιμάνι του Ελληνικού Βασιλείου, λόγω της γεωγραφικής γειτνίασης με τη νέα πρωτεύουσα της Αθήνας. Στην πόλη εισρέουν πληθυσμοί από τις παραδοσιακές ναυτικές κοινότητες του Αιγαίου και του Ιονίου, που αποτέλεσαν το λίκνο της ιστιοφόρου ναυτιλίας τον 18ο αιώνα. Η εγκατάσταση των ναυτικών αυτών πληθυσμών σε συνοικίες γύρω από το λιμάνι, η δημογραφική σύνθεση της νέας πόλης και η σταδιακή επέκταση του αστικού ιστού αντικατοπτρίζουν την αδιάρρηκτη σχέση μεταξύ του λιμανιού και της πόλης, και διαμόρφωσαν τόσο την τοπική οικονομία όσο και την αστική ταυτότητα. Η παρουσίαση βασίζεται στο ερευνητικό πρόγραμμα «PiraeusPortCity: Η ανάπτυξη της πόλης-λιμάνι του Πειραιά την εποχή της εκβιομηχάνισης και της παγκοσμιοποίησης (1834-1914)», που εκπονείται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με χρηματοδότηση ΕΛΙΔΕΚ.
Τετάρτη
17.04.2024
Αγγελής Ζαροκώστας
 
Συζητητές: Νίκος Καραπιδάκης, Αθηνά Συριάτου
Κατάσκοποι, περιηγητές και ενδιάμεσοι στην προεπαναστατική Ελλάδα:
μία απόπειρα αναθεώρησης

Η παρούσα ανακοίνωση ασχολείται με την ιστορία της κατασκοπείας, επικεντρώνοντας στη Μεσόγειο του πρώιμου 19ου αιώνα και παράλληλα προτείνοντας κάποιες σχετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Μέχρι αρκετά πρόσφατα, η ιστορία της κατασκοπείας και της συλλογής πληροφοριών θεωρείτο ένα παράρτημα της εξωτερικής πολιτικής «ψυχροπολεμικού» τύπου, άρα και κομμάτι της παραδοσιακής στρατιωτικής και διπλωματικής ιστορίας των «Μεγάλων ανδρών». Παράλληλα, οι κατάσκοποι προσεγγίζονταν ως μια, λίγο πολύ, πιο δυναμική προέκταση των ευρωπαϊκών κρατών εκτός συνόρων. Στο πλαίσιο της μελέτης του Νέου Ελληνισμού, η ιστορία τέτοιων «ενδιάμεσων» –όπως, για παράδειγμα, ο William Martin Leake ή λιγότερο ο Ζακυνθινός Σπυρίδων Φορέστης–. που είχαν ήδη διασυνδέσεις στον ελλαδικό χώρο, έχει περάσει από διάφορα στάδια: από ολιστικά σχήματα σαν του Κ. Σιμόπουλου που τους ταυτίζουν με την παρουσία ξένων περιηγητών και «πρακτόρων» στον ελλαδικό χώρο στη δεκαετία του 1970, μέχρι πιο ψύχραιμες πρόσφατες προσεγγίσεις τους με επίκεντρο τον Φιλελληνισμό και την επανάσταση του 1821. Ενώ η ελληνική ιστοριογραφία έχει συζητήσει αρκετά εκτεταμένα την παρουσία βρετανών περιηγητών στην προεπαναστατική Ελλάδα, εν τούτοις έχει αφιερωθεί σχεδόν αποκλειστικά στο ζήτημα της ευρωπαϊκής ανακάλυψης της ελληνικής Αρχαιότητας. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί κομμάτι μίας εν εξελίξει έρευνας πάνω στον ρόλο αυτών των ενδιάμεσων αλλά επικεντρώνοντας σε δύο μεγαλύτερα ζητήματα: από τη μία, στο να αναδείξει τη σημασία των Ναπολεόντειων Πολέμων στη συγκρότηση του νεοτερικού κράτους (με την επακόλουθη ανάγκη συστηματοποίησης της συλλογής πληροφοριών). Από την άλλη, επιδιώκει να αναδείξει τη δράση αυτών των ενδιάμεσων ως ένα ξεχωριστό δίκτυο στη Μεσόγειο με συγκεκριμένες πολιτισμικές αναφορές, συνδέσεις με λέσχες και εταιρείες όπως οι Dilettanti ή το βρετανικό κράτος.
Τετάρτη
24.04.2024
 
Βασιλική Χρήστου
 
Συζητητές: Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Νίκος Παπασπύρου
Το εκλογικό δικαίωμα και η πολιτική δημόσια σφαίρα στη Γερμανία
από το 1848 μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η άνοιξη του 1848, η «Άνοιξη των Λαών», συντάραξε την ευρωπαϊκή κοινωνία, λόγω των επαναστάσεων που εκδηλώθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία) με αίτημα τον εκδημοκρατισμό και την εθνική χειραφέτηση. Ανάλογη επαναστατική κίνηση εκδηλώθηκε και στα γερμανικά κράτη, με σημαίνοντα τον ρόλο των νοτίων κρατών, η οποία οδήγησε στον σχηματισμό ενός παγγερμανικού Κοινοβουλίου στη Φραγκφούρτη και στο Σύνταγμα της Paulskirche, στο οποίο για πρώτη φορά διατυπώθηκε το αίτημα για καθολική εκλογή. Το γερμανικό 1848 είχε άδοξο τέλος, πυροδότησε όμως, στο βάθος του αιώνα, διεργασίες τόσο προς τον εκδημοκρατισμό (που δεν θα ολοκληρωθεί παρά στο Σύνταγμα της Βαϊμάρης) όσο και προς την ενοποίηση, με προεξάρχοντα τον ρόλο της Πρωσίας. Αντικείμενο της μελέτης και της παρουσίασης θα αποτελέσουν τα συντάγματα και ευρύτερα το φαινόμενο του συνταγματισμού στα γερμανικά κράτη, ιδίως στα μεγάλα κράτη του νότου (που παλαιότερα είχαν ενταχθεί στη Συνομοσπονδία του Ρήνου και είχαν δεχτεί τις επιρροές του Ναπολέοντα) και στο δεσπόζον κράτος της Πρωσίας. Μετά το 1871, η Γερμανία ενοποιείται και αποκτά «κεντρικό» Σύνταγμα. Συνεπώς, θα μελετηθούν οι νέες διεργασίες στο πλαίσιο του νέου «αυτοκρατορικού» Συντάγματος. Ιδιαίτερα θα μελετηθούν οι πολιτικές διεργασίες και το κομματικό φαινόμενο μετά το 1871 και μέχρι το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η δημιουργία μιας πολιτικής δημόσιας σφαίρας υπό την ισχύ ενός καθολικού εκλογικού νόμου μετά το 1871.
 
Τετάρτη

15.05.2024
Μάνος Αυγερίδης
 
Συζητητές: Κωστής Καρπόζηλος, Κατερίνα Λαμπρινού
 
 Ελληνική Αντίσταση: δημιουργώντας εθνικές ιστορίες σε έναν ψυχροπολεμικό κόσμο (1944-1974)

Η Αντίσταση αποτελεί ένα πεδίο ιστοριογραφικής έρευνας και δημόσιας συζήτησης, το οποίο επικαιροποιείται και διευρύνεται συνεχώς, έχοντας πάρει τη θέση του εδώ και δεκαετίες ως ένα από τα πιο δημοφιλή αλλά και πιο συγκρουσιακά θέματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η ανακοίνωση επιστρέφει στα πρώτα εγχειρήματα εξιστόρησης της ελληνικής Αντίστασης, χωρίς να προκαταβάλει την ταυτότητά τους, και συζητάει τις πολιτικές, τις πρακτικές, τα υποκείμενα, τις γεωγραφίες και τους χρόνους αυτής της σύνθετης διαδικασίας που πραγματοποιήθηκε μετά το ίδιο το γεγονός και πριν την είσοδό του στην επικράτεια της ακαδημαϊκής ιστοριογραφίας. Η ανακοίνωση υποστηρίζει ότι η διαδικασία ιστορικοποίησης της ελληνικής Αντίστασης α) δεν μπορεί να εξεταστεί ως ένα αποκλειστικά εθνικό φαινόμενο, β) δεν ακολούθησε μια γραμμική πορεία από τη σιωπή στο σπάσιμό της, γ) δεν υπήρξε αποκλειστικά υπόθεση ενός δίπολου μεταξύ του μετεμφυλιακού κράτους και της Αριστεράς στην Ελλάδα, δ) δεν ταυτίστηκε σε απόλυτο βαθμό με τις πολιτικές και κοινωνικές διαιρέσεις που δημιούργησε η δεκαετία του 1940. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους πρώτους ιστορικούς της Αντίστασης, εντός ή εκτός των εθνικών συνόρων, και στους τρόπους με τους οποίους η προσωπική και συλλογική στράτευση στον πόλεμο μετατράπηκε, μετά το τέλος του, σε στράτευση με την ιστορία του πολέμου. Ένα γεγονός που καθόρισε τόσο τη δική τους πορεία ζωής όσο και τη διαμόρφωση της ελληνικής ιστορικής κουλτούρας.
Τετάρτη

29.05.2024
Άννα Αθανασούλη

Συζητήτριες: Δάφνη Λάππα, Μαρία Σπηλιωτοπούλου
 
 Εκκλησιαστικός έλεγχος και γαμήλιες πρακτικές τον 18ο αιώνα: το παράδειγμα της καθολικής κοινότητας της Τήνου

Στη Δύση αλλά και στις περιοχές υπό οθωμανική και βενετική κυριαρχία, ο γάμος των καθολικών υπέκειτο στο κανονιστικό πλαίσιο που καθιερώθηκε με την υιοθέτηση του διατάγματος Tametsi της τριδεντινής μεταρρύθμισης (1563). Η εισαγωγή του διατάγματος στις λατινικές εκκλησίες του Αιγαίου και ευρύτερα του οθωμανικού/βενετικού χώρου και ο βαθμός εφαρμογής του εκκλησιαστικού ελέγχου στην προγαμιαία και γαμήλια συμπεριφορά του πληθυσμού αποτελούν ζητήματα ανοιχτά στην έρευνα. Η εισήγηση θα εστιάσει στην αλληλεπίδραση μεταξύ κανόνων και γαμήλιων πρακτικών μέσα από το παράδειγμα της Τήνου, όπου κατοικούσε, κατά την υπό μελέτη περίοδο, η πολυπληθέστερη ελληνική καθολική κοινότητα. Ειδικότερα, αξιοποιώντας αρχειακά τεκμήρια που παρήχθησαν στο πλαίσιο του ελέγχου αυτού (επισκοπικά και ενοριακά ληξιαρχικά βιβλία, αιτήσεις και άδειες γάμου, έγγραφα του επισκοπικού δικαστηρίου, διατάγματα της Ρωμαϊκής Συνόδου για τη Διάδοση της Πίστης) καθώς και το πλούσιο νοταριακό υλικό του Αρχείου Καθολικών Τήνου, η εισήγηση θα συζητήσει με ποιο τρόπο και σε ποιο βαθμό τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής συγκρότησης του τηνιακού καθολικού πληθυσμού, όπως το καθεστώς θρησκευτικής μειονότητας ή οι περιορισμοί του νησιωτικού περιβάλλοντος, επιδρούσαν στα όρια του ελέγχου που μπορούσαν να ασκήσουν οι εκκλησιαστικές αρχές. Επιπλέον, θα διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονταν οι ατομικές και οικογενειακές γαμήλιες στρατηγικές στο πλαίσιο των παραπάνω περιορισμών.
Τετάρτη

12.06.2024
Γιάννης Σπυρόπουλος
 
Συζητήτριες: Σοφία Λαΐου, Τζελίνα Χαρλαύτη
 «Αφιλέμποροι, αβιομήχανοι, αμαθείς;» Τι έχουν να μας πουν οι οθωμανικές πηγές για τη μουσουλμανική εμπορική ναυτιλία στην ανατολική Μεσόγειο (1700-1820);

Η ελληνική και βαλκανική ιστοριογραφία συχνά τονίζει τον αδύναμο χαρακτήρα της μουσουλμανικής επιχειρηματικότητας στην πρώιμη νεότερη Οθωμανική αυτοκρατορία. Σύμφωνα με την καθιερωμένη άποψη, ήταν πρωτίστως το χριστιανικό επιχειρείν –με αιχμή του δόρατος την ελληνική εμπορική ναυτιλία– που με την ομολογουμένως ραγδαία ανάπτυξή του τον 18ο αιώνα δημιούργησε τις πολιτικοοικονομικές συνθήκες για τις εθνικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα. Η θεώρηση αυτή νοηματοδοτείται όχι απλώς από την ανάπτυξη της οικονομικής θέσης των χριστιανών εντός του οθωμανικού κράτους, αλλά και από την παράλληλη στατικότητα ή και επιδείνωση της αντίστοιχης θέσης των μουσουλμάνων. Μολονότι το αντιστικτικό αυτό σχήμα είναι σήμερα ευρέως αποδεκτό από τους έλληνες ιστορικούς, η αλήθεια είναι ότι γνωρίζουμε ελάχιστα σε σχέση με τη φύση και το μέγεθος της μουσουλμανικής εμπορικής ναυτιλίας κατά τις δεκαετίες που προηγήθηκαν της Ελληνικής Επανάστασης. Υπογραμμίζοντας τη σημασία αυτού του ιστοριογραφικού ζητήματος για την κατανόηση των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στην ανατολική Μεσόγειο, η παρούσα ομιλία αναζητά, μέσω της συστηματικής παρουσίασης οθωμανικών πηγών, στοιχεία για τον ρόλο της μουσουλμανικής ναυτικής δραστηριότητας στην περιοχή κατά τον 18ο και τις αρχές του 19ου αιώνα.
 

Τελευταία νέα
Επόμενη συνάντηση, 20.11.2024, 19:00
22/10/2024
Αναστασία Χαρτοματσίδη

Ψηλαφώντας τη μνήμη της δεκαετίας του ’40 στα έντυπα των πολιτικών οργανώσεων νεολαίας της Μεταπολίτευ...
Νέο πρόγραμμα συναντήσεων-συζητήσεων
22/10/2024
Δημοσιεύθηκε το νέο πρόγραμμα συναντήσεων-συζητήσεων (Οκτώβριος 2024-Ιανουάριος 2025)

Οι Συναντήσεις – συζητήσεις πραγματοποιούν...
Γενικά
Η Εταιρεία
Δραστηριότητες
Εκδόσεις
Υπηρεσίες
Σύνδεσμοι
Φιλοξενία: Ιόνιο Πανεπιστήμιο / Τ.Α.Β. Σχεδιασμός-επιμέλεια: Γιάννης Κόκκωνας
Σχεδίαση - Κατασκευή ιστοσελίδας Λευτέρης Κόκκωνας